حقوق بشر؛ بزرگ‌ترین قربانی مخاصمات مسلحانه

خبرگزاری میزان – جنگ نقض نهایی حقوق بشر است؛ این واقعیتی است که با رخ‌دادن هر جنگی در هر جایی از جغرافیای زمین به شکلی بی‌رحمانه خود را بر صورت غیرنظامیان می‌کوبد و قدرت‌نمایی می‌کند.

حقوق بشر بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین قربانی درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه است.

در عین حال، نقض حقوق بشر می‌تواند منشا و زمینه‌ساز یک درگیری و مخاصمه مسلحانه باشد؛ در عین حال، تلاش برای تعیین عاملان اصلی نقض حقوق بشر می‌تواند مانعی مهم در مسیر دستیابی سریع به صلح باشد.

این معمای پیچیده‌ای است که بشر به دست خود رقم زده است؛ البته پاسخ به این معما از طریق تدوین قوانینی مانند منشور بین‌المللی حقوق، کنوانسیون نسل‌کشی، کنوانسیون منع شکنجه و کنوانسیون ژنو ممکن شده است، هرچند در بیشتر موارد این پاسخ‌های کارآمد عامدانه نادیده گرفته می‌شوند.

مخاصمات و درگیری‌های مسلحانه چگونه حقوق بشر را قربانی می‌کنند؟

جهان در دهه‌های اخیر و با رشد و پیشرفت تکنولوژی‌های مختلف به‌ویژه در حوزه نظامی به جای حرکت در مسیر آسودگی و آرامش بیش از هر زمان دیگری خود را در میانه درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه‌ای دید که هزینه‌های سنگینی در پی داشتند.‌

این هزینه‌ها در زمینه‌های مختلف از حوزه محیط‌زیست گرفته تا حوزه آموزش بر انسان‌ها، از حوزه درمان گرفته تا حوزه تجارت تحمیل می‌شوند.

با وجود این، قربانی اصلی درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه در سراسر جهان، حقوق بشر است؛ جنگ‌ها سبب می‌شوند تا حقوق بشر در همه ابعاد و وجوه خود قربانی شده یا زخم‌های ناسوری بردارد.

همین موضوع سبب شده تا موضوع تامین و حفاظت از حقوق بشر در درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه در دهه‌های اخیر بیش از هر زمانی مورد توجه قرار بگیرد.

صرف‎نظر از علت یا نیرو‌های درگیر در جنگ‌ها، نتایج بیشتر آن‌ها یکسان است؛ درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه به معنای تلفات غیرنظامی، آوارگی گسترده و نقض حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بین‌المللی است.

حقوق بشر و درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه

کارشناسان و حقوقدانان سراسر جهان با مشاهده روند نقض گسترده حقوق بشر در جریان درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه، طی دهه‌ها تلاش کردند تا از طریق دسته‌بندی و تنظیم کردن ابزار‌هایی از رنج و درد انسان در طول جنگ بکاهند و نتیجه این تلاش‌ها تدوین سه حوزه حقوق بین‌الملل مدرن است: قانون حقوق بشر، قانون پناهندگان و حقوق بشردوستانه.

این سه حوزه در عین نزدیکی با هم در زمینه‌های مختلف باید به‌صورت سیستماتیک از هم جدا شوند؛ حقوق بشردوستانه آن حوزه‌ای از حقوق بین‌الملل مدرن است در جریان درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه برای تامین حقوق انسانی مورد توجه قرار می‌گیرد.

حقوق بشردوستانه با حقوق بشر تفاوت زیادی دارد و بر اعمال مشخص مرتبط با مناقشه تمرکز می‌کند و به رویداد‌ها و ادعا‌های فردی نمی‌پردازد.

اعمال حقوق بشردوستانه در درگیری‌ها و مخاصمات مسلحانه ضمن محدود کردن اقدام‌های طرفین متخاصم، حفاظت از انسان‌هایی که درگیر طرفین مخاصمه نیستند، تامین می‌کند.

حقوق بشردوستانه مانند قوانین بین‌المللی حقوق بشر، از جان و حیثیت افراد محافظت می‌کند، شکنجه و رفتار ظالمانه را منع می‌کند، حقوقی را برای افراد مشمول آیین دادرسی تجویز می‌کند، تبعیض را منع می‌کند، مقرراتی را برای حمایت از زنان و کودکان تعیین می‌کند، ضمن اینکه به وضعیت مبارزان، اسرای جنگی و حفاظت از کارکنان سازمان‌های امدادی مانند صلیب سرخ، هلال احمر و ... می‌پردازد.

حقوق بشردوستانه زودتر از حقوق بشر تدوین شدند و از نیمه قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم توسعه یافته و دچار تحول شدند.

به موازات این تغییر و تحولات، جامعه بین‌المللی اقدام به ایجاد دادگاه‌های تخصصی کرد تا مرتکبین نقض حقوق بشر در جنگ‌ها را مورد بازخواست قرار دهد.

با وجود تدوین و توسعه قوانین و ایجاد دادگاه‌های تخصصی شدیدترین موارد نقض حقوق بشر در جنگ‌ها رخ می‌دهند.

برخی از جدی‌ترین نقض‌های حقوق بشری در جریان جنگ‌ها، جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی هستند.

انتهای پیام/