معاون سازمان انرژی اتمی: چرخه سوخت هسته‌ای بسته نمایانگر تعهد به تولید انرژی مسئولانه است

خبرگزاری میزان - جشنواره جهانی جوانان روسیه یکی از بزرگت‌رین رویداد‌های بین‌المللی است که سیدامیرحسین فقهی، رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و جواد کریمی‌ثابت، رئیس مرکز ملی نظام کیفیت و استاندارد‌های اتمی در راستای توسعه همکاری‌های علمی و بین‌المللی در این رویداد شرکت کرده و به سخنرانی پرداختند.

جشنواره جوانان روسیه از اول تا هفتم مارس ۲۰۲۴ (۱۱ تا ۱۷ اسفند) در منطقه فدرال سیریوس این کشور برگزار شد و ۲۰ هزار نفر از رهبران جوان از سراسر جهان، ۱۰ هزار شهروند روسی و نیز ۱۰ هزار نفر به نمایندگی از تمام قاره‌ها با هدف توسعه همکاری بین‌المللی جوانان با همایش ذهن‌های جوان و ایجاد ارتباطات و تقویت همکاری، ارتقای ارزش‌های انسانی جهانی از طریق مباحثه، سخنرانی و جلسات تعاملی درزمینه ارزش‌های مشترک و ایجاد یک جهان چندقطبی منصفانه با تشویق همکاری و توازن منافع گردهم‌آمده‌اند.

برنامه‌های شاخص این جشنواره شامل بحث‌های تخصصی کارشناسان برجسته از کشور‌های گوناگون از جمله ایران حول چالش‌ها و فرصت‌های جهانی رهبری، تبادل فرهنگی تاریخ و میراث چند فرهنگی، مسابقات دوستانه ورزشی و فعالیت‌های داوطلبانه شامل خدمات اجتماعی و خیریه‌ها است.

ضرورت بهره‌گیری از فرصت همکاری‌های جهانی برای برقراری صلح

سیدامیرحسین فقهی، معاون سازمان انرژی اتمی و رئیس پژوهشگاه علون و فنون هسته‌ای در جشنواره جوانان روسیه بر موضوع حساس طراحی و اجرای نقشه راه برای ایجاد همکاری در آموزش نسل جوان به‌عنوان رهبران آینده با هدف توسعه پایدار تاکید کرد.

وی با تاکید بر اهمیت و لزوم ترسیم نقشه راهی مدبرانه برای آموزش موثر جوانان از همه ذینفعان، مربیان، سیاست‌گذاران، والدین و دانش آموزان خواست تا با تلاشی همسو و حرکتی جمعی در مسیر پرورش رهبران آینده جهان با هدف حمایت از توسعه پایدار اقدام کنند.

معاون سازمان انرژی اتمی گفت: تجسم و شکل دادن به آینده‌ای پایدارتر به جوانان بستگی دارد، به‌طوری‌که در بسیاری از کشورها، جوانان با صدای بلند خواستار نقش بیشتر در شکل دادن به جوامع خود هستند؛ جوانان این پتانسیل را دارند که توسعه پایدار را در مقیاسی وسیع‌تر و با فوریت بیشتری پیش ببرند؛ جهان ما با چالش‌های بی‌سابقه‌ای نظیر تغییرات آب‌وهوایی، نابرابری اجتماعی و کاهش منابع مواجه است که برای رسیدگی به این مسایل باید جوانان خود را با دانش، مهارت و ارزش‌های لازم برای توسعه پایدار، توانمند کنیم، البته آموزش نقش اساسی در شکل دادن به دیدگاه‌ها و اقدامات آن‌ها دارد؛ همکاری‌های برنامه‌ریزی شده اخیر بین کشور‌های شرکت‌کننده در این جشنواره در راستای تلاش‌های علمی و آموزشی، فرصت‌های امیدوارکننده‌ای را برای ملت‌های مختلف در زمینه تربیت نسل جوان به شیوه‌ای مفیدتر فراهم می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه می‌توانیم تحقیق و نوآوری را به اشتراک بگذاریم؛ اظهار کرد: با ایجاد انجمن‌های علمی مشترک، می‌توانیم تخصص، منابع و دانش خود را با هم ترکیب کنیم؛ پروژه‌های تحقیقاتی مشترک می‌توانند چالش‌های جهانی مانند تغییرات آب و هوا، سلامت و فناوری را برطرف کنند؛ فرصت‌های ابتکارات تحقیقاتی مشترک، کنفرانس‌ها و کارگاه‌های آموزشی نیز می‌توانند به پیشرفت‌هایی در زمینه‌هایی مانند پزشکی، اکتشاف فضا و انرژی‌های تجدیدپذیر منجر شوند.

فقهی با اشاره به اینکه ما می‌توانیم برنامه‌های تبادل آموزشی را تعریف کنیم، زیرا ایجاد برنامه‌های تبادل دانشجو به اذهان جوان کشور‌های ما این امکان را می‌دهد که از یکدیگر بیاموزند، اظهار کرد: دانشجویان ما می‌توانند از فواید قرار گرفتن در معرض دیدگاه‌ها، فرهنگ‌ها و سیستم‌های آموزشی متنوع بهره‌مند شوند؛ بورسیه‌ها، برگزاری دوره‌های کارآموزی و مشارکت‌های آکادمیک می‌توانند تجارب یادگیری فرامرزی را تسهیل کرده و درک و دوستی متقابل را ارتقا دهند.

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای با بیان اینکه می‌توانیم تبادل زبان و فرهنگ داشته باشیم، گفت: تسلط به زبان برای ارتباط و همکاری موثر ضروری است؛ بنابراین می‌توانیم یادگیری زبان را از طریق برنامه‌های تبادل، دوره‌های زبان و رویداد‌های فرهنگی ترویج دهیم.

فقهی با اشاره به لزوم ایجاد مراکز و موسسات تحقیقاتی مشترک، تصریح کرد: ایجاد مراکز تحقیقاتی مشترک با تمرکز بر حوزه‌های خاص نظیر علوم و فناوری هسته‌ای، علوم فضایی، فناوری نانو یا مطالعات زیست محیطی می‌تواند زمینه‌های همکاری بین دانشمندان ما با دیگر کشور‌ها را فراهم سازد؛ همچنین این مراکز می‌توانند تحقیقات بین رشته‌ای، انتقال فناوری و انتشارات مشترک را تسهیل کنند.

معاون رئیس سازمان انرژی اتمی در بخشی دیگر، گفت: ما می‌توانیم از امکانات پلتفرم‌های دیجیتال و شبکه‌های مجازی نیز استفاده کنیم، زیرا بستر‌های دیجیتال و شبکه‌های مجازی با فراهم کردن امکان ارتباط و اشتراک دانش سبب می‌شوند تا انجمن‌های علمی با برگزاری وبینار‌ها و ابزار‌های مشارکتی بتوانند جوانان کشور‌های مختلف را با یکدیگر مرتبط کنند؛ ایجاد یک حضور آنلاین قوی برای ابتکارات مشترک می‌تواند مشارکت کنندگان بیشتری را جذب کرده و نیز حس اجتماعی را تقویت کند.

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، تاکید کرد: می‌توانیم فرصت‌های کارآفرینی و استارت آپ‌های فراوانی برای جوانان داشته باشیم، زیرا تشویق کارآفرینی جوانان می‌تواند به استارت‌آپ‌های نوآور منجر شود؛ انکوباتور‌های مشترک، شتاب‌دهنده‌ها و برنامه‌های مربیگری می‌توانند از کارآفرینان جوان در کشور‌های ما حمایت کنند؛ تجربیات مشترک و فرصت‌های شبکه می‌تواند به ایجاد سرمایه‌گذاری‌های موفق با تاثیر جهانی کمک کند.

وی با اشاره به لزوم برقراری نظارت و پایداری محیط زیست، اظهار کرد: همکاری در تحقیقات محیطی، حفاظت و توسعه پایدار می‌تواند چالش‌های مشترک را برطرف کند، زیرا ما اکوسیستم‌های مشترک داریم و تلاش‌های مشترک می‌تواند از تنوع زیستی محافظت کند و با تغییرات آب‌وهوایی مبارزه کند؛ طرح‌های تحت رهبری جوانان می‌توانند با ترویج شیوه‌های دوستدار محیط زیست، آگاهی را افزایش دهند و از تغییرات سیاست حمایت کنند.

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، تاکید کرد: طراحی نقشه راه برای همکاری در آموزش نسل جوان ما یک وظیفه فردی نیست، بلکه مسئولیت جمعی ما محسوب می‌شود؛ بنابراین باید اجازه داد تا رهبران آینده را پرورش دهیم که از پایداری، برابری و انعطاف پذیری دفاع می‌کنند؛ ما با هم می‌توانیم جهانی بسازیم که برای نسل‌های آینده شکوفا شود؛ تشکیل مجامع علمی و آموزشی در کنار پیوند افق‌های فکری می‌تواند پیوند بین جوانان ایرانی و روس را تقویت کند؛ چالش پیش رو این است که چگونه این کلمات به گام‌های عملی بدل شود و چگونه توسعه پایدار را در تاروپود آموزش گره زد و در مسیر توانمندسازی جوانان برای پرورش رهبران آینده گام برداشت؟

فقهی خطاب به مسئولان کشور‌های مختلف و جوانان حاضر در این جشنواره گفت: امیدوارم که تعهد مشترک ما، شعله تغییرات مثبت را بیافروزد.

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای درباره «اهمیت موضوع چرخه‌سوخت هسته‌ای بسته»، اظهار کرد: جشنواره جهانی جوانان فرصت بسیار ارزشمندی است برای همه ما که با آینده‌سازان جوان جهان، از کشور‌های مختلف آشنا شویم؛ همگی ما در قبال سرنوشت جهان مسئولیت داریم و به‌خاطر فرزندان و خانواده‌هایمان، ضروری‌است که با تشکیل یک وحدت چند ملیتی از تمام فرصت‌ها برای برقراری صلح در جهان و کاهش اثرات نامطلوب فناوری بر محیط زیست بهره جوییم؛ امروز مردم خردمند روسیه و مسئولان توانمند آن شرایط این اتحاد را فراهم کرده‌اند و ما ایرانیان نیز در این مسیر با شما همراه هستیم.

فقهی با اشاره به اینکه انرژی هسته‌ای به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای کمک می‌کند، گفت: با وجود این، مدیریت پسمان حاصل از فعالیت‌های هسته‌ای و استخراج اورانیوم باید با مسئولیت‌پذیری محیطی انجام شود؛ چالش‌های موجود در زمینه انرژی منجر به الزام تامین منابع مورد نیاز سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای شده است؛ مهم‌ترین راه‌حل‌هایی را که به‌عنوان استراتژی شرکت‌های بزرگ برای حل مشکل کمبود سوخت هسته‌ای در جهان در نظر گرفته می‌شود، می‌توان در ۳ بخش استفاده بهینه و بازفرآوری ضایعات سوخت مصرف شده در یک چرخه سوخت هسته‌ای بسته، طراحی و ساخت راکتور‌های هسته‌ای بر مبنای چرخه سوخت هسته‌ای بسته و حرکت به سمت فناوری چرخه سوخت توریم دسته‌بندی کرد.

وی در ادامه گفت: با توجه به فناوری راکتور‌های آب سبک تحت فشار، استفاده کامل و بهینه از مواد شکافت‌پذیر در سوخت امکان‌پذیر نیست و تجمع سموم ناشی از مصرف سوخت به‌دلیل ساختار ثابت، جامد و غیرقابل تغییر سوخت‌های مصرف شده در این راکتورها، امکان استفاده کامل از سوخت را غیر ممکن می‌سازد؛ بنابراین، سوخت‌های مصرف شده به‌عنوان پسمان در این راکتور‌ها ایجاد می‌شوند که به‌دلیل وجود مواد شکافت‌پذیر، نیاز به نگهداری و انبارش هزاران ساله دارند؛ هر ماده یا مواد ناخواسته‌ای از هر نوع، به‌ویژه آنچه پس از حذف مواد مفید یا قطعات باقی می‌ماند، پسمان نامیده می‌شود، اما مساله مهم این است آیا واقعا می‌توان سوخت هسته‌ای مصرف شده را پسمان نامید؟

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای ادامه داد: برخی کشورها، مجموعه‌های سوخت صرف شده را بازفرآوری می‌کنند؛ کارخانجات بازفرآوری مواد ارزشمندی از مجموعه‌های سوخت مصرف شده را استخراج می‌کنند که این مواد بازیافت شده را می‌توان در مجموعه‌های سوخت جدید مورد استفاده قرار داد که منجر به کاهش ضایعات و بهره‌برداری بهینه از منابع می‌شود؛ به‌طور سنتی، راکتور‌های هسته‌ای چرخه‌سوخت باز را دنبال می‌کنند و در این چرخه، اورانیوم استخراج شده و به سوخت غنی‌شده تبدیل می‌شود؛ راکتور‌ها از این سوخت برای تولید برق استفاده می‌کنند، ولی این رویکرد محدودیت‌هایی در استفاده از منابع و مدیریت پسمان دارد؛ طی ۱۰ سال گذشته، برخی از رادیوایزوتوپ‌ها در پسمان‌های سطح بالا (HLW) کاربرد‌های ارزشمندی در صنعت و پزشکی پیدا کردند که پیش‌تر برای انسان‌ها ناشناخته بود؛ بنابراین انبار پسمان‌های کشور‌هایی که قبلا پسمان هسته‌ای را دفن می‌کردند، اکنون تبدیل به یک ثروت شده است.

به گفته وی، برای استفاده موثرتر از مواهب طبیعی که سوخت هسته‌ای ارائه می‌دهد، چرخه سوخت باید بازبینی شود و این مسئله برعهده جوانان به عنوان نسل آینده است که برای طراحی و تحقق آن در مقیاس صنعتی اقدام کنند.

فقهی با بیان اینکه چرخه سوخت بسته، بهترین ایده برای استفاده بهینه و به‌کارگیری مجدد ضایعات سوخت مصرف شده است، گفت: از این طریق می‌توان پایداری و کارایی را افزایش داد؛ بهره‌گیری از منابع را بهینه کرد؛ سمّیت رادیویی پسمان نهایی را کاهش داد و تداوم بهره‌برداری اقتصادی را تضمین کرد.

وی خطاب به شرکت‌کنندگان در این جشنواره، اظهار کرد: شما جوانان به‌عنوان حامیان آینده کشور خود، نقش کلیدی در فهم چرخه سوخت بسته و پیامد‌های آن دارید؛ از طریق مشارکت در بحث‌های آگاهانه در مورد انرژی هسته‌ای و حمایت از تحقیق و نوآوری برای آینده‌ای پایدار می‌توانید در این امر موثر باشید؛ چرا که شما نگهبانان آینده سیاره زمین هستید؛ شما باید پیچیدگی‌های انرژی هسته‌ای را درک کرده و برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه تلاش کنید؛ در مباحث مربوط به ایمنی هسته‌ای، مدیریت پسمان و منابع انرژی پایدار، مشارکت داشته باشید؛ حمایت از تحقیق و نوآوری برای بهبود چرخه سوخت هسته‌ای و مقابله با چالش‌های انرژی جهانی را ادامه دهید.

معاون سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: چرخه سوخت هسته‌ای بسته، نمایانگر تعهد ما به تولید انرژی مسئولانه است؛ باید علم، همکاری و تفکر پیش‌بینانه را در این مسیر به سوی تولید برق تمیزتر، ایمن‌تر و کارآمد‌تر در نظر بگیریم. امیدوارم کنجکاوی شما سوختی برای پیشرفت باشد.

توسعه پایدار کشور‌ها در گرو گسترش زیرساخت‌های «مگاساینس»

جواد کریمی‌ثابت، در سخنرانی با موضوع «زیرساخت‌های مگاساینس» در دومین نشست تخصصی جشنواره جوانان روسیه، با اشاره به تاریخچه سیر رشد فناورانه، گفت: تاریخچه سیر رشد فناورانه جوامع بشرى نشان داده است که فناوری هیچ‌گاه به انتها نمى‌رسد، بلکه از موجى به موج دیگر منتقل می‌شود و در هر موج، ویژگی‌های خاصی از منظر فرهنگی، اقتصادی، زیرساختی و اجتماعی فراگیر می‌شود.

وی تاکید کرد: ویژگی بارز موج حاضر فناوری در دنیا «بزرگی در عین کوچکی» است؛ یعنی بزرگ‌ترین داده‌ها و بیشترین پیچیدگی‌های صنعتی و فناورانه درون کوچک‌ترین بستر‌ها تجلی می‌یابد که یکی از ملزومات اصلی توسعه این علوم و فناوری‌های نوین و پیشرفته، «زیر ساخت‌های مگاساینس» است.

رئیس انجمن هسته‌ای ایران با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران به خوبی این موضوع را درک کرده است، اظهار کرد: جمهورى اسلامى ایران با درک لزوم توجه ویژه به موج فناوری کنونی نه تنها درصدد ایجاد زیر ساخت‌هاى مگاساینس در کشور به‌منظور ارتقای سطح کمى و کیفى حوزه‌هاى مختلفى شامل امنیت غذایى، محیط زیست، بهداشت، درمان و در نهایت توسعه پایدار در کشور است، بلکه بحث مشارکت و حضور فعال و موثر در چنین پروژه‌هایی را با جدیت بالا در دستور کار خود قرار داده که عضویت در پروژه PIK در همین زمینه است.

وی در ادامه با تاکید بر این نکته که نگاه به پروژه‌ها و زیرساخت‌های مگاساینس در هر کشوری باید به صورت یک نهاد فراملی باشد، تصریح کرد: به‌منظور ایجاد یک همکاری پایدار باید نظام‌ها و چهارچوب‌هایی را که تضمین‌کننده همکاری پایدار و طولانی مدت هستند، تدوین کرد؛ به عبارت دیگر باید بتوانیم اثرات ژئوپلیتیکی ملی چنین پروژه‌هایی را به سطح اثرات ژئوپلیتیکی منطقه‌ای (منظور کشور‌های منطقه‌ای که عضو پروژه هستند) یا جمعی ارتقا دهیم، زیرا در چنین حالتی همکاری‌های بسیار پایدار شکل خواهد گرفت.

رئیس مرکز ملی نظام کیفیت و استاندارد‌های اتمی ایران در ادامه با اشاره به عضویت ایران در پروژه راکتور هسته‌ای تحقیقاتی PIK روسیه، تصریح کرد: این پروژه می‌تواند مبنای همکاری علمی و فناوری مسکو-تهران در «پروژه‌های مگاساینس» باشد، زیرا با توجه به فعالیت سابقه‌دار صنعت هسته‌ای ایران در حوزه پزشکی هسته‌ای و برنامه جامع ایران در حوزه کاربرد فناوری هسته‌ای در حوزه سلامت، امنیت غذایی، انرژی و محیط زیست و قابلیت‌های موجود در مجتمع PIK می‌تواند مکمل مناسبی برای ایران در این حوزه‌ها باشد.

کریمی‌ثابت ضمن ارائه پیشنهاد‌های مدیریتی مبنی بر ارتقای سطح همکاری ایران و روسیه در پروژه PIK به شراکت راهبردی، اظهار کرد: شرایط تحقق این پیشنهاد با توجه به وجود منابع مکمل، اهداف مشترک و بازار‌های هدف متفاوت کاملا مهیا است؛ پروژه‌های «مگاساینس»، پروژه‌های علمی بزرگ مقیاس و بلندمدت محسوب می‌شوند و اغلب نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه و همکاری‌های بین‌المللی هستند؛ این پروژه‌ها به‌طور کلی از قابلیت تاثیرگذاری بر جنبه‌های مختلف اقتصاد ملی و اجزای کلان آن نظیر رشد اقتصادی، توسعه سرمایه انسانی، پیشرفت‌های فناورانه، وجهه ملی و قدرت نرم و نیز همکاری بین‌المللی برخوردارند.

وی تاکید کرد: میزبانی موفقیت‌آمیز یا شرکت در پروژه‌های مگاساینس می‌تواند تصویر یک کشور را در صحنه جهانی ارتقا دهد و موجب ارتقای دستاورد‌های علمی آن شود.

کریمی‌ثابت در این نشست پیشنهاد ایجاد مکانیزم «حکمرانی تعاملات علمی و فناورانه» به‌صورت «سیستماتیک» بین دو کشور را با تمرکز بر پروژه‌های «مگاساینس» به‌منظور شکل‌گیری یک همکاری پایدار ارائه کرد و گفت: اجزای مختلف همچون نظام بانکی، نهاد‌های تامین مالی، شرکت‌های خصوصی، بازار نهاد‌های تنظیم‌گر، نهاد‌های قانون‌گذار، دولت، صنعت مرتبط و بقیه اجزای نظام حکمرانی در کشور باید بتوانند به‌صورت هماهنگ و در راستای دستیابی به هدف اصلی که نیل به تعاملات علمی و فناورانه در پروژه‌های مگاساینس در سطح مشارکت راهبردی است، عمل کنند.

انتهای پیام/