خروج آمریکا از سوریه؛ فرار ترامپ از مشکلات داخلی یا اجرای لایه‌ای پروژه «لانه زنبور»؟
گروه سیاسی ؛ صبح روز چهارشنبه ۲۸ آذر ۱۳۹۷ برابر با ۱۹ دسامبر ۲۰۱۸، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا طی توئیتی ادعا کرد می‌خواهد دو هزار نیروی آمریکایی را از سوریه خارج کند.
اشغالگران آمریکایی
نیرو‌های آمریکایی از آن جهت که بدون مجوز دولت سوریه در مناطقی از این کشور به بهانه مبارزه با داعش (حمایت پنهانی از داعش) مسقر شده‌اند، نیرو‌هایی اشغالگر محسوب می‌شوند. این نیرو‌های اشغالگر عمدتا در شمال شرق سوریه و همچنین در پایگاه التنف واقع در مثلث مرزی سوریه و عراق و اردن مسقر هستند.
استعفای «متیس»
اما ادعای ترامپ مبنی بر بیرون کشاندن نظامیان آمریکایی از سوریه، موجی از انتقادات و مخالفت‌ها را در داخل آمریکا برانگیخته است. کار حتی به استعفای «جیمز متیس» وزیر دفاع کابینه ترامپ هم کشیده شد.
پنجشنبه شب ۲۹ آذر ترامپ توئیت کرد که «جیمز متیس» تا پایان فوریه ۲۰۱۹ بازنشسته می‌شود و پنتاگون را ترک می‌کند؛ اما وقتی استعفانامه متیس منتشر شد، همه فهمیدند که خروج وی از کابینه ترامپ ارتباطی به بازنشستگی‌اش ندارد؛ متیس در استعفانامه‌اش قید کرد که «ترامپ حق دارد وزیر دفاعی همفکر با خود داشته باشد».
این قیدِ موکد «متیس» در استعفانامه‌اش و همچنین همزمانی آن با اعلام ترامپ مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از سوریه، این فرضیه را به اثبات رساند که وزیر دفاع آمریکا نه به سبب بازنشستگی که به سبب تفاوت فاحش دیدگاه هایش با ترامپ، دولت آمریکا را ترک می‌کند.
۲۲ مهرماه سال جاری «دونالد ترامپ» در مصاحبه با برنامه «۶۰ دقیقه» شبکه «سی بی اس» در پاسخ به این سوال که آیا «متیس» کابینه را ترک می‌کند، گفته بود: واقعیتش را بخواهید، متیس تقریبا متمایل به دموکرات‌ها است؛ اما آدم خوبی است؛ شاید برود.
از همان زمان که ترامپ این مصاحبه را انجام داد، در محافل سیاسی و رسانه‌ای آمریکا، زمزمه خروج متیس از کابینه قوت گرفت.
مخالفت وزیر دفاع آمریکا با تصمیمات ترامپ
«متیس» درست چند روز قبل از اعلام ترامپ مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از سوریه، درباره ضرورت حضور آمریکا در سوریه سخن گفته بود. مشابه همین اتفاق در مورد برجام هم رخ داد؛ درست یک هفته پیش از ۲۲ اردیبهشت ۹۷ که ترامپ، آمریکا را از برجام خارج کرد، متیس در مقام وزارت دفاع آمریکا، ماندن در برجام را ضروری دانسته بود.
به هر ترتیب ظاهرا، بی‌توجهی ترامپ به توصیه‌ها و راهکار‌های «متیس» وزیر دفاع کابینه‌اش، این نظامی ۶۸ ساله آمریکایی را واداشت تا عطای حضور در پنتاگون را به لقایش ببخشد.
استعفای «مک گورک»
البته دامنه استعفاها در واکنش به تصمیم ترامپ برای خروج از سوریه، تنها به «متیس» وزیر دفاع کابینه اش منحصر نماند و شب گذشته (شنبه شب) خبر استعفای «برت مک گورک» فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه و عراق، مخابره شد. «مک گورک» همان عنصر آمریکایی است که ردپایش در فتنه آمریکایی در شهر بصره عراق در شهریور سال جاری، نمایان بود.
بیشتر بخوانید: فتنه یک آمریکایی در عراق / «برت مک‌گورک» کیست؟
طیف وسیع منتقدان تصمیم اخیر ترامپ
اما مخالفت با تصمیم ترامپ برای خارج کردن نظامیان آمریکایی از سوریه، تنها به «جیمز متیس» منحصر نماند؛ بلکه عناصری از هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات نسبت به این تصمیم ترامپ اظهار نگرانی کردند و این تصمیم ترامپ را یک اشتباه استراتژیک قلمداد کردند.
«نانسی پلوسی» رئیس دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان، تصمیم ترامپ برای خروج از سوریه را تصمیمی مغایر با امنیت ملی آمریکا دانسته و گفته است که ترامپ این تصمیم را بر اساس اهداف شخصی اتخاذ کرده است.
لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه هم که پیشتر در ماجرای «خاشقجی» موضع متفاوت با ترامپ اتخاذ کرده بود، اعلام کرد «خروج از سوریه دارای پیامد‌هایی مخرب برای آمریکا خواهد بود».
بنیاد دفاع از دموکراسی (اف‌دی‌دی) اندیشکده نومحافظه کاران آمریکایی که جزئی از لابی صهیونیست‌ها در آمریکا محسوب می‌شود، در وبسایتش نوشت: «خروج آمریکا از سوریه بزرگترین دستاورد برای ایران است».
نیویورک تایمز هم در گزارشی نوشت: «خروج نظامیان آمریکایی از سوریه، اسرائیل را به انزوای بیشتر سوق می‌دهد و دست برتر ایران و روسیه در تحولات منطقه را به رخ می‌کشد».
صهیونیست‌ها نیز به دستپاچه‌ترین حالت ممکن به استقبال خبر خروج آمریکا از سوریه رفتند؛ «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در واکنش به این خبر گفت که «حالت تهاجمی خود علیه سوریه را حفظ می‌کنیم».
کرد‌های شمال سوریه و ائتلاف موسوم به «نیرو‌های دموکراتیک سوریه» یا «اس دی اف» نیز نسبت به خبر خروج آمریکا از سوریه اظهار نگرانی کرده‌اند. هر چند اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرده حمله به شرق فرات را به تاخیر می‌اندازد، اما این موضوع از نگرانی کرد‌های شمال سوریه نکاسته است.
کرد‌های شمال سوریه در واکنش به خبر خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه اعلام کرده‌اند که ممکن است زندانیان وابسته به داعش را آزاد کنند.
داعش و ادعای خروج آمریکا از سوریه
این موضوع یک ابهام را از ماجرای ادعای خروج آمریکا از سوریه برطرف می‌کند. بسیاری در داخل آمریکا و برخی محافل عربی و کردی اعلام کرده‌اند که خروج آمریکا از سوریه، به حیات مجدد داعش منتهی می‌شود؛ این گزاره‌ای است که حتی در صورت تحقق، نمی‌توان علت نام آن را خروج آمریکا از سوریه دانست.
در واقع ممکن است، دولت آمریکا که به ادعای دولتمردان آمریکایی و اسناد موجود در اعترافات «ادوارد اسنودن» پیرامون پروژه «لانه زنبور»، بوجود آورند گروه تروریستی تکفیری داعش بوده است، در صدد باشد با خروج محدود و موقت از سوریه، به صورت پنهانی و غیرستقیم به تجهیز و تسلیح بیشتر داعش مبادرت ورزد تا اینگونه القاء کند که فقدانش در منطقه، تبعات ضدامنیتی دارد.
آمریکا بزرگترین حامی داعش
این در حالی است که بنا بر شواهد و قرائن آشکار، اصلی‌ترین عامل ناامنی و بی ثباتی در برخی قسمت‌های غرب آسیا، حضور آمریکا و نیرو‌های آمریکایی است. از ۳۱ شهریور ۱۳۹۳ که ائتلاف آمریکایی به اسم مقابله با داعش به سوریه لشکرکشی کرد، صد‌ها مورد توسط نیرو‌های محلی ثبت و ضبط شد که حاکی از تجهیز و تسلیح پنهانی داعش توسط آمریکا بود.
بیشتر بخوانید: داعش در سه مایلی آمریکایی‌ها چه کار می‌کرد؟
«کدهای حمایتی» آمریکا از داعش
تنها در یک نمونه از این حمایت‌ها، در اواخر خرداد سال ۹۶ اسپوتنیک به نقل از یک عضو پارلمان سوریه نوشت که آمریکا اجازه داده است ۱۲۰ عنصر داعش با سلاح خود از «الرقه» در شمال شرق سوریه خارج شده و به سمت «السخنه» واقع در «حمص» در غرب سوریه بروند تا خطری برای منطقه «تدمر» ایجاد کنند.
در همان مقطع زمانی، اسپوتنیک اعلام کرد که در اواخر می ۲۰۱۷ (اوایل خرداد ۹۶) هواپیما‌های آمریکایی در رقه سوریه، هلی بُرن کرده و شماری از سرکرده‌های داعش را به مناطق نامشخصی منتقل کردند.
اما نمونه دیگری از حمایت‌های آمریکا از داعش که بواسطه حماسه آفرینی شهید «محسن حججی» در حافظه ایرانیان ماندگار شده است، به اتفاق روز دوشنبه ۱۶ مرداد ۹۶ مربوط می‌شود؛ در این روز جنگنده‌های آمریکایی مواضع گردان‌های سیدالشهدا (ع) وابسته به نیرو‌های بسیج مردمی عراق (حشدالشعبی) را در منطقه الجمونه نزدیک مرز تنف (مرز عراق و سوریه) بمباران کردند. دقایقی پس از این بمباران که بر اثر آن حدود ۴۰ رزمنده شهید شدند، عناصر گروه تروریستی داعش حملات خود از ۳ محور را به سوی مواضع حشدالشعبی آغاز کردند و توانستند منطقه را به تصرف خود درآورند.
موارد مطرح شده در بالا تنها سه نمونه از صد‌ها نمونه حمایت‌های لجستیکی و تسلیحاتی آمریکا از داعش در طول ۴ سال اخیر بود؛ بنابراین ادعای قدرت گیری مجدد داعش بواسطه خلاء حضور نیرو‌های آمریکایی یک گزاره مردود است؛ چرا که اساسا آمریکا نخستین موسس و بزرگترین حامی داعش بود. البته همانطور که اشاره شد، امکان دارد در پشت ادعای ترامپ مبنی بر خروج از سوریه، توطئه ظرفیت سازی برای رشد مجدد داعش نهفته باشد.
تردید پیرامون ادعای خروج از سوریه
علی‌ایحال، ادعای خروج ۲ هزار نیروی نظامی آمریکا از سوریه، فعلا صرفا در صفحه توئیتر ترامپ مطرح شده و هنوز سازوکار مدونی در رابطه با آن وجود ندارد.
کاخ سفید طی بیانیه‌ای اعلام کرده که نظامیان آمریکایی مستقر در سوریه بین ۶۰ تا ۱۰۰ روز آینده این کشور را ترک خواهند کرد. البته در بیانیه کاخ سفید اشاره‌ای به نحوه خروج نظامیان آمریکایی از سوریه و اینکه آیا همه ۲ هزار نیروی آمریکایی از سوریه خارج می‌شوند یا خیر، نشده است.
ادعای خروج از افغانستان
همانطور که در بالا اشاره شد، پیرامون ادعای ترامپ در خارج کردن نظامیان آمریکایی از سوریه تردید زیادی وجود دارد؛ بویژه آنکه «سی ان ان» روز پنجشنبه ۲۹ آذر ۹۷ درست ۲۴ ساعت پس از توئیت ترامپ و ادعای خروج از سوریه، به نقل از یک منبع آگاه در پنتاگون نوشت: «ترامپ به ارتش آمریکا دستور داده برنامه ریزی خروج حدود ۷ هزار تن از نیرو‌های آمریکایی در افغانستان را آغاز کنند».
اینکه ترامپ با وجود مخالفت شدید استراتژیست‌های سیاسی و نظامی، همزمان فرمان خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از سوریه و افغانستان را صادر کرده، بیش از آنکه مقرون به واقعیت میدانی باشد، ناشی از استیصال ترامپ و نیاز وی به یک دستاورد صوری خارجی است.
اوضاع بحرانی ترامپ در داخل آمریکا
ترامپ این روز‌ها در داخل آمریکا اوضاع خوبی ندارد؛ کنگره بودجه دیوار حائل در مرز مشترک با مکزیک را تصویب نکرده و نتیجتاً دولت آمریکا تعطیل شده است. «مایکل کوهن» بواسطه تخلفات عمده در زمان کارچاق کنی برای ترامپ، محکوم به حبس شده است و اعترافاتش برای ترامپ رسوایی به بار آورده است. تحقیقات «بازرس مولر» پیرامون پرونده احتمال دخالت خارجی در انتخابات آمریکا به نفع ترامپ، در حال نزدیک شدن به نقاط حساس و سرنوشت ساز خود است و احتمالا سرنوشت «ریچارد نیکسون» در انتظار ترامپ خواهد بود. به این مشکلات باید دورنمای مبهم بازار بورس آمریکا را هم افزود؛ «جی پی مورگان چیس» که یک شرکت خدمات مالی و بانکداری در آمریکا است، برای سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ در آمریکا پیش‌بینی رکود اقتصادی ۶۰ درصدی کرده است؛ استراتژیست‌های مالی بانک «مورگان استانلی» نیز برای سال ۲۰۱۹، پیش‌بینی کسادی ۵۰ درصدی کره‌اند.
البته اوضاع ترامپ از سوم ژانویه ۲۰۱۹ (۱۳ دی ۹۷) به بعد وخیم‌تر هم می‌شود؛ چرا که از این روز به بعد ۱۱۶ مین دوره کنگره آمریکا آغاز به کار خواهد کرد؛ کنگره‌ای که اکثریت آن را رقبای سیاسی ترامپ در حزب دموکرات تشکیل می‌دهند؛ بنابراین نمایش تبلیغاتی که ترامپ با تمرکز بر روی خروج نظامیان آمریکایی از سوریه و افغانستان به راه انداخته، بیش از آنکه قابلیت تحقق داشته باشد یک شوآف برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی آمریکایی‌ها است تا اذهان مردم این کشور از ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های دولت ترامپ منحرف شود.