«به اضافه یک» مدل جدیدی از برنامه‌سازی سیاسی/ حرف‌های بدون سانسور انتخاباتی روی آنتن زنده تلویزیون

خبرگزاری میزان - در آستانه انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان بود که یک برنامه تلویزیونی متفاوت با رویکرد سیاسی - اجتماعی، آنتن زنده را در اختیار مخالفان، موافقان و منتقدان حضور در انتخابات قرار دارد. 

برنامه «به‌ اضافه یک» به عنوان یک برنامه سیاسی بدون سانسور با استقبال بی‌نظیری مواجه شد. در خلال فصل اول این برنامه شاهد صحبت‌های جنجالی و انتقادهای تند مخالفان بودیم. تقریباً اکثر مخالفان و منتقدان حاضر در این برنامه کسانی هستند که برای شرکت در انتخابات تردید دارند. یعنی همان قشر به‌اصطلاح خاکستری، قشری که همواره در روز انتخابات با حضور در صحنه ورق را برمی‌گرداندند. با این‌ حال، تعداد کسانی که تردید به حضور در انتخابات دارند، بسیار اندک است و عموم مردم دو دسته‌اند، گروهی که شرکت در انتخابات را تکلیف شرعی می‌دانند و گروهی که شرکت در انتخابات را بی‌اثر می‌دانند. در این شرایط یکی از انتقادات وارد به برنامه «به‌ اضافه یک» این بود که شاید اگر صداوسیما این رویکرد را در طول سال و نه فقط در آستانه انتخابات اتخاذ می‌کرد، شرایط امروز به‌گونه‌ای دیگر بود.

سعید صدراییان، سردبیر برنامه «به‌ اضافه یک» در گفت‌وگو با میزان گفت: با وجود این انتقاد ما پیش تولید برنامه را آماده کردیم تا در طول سال پخش شود. در شرف طراحی دکور این برنامه بودیم و بنا بر این بود که برنامه «به‌ اضافه یک» از امسال تا سال بعد که انتخابات است، با یک مدل جدید برنامه‌سازی به مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بپردازد، اما با سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهوری و زودهنگام شدن انتخابات ریاست‌جمهوری دوباره فضای این برنامه انتخاباتی شد. 

انتقاد تند با ادبیات شایسته

«به‌اضافه یک» برنامه‌ای گفت‌وگومحور و چالشی است که تلاش شده حرف‌ها تا حد امکان بدون سانسور پخش شود. شرکت‌کنندگان در این برنامه فرصتی برای ابراز عقیده پیدا می‌کنند و بدون هیچ ترس و واهمه‌ای از مشکلات معیشتی و اقتصادی می‌گویند. این موضوع برای مخاطبانی که برای اولین‌بار در فضایی بازتر از دیگر برنامه‌های تلویزیون حرف‌های غیرمتعارف می‌شنوند، جذاب است، اما صدراییان درباره اینکه اجرای چنین برنامه‌ای چقدر برای برنامه‌سازان و دست‌اندکاران این برنامه استرس‌زا است، گفت: همه تلاش خود را می‌کنیم که شرکت‌کنندگان در برنامه را از قشر دانشجو انتخاب کنیم تا وقتی می‌خواهند حرفی را بزنند تأملی بر روی حرف‌هایشان داشته باشند. گاهی تصور می‌کنیم مخالفان معمولاً حرف‌های تندی می‌زنند درحالی‌که ممکن است موافقان هم از ادبیات و الفاظی استفاده کنند که شایسته نیست، لذا ما از قبل با موافقان و مخالفان صحبت می‌کنیم و دلیل برگزاری برنامه را برای آن‌ها توضیح می‌دهیم.

وی ادامه داد: ما به شرکت‌کنندگان گوشزد می‌کنیم که با یک حرف بی‌منطق باب گفت‌وگو در این فضا را نبندند. تاکنون معمولاً همه عزیزان به‌ غیر از چند نفر رعایت کردند و فضا کاملاً فضای استدلالی است. ما می‌گوییم اگر کسی نمی‌خواهد رأی دهد، بدون توهین و با ملاحظه کلمات و واژگان خاص، استدلال خود را بیان کند و از آن طرف، موافقین بدون توهین حرفشان را بزنند.

سردبیر برنامه «به‌اضافه یک» درباره سختی‌های ساخت چنین برنامه‌هایی گفت: اساساً ساخت برنامه زنده سختی‌های خاص و منحصربه‌فردی دارد؛ حال اگر به زنده‌بودن برنامه، مناظره، فضای انتخاباتی و سیاسی و شرکت‌کنندگان موافق و مخالف حاکم شود، سختی‌های ساخت برنامه مضاعف می‌شود.

این فعال حوزه رسانه تأکید کرد: ما تمام تلاش خود را کردیم که باب گفت‌وگو در یک فضای این‌چنینی باز شود و بخش جدی این برنامه با پیگیری‌ها و پشتیبانی‌های مدیر شبکه سه شکل گرفت.

کرسی آزاداندیشی در رسانه ملی

صدراییان در رابطه‌ با دلیل تولید و پخش برنامه «به‌ اضافه یک» توضیح داد: طبق بررسی‌ها به این نتیجه دست یافتیم که تقریباً نیمی از مردم نمی‌دانستند که اسفندماه انتخابات است، به همین دلیل اولین خاصیت تولید این برنامه این بود که ما توانستیم فضای انتخابات را گرم کنیم.

وی افزود: انگیزه دوم برای اجرای این برنامه این بود که ما دیدیم اگر موافقان و مخالفان حرفشان را بزنند، این کرسی آزاداندیشی که مقام معظم رهبری هم بر آن تأکید دارند، در یک مدلی برقرار می‌شود.

این فعال رسانه دلیل سوم تولید این برنامه را اقناع کسانی دانست که برای شرکت در انتخابات مردد هستند و گفت: نهایت استدلال مخالفین شرکت در انتخابات سه - چهار موضوع بیشتر نیست و برخی از اینها جواب دارد و برخی جوابی ندارد. عمده مخالفت‌ها گله‌مندی از دیده‌نشدن‌ها و مشکلات اقتصادی است که موافقین هم بعضاً با آن‌ها همراه بودند، اما در نهایت، جمع‌بندی‌ها به نفع مشارکت در انتخابات شد.

زیر پا گذاشتن خط‌قرمزها

با وجود آنکه قبل از برنامه با شرکت‌کنندگان صحبت و درباره به‌کاربردن الفاظ و ادبیات، نکاتی به آن‌ها گوشزد شد، اما به گفته صدراییان عده‌ای پا روی خط‌قرمزها گذاشتند، البته کنایه‌های برخی مخالفان آن‌قدر سخیف بود که برداشت و خواست آن‌ها محقق نشد. از طرف دیگر، مجموعه بالادستی برنامه به این نتیجه رسید که محاسن این برنامه به آن واکنش‌ها و طعنه‌ها می‌ارزد. به همین دلیل پای این برنامه ایستاد و به نظر من مدل رفتاری مدیر شبکه سه در این ماجرا بسیار منحصربه‌فرد بود. 

ترغیب قشر خاکستری به شرکت در انتخابات

مقام معظم رهبری، حضور حداکثری و خواست مردم را از خصوصیات استثنایی انقلاب اسلامی ایران می‌داند که بیشترین تأثیر را در پیروزی انقلاب داشته است و در این‌ خصوص می‌فرماید: «در طول تاریخ ما، هیچ حادثه‌ای مثل حادثه پیروزی انقلاب اسلامی و حوادث بعد از آن نبوده است که مردم در آن، نقش مستقیم داشته باشند. در انقلاب اسلامی مردم آمدند؛ همه مردم، همه قشرهای مردم، از شهری و روستایی، از زن و مرد، از پیر و جوان، از تحصیل‌کرده و بی‌سواد، همه‌ و همه در کنار هم حضور پیدا کردند.»

ایشان رمز موفقیت و ماندگاری انقلاب اسلامی را نیز تداوم حضور و همراهی آحاد جامعه با آرمان‌ها و گفتمان انقلاب اسلامی می‌داند؛ از همین روست که بعد از وقایع سال ۸۸ و در سال‌های اخیر، بیش از پیش بر جذب حداکثری یا به تعبیر دیگر جذب قشر خاکستری تاکید داشته و این امر را سیاست نظام می‌داند و گسترش چتر گفتمان انقلاب را مطالبه اصلی خود از جبهه مردمی فرهنگی انقلاب بیان می‌دارد، اما سؤال اینجاست که آیا تلاش برنامه «به اضافه یک» برای پخش بدون سانسور انتقاد مخالفان به ثمر خواهد نشست و می‌تواند طیف خاکستری را ترغیب به شرکت در انتخابات کند؟

صدراییان در پاسخ به این سؤال گفت: حداقل فایده اجرای چنین برنامه‌هایی گرم کردن فضای انتخاباتی است. علاوه بر این، مخالفان به نوعی امیدواری برای شنیدن حرف‌هایشان پیدا می‌کنند. در نهایت، چنین برنامه‌هایی قطعاً می‌تواند بر نسل جوان به خصوص قشر خاکستری تأثیر مثبت بگذارد، به ویژه اگر این برنامه‌ها به طور مستمر ادامه‌دار باشد. 

سردبیر برنامه «به‌اضافه یک» یکی از دلایل موفقیت این برنامه را جسارت تیم تولید برای سوژه و محتوا دانست و عنوان کرد: مهم‌ترین مسئله در این برنامه این بود که ما سراغ موضوع خط قرمزی یا نزدیک به خط قرمزی رفتیم، تمام اصول را رعایت کردیم، حرف مخالفین را زدیم و در نهایت به نفع جمهوری اسلامی تمام شد.

بازتاب نظرات مردم بدون سوگیری 

یک نکته در طول برنامه «به‌اضافه یک»، بازتاب نظرات مردم درباره گفته‌های مهمانان به‌صورت پیامکی است. برخی نسبت به صداقت این بخش شک دارند و دچار این ابهام هستند که آیا مشارکت مردم واقعی و فوری است؟! صدراییان در این باره توضیح داد: ما حتماً در قسمت بازتاب نظرات مردمی فیلتر داشتیم، چون بعضی افراد حرف‌هایی می‌زنند که نیاز به سند و مدرک دارد، برخی دیگر مهمان برنامه را مورد توهین و دشنام قرار می‌دهند و ما نمی‌توانیم از روی روشنفکری این قسمت‌ها را بدون سانسور پخش کنیم، اما پیام‌ها را کاملاً بدون سوگیری بازتاب می‌دادیم.

او از اجرای فصل جدید برنامه «به‌اضافه یک» خبر داد و گفت: بر اساس آخرین صحبت‌ها بنا بر این است که در مجموعه باکس‌های انتخاباتی این برنامه روی آنتن برود، اما قاعدتاً پخش این برنامه در ایام تبلیغات انتخاباتی خواهد بود نه قبل از آن.

انتهای پیام/