آشوراده؛ کلید گردشگری خزر
کسانی که به گلستان سفر کرده‌اند حتما سری به آشوراده هم زده‌اند؛ تنها جزیره ایرانی دریای خزر که از چند دهه قبل گرفتار مناقشاتی برای اجرای طرح‌های گردشگری شده است.
خبرگزاری میزان - به گزارش جام‌جم حمایت رئیس‌جمهور در کنار پیگیری استاندار گلستان با همراهی دستگاه‌های مرتبط استانی برای رفع موانع ملی دوچندان شد و تاییدیه نهایی اخیر کمیته ملی طبیعت‌گردی کشور بر اجرای آن، راه را برای دستگاه‌های مرتبط در ایجاد زیرساخت‌ها و استفاده از این ظرفیت منحصر به فرد برای رونق گردشگری گلستان هموار کرد.
قبل از انقلاب برنامه‌ریزی‌ها طوری انجام شده بود که با اجرای زیرساخت‌های گردشگری، آشوراده باید به قطب درآمدزایی گلستان تبدیل می‌شد، اما سال‌ها گذشت و برنامه‌ریزی‌ها به جایی نرسید. با استقرار هر دولت طرح‌های دولت قبلی نادیده گرفته می‌شد و طرح‌های جدیدی روی میز می‌آمد تا دولت بعد و حرکتی که چرخیدن به دور خود بود.
جزیره، درگیر مناقشات
بحث واگذاری آشوراده تنها جزیره دریای خزر نخستین‌بار در دولت سیدمحمد خاتمی و ریاست معصومه ابتکار بر سازمان محیط‌زیست در سال ۱۳۸۳ مطرح شد. در آن زمان بنیاد علوی وابسته به بنیاد مستضعفان با ارائه سند مالکیت جزیره که در سال ۱۳۷۶ ثبت شده بود، مدعی مالکیت جزیره شد. این پرونده مدتی مسکوت ماند، اما بنیاد علوی مدتی بعد با واگذاری بخش‌هایی از جزیره به یک شرکت خصوصی، بخش خصوصی را با سازمان محیط‌زیست وارد مناقشه حقوقی کرد. در آخرین جلسه هیات دولت در زمان محمد خاتمی، دولت واگذاری ۳۸۰ هکتار از این جزیره به شرکت خصوصی «مناطق گردشگری جهان» را تصویب کرد، اما در نتیجه پیگیری کارشناسان و فعالیت‌های رسانه‌ای در آن زمان، سازمان بازرسی کل کشور نیز به تخلفات برخی مدیران استانداری گلستان و غیرقانونی بودن واگذاری اشاره کرد. با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد و در دوره ریاست فاطمه واعظ‌جوادی در سازمان محیط‌زیست، مصوبه واگذاری جزیره آشوراده به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مناطق حفاظتی پناهگاه حیات‌وحش میانکاله با پیگیری سازمان بازرسی کل کشور باطل شد. در پایان دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد امتیاز سرمایه‌گذاری در آشوراده به یک شرکت لبنی واگذار شد که انتقاد‌ها و مناقشاتی را در پی داشت. اما این پرونده مجدد با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و ریاست معصومه ابتکار بر سازمان محیط‌زیست مطرح شد. با اعلام موافقت دولت و سازمان محیط‌زیست با واگذاری این منطقه به بخش خصوصی، کارشناسان محیط‌زیست نسبت به این اقدام و احتمال تخریب زیست‌محیطی و آسیب به زیست‌بوم این منطقه هشدار دادند.
معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست وقت با رد موضوع واگذاری جزیره آشوراده اعلام کرد: «تنها ۱۰درصد آشوراده مربوط به گردشگری طبیعی است و واگذاری این منطقه به‌هیچ‌وجه ممکن نیست، چرا که جزو اراضی ملی است. همچنین چارچوبی در خصوص گردشگری طبیعی در منطقه آشوراده مشخص شده و فعالیت‌های سنگین نظیر دخل و تصرف و تخریب به‌هیچ‌وجه صورت نمی‌گیرد و سازمان محیط‌زیست اجازه چنین اقدامی را نخواهد داد.» در تیرماه۱۳۹۸ اولین نشست فعالان محیط‌زیست با ریاست قوه قضاییه در زمان حجت‌الاسلام رئیسی برگزار شد که در نوع خود طی بیش از ۴۴سال انقلاب، بی‌سابقه بود. این نشست جان و امیدی تازه به بدنه فعال و دلسوز محیط‌زیست بخشید.
صدور رای قطعی
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و در پی دستور رئیس‌جمهور مبنی بر تعیین تکلیف سریع طرح گردشگری جزیره آشوراده و دستورات قاطع برای اجرای این طرح و صدور مجوز‌های مدنظر، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای تعیین تکلیف این اراضی دادخواستی را به دستگاه قضایی تقدیم کرد.
در سفر اخیر رئیس قوه قضاییه به گلستان که ۲۶مرداد سال‌جاری صورت گرفت، حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای دستور‌های لازم را برای تعیین تکلیف سریع پرونده صادر کرد که موضوع در جلسات فوق‌العاده شعبه دوم دادگاه حقوقی گرگان بررسی شد و در نهایت با بررسی مستندات و دلایل ارائه شده، دادگاه حکم به ابطال رای کمیسیون و برگ تشخیص منابع ملی و ابطال سند منابع طبیعی در خصوص عرصه ۱۹هکتاری جزیره آشوراده را در تاریخ ششم شهریور صادر کرد. بعد از آن اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری به رای صادره اعتراض کرد که در نهم شهریور جلسات دادرسی در شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان برگزار شد و درنهایت دادگاه تجدیدنظر پس از بررسی مستندات و ادله لازم، تجدیدنظرخواهی منابع طبیعی را رد و دادنامه بدوی مبنی بر ابطال برگ تشخیص رای کمیسیون و ابطال سند اداره منابع طبیعی در عرصه اختلافی را تایید کرد. با صدور این رای قطعی و حل مشکل حقوقی زمین‌های این روستای متروکه که در این جزیره آشوراده قرار دارد، مقدمات اجرای طرح گردشگری که از ۲۵سال پیش تاکنون معطل مانده است، فراهم شد.
مجوز برای اجرای طرح
نماینده مردم کردکوی، ترکمن، بندرگز و گمیشان در مجلس با بیان این‌که آشوراده دچار مشکلاتی شده‌بود که در چند دهه اخیر جلوی شکوفایی آن را گرفته بود، به جام‌جم می‌گوید: «حدود ۲۰ سال بود که فرآیند‌های اخذ مجوز جزیره آشوراده انجام نشده بود، اما در دولت سیزدهم و با تاکید رئیس‌جمهور در سفر به گلستان، این موضوع حل و مجوز‌های لازم صادر شد؛ ضمن این‌که بحث مالکیت و مسائل حقوقی هم مطرح بود و بیش از ۲۰۰نفر از روستاییان این منطقه، ادعای مالکیت داشتند که ادعای به‌حقی بود.»
عبدالجلال ایری ادامه می‌دهد: «برمبنای مصوبه طرح گردشگری در شورای عالی معماری و شهرسازی کشور، این طرح ۲۲هکتاری باید در داخل جزیره آشوراده اجرا شود و در روستای گردشگری جزیره آشوراده نیز ۱۳تا ۱۵هکتار برای اسکان مسافران تخصیص داده شده که فرآیند‌های نهایی آن انجام و مجوز‌های لازم صادر شده بود.»
به گفته این مسئول، مجموعه اردوگاه‌های دانش‌آموزی برای اسکان دانش‌آموزان و مراکز پشتیبانی نیز در ساحل بندر ترکمن برنامه‌ریزی شده بود، اما تمامی جزئیات این طرح به‌دلیل مشکلات حقوقی مسکوت مانده بود که با سفر رئیس قوه قضاییه به استان و انجام پیگیری‌های لازم، این مشکلات حل شد. سخنگوی کمیسیون عمران مجلس تاکید می‌کند: «مشکلات و جنبه‌های مالکیتی و حقوقی این جزیره با ورود رئیس دستگاه قضایی حل شد که جا دارد از رئیس قوه قضاییه و نیز همکاری‌های دادگستری استان گلستان که پیگیر حل ابعاد حقوقی این جزیره بودند، تشکر کنیم.»
طبیعت‌گردی و گردشگری در آشوراده
بهسازی روستای آشوراده، اجرای طرح طبیعت‌گردی در این جزیره و بهره‌مندی از امکانات اردوگاه دانش‌آموزی در آن، در زمره محور‌های مورد پیگیری برای ساماندهی هرچه سریع‌تر آشوراده در راستای انتفاع مردم استان است.
این‌ها بخشی از صحبت‌های استاندار گلستان در گفتگو با جام‌جم است که از پیگیری‌ها و همکاری‌های دستگاه قضایی در استان برای تعیین تکلیف طرح گردشگری جزیره آشوراده، پتروشیمی گلستان و خلیج گرگان، قدردانی کرده و می‌گوید: در حال حاضر تمامی ابنیه و ساختمان‌های قدیمی در روستای جزیره آشوراده باقی است و اماکنی همچون پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه و اردوگاه دانش‌آموزی دیده می‌شود.
علی‌محمد زنگانه ادامه می‌دهد: پروژه طبیعت‌گردی و گردشگری جزیره آشوراده در استان گلستان دارای دو بخش طبیعت‌گردی و گردشگری است که بخش گردشگری آن مانند ساخت هتل، بازارچه و سایر ابنیه لازم در مساحت ۱۳۸هکتار پشتیبان در مجاورت پناهگاه حیات‌وحش میانکاله در حریم شهر بندرترکمن پیش‌بینی شده است. ضمن این‌که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان هم با اشاره به این‌که هیچ پروژه‌ای در استان معطل نظر محیط‌زیست نیست، می‌گوید: منعی برای اجرای پروژه طبیعت‌گردی آشوراده وجود ندارد.
محمدرضا کنعانی با بیان این‌که در راستای این طرح و ضرورت حفظ بافت طبیعی این جزیره، اقامت شبانه طرح گردشگری آشوراده به بافت روستا منتقل شد، ادامه می‌دهد: طرح گردشگری آشوراده در وسعت ۲۲هکتار اجرا می‌شود و تاکنون نیز شش مجوز بوم‌گردی برای متقاضیان صادر شده است.
ارزش اقتصادی و نظامی جزیره
جزیره آشوراده به‌عنوان تنها جزیره ایرانی دریای خزر در شرقی‌ترین نقطه شبه‌جزیره میانکاله در بندر ترکمن استان گلستان قرار دارد. جزیره آشوراده با وسعت ۶۸۰ هکتار که پس از پسروی آب به حدود ۱۲۰۰ هکتار رسیده است، در جنوب‌شرقی دریای خزر و شمال خلیج گرگان واقع شده و از سمت غرب به‌وسیله کانال خوزینی از شبه‌جزیره میانکاله جدا شده است؛ تنها کانالی که هم اکنون ارتباط آب دریای خزر را به خلیج گرگان برقرار می‌سازد. با پایین آمدن سطح آب، سال‌هاست که جزیره آشوراده به شبه‌جزیره میانکاله متصل شده است و هیچ فعالیت مثبتی برای جلوگیری از این اتفاق انجام نگرفته است. از نگرش تاریخی می‌توان گفت، آشوراده ارزش فراوان اقتصادی و نظامی داشته است و روسیه تزاری سال‌ها از اینجا مناسبات بازرگانی و سیاسی خود را با ایران و آسیای میانه تنظیم می‌کرده است. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که این جزیره تا قبل از پیشروی آب دریا یعنی اوایل دهه ۱۳۷۰ مسکونی بوده و ۲۵۰ خانوار ترک‌زبان در آن سکونت داشتند، اما امروزه بیشتر به‌عنوان مهم‌ترین پایگاه صید ماهیان خاویاری و استحصال ۴۰درصد خاویار ایران محسوب می‌شود. تلاش‌هایی برای توریستی کردن این جزیره در سال‌های قبل از انقلاب صورت گرفته بود و حتی گردشگرانی را از کشور‌های اروپایی جلب می‌کرد، ولی پیشروی دریا و خراب شدن تاسیسات جزیره، توسعه گردشگری را با رکود و بلاتکلیفی مواجه کرد و این بازی سال‌های سال ادامه‌دار شد.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *