تبدیل تهدید به فرصت در جزیره آشوراده با ورود دستگاه قضایی/ امکان تشکیل کریدور گردشگری دریایی و ایجاد اشتغال
خبرگزاری میزان- ندا فراهانی- تور بازدید ۲ روزه خبرنگاران ۲۰ رسانه از اقدامات دستگاه قضایی در حل مشکلات مالکیتی و حقوقی جزیره آشوراده در واپسین روزهای شهریور ماه برگزار شد.
حدود ساعت ۱ نیمه شب دوشنبه ۲۷ شهریور، با تعدادی از خبرنگاران رسانههای کشور، در ضلع جنوب شرقی میدان انقلاب هم مسیر شدیم تا با اتوبوس راهی یکی از استانهای شمالی کشور یعنی گلستان شویم که این سالها بخاطر پخش سریال «پایتخت» نیز بسیار محبوبتر شده است.
اداره شهر اهل تسنن با یک فرماندار زن
ساعت ۸ ونیم صبح بود که با طی مسیری بیش از ۸ ساعت، به بندر ترکمن همان شهر کوچکی که در گذشته نه چندان دور، توسط یک فرماندار زن توانمند اداره میشد و بعدها در حادثه منا شهید شد، رسیدیم.
مختصات بندر ترکمن
این بندر که حدود ۴۰ دقیقه با گرگان (مرکز استان گلستان) فاصله دارد و سالهاست که پذیرای ساکنان جزیره آشوراده شده است، در سال ۱۳۰۶ زیر نظر مهندسان بلژیکی بنا شده و از سمت شمال به گمیشتپه، از سمت جنوب به شهر کردکوی و ارتفاعات جهان نما، از سمت غرب به دریای مازندران و خلیج گرگان، از سمت شرق به شهر گرگان منتهی میشود.
بافت جمعیتی شهر
حدود ۸۰ درصد از مردم این شهر، مذهبشان سنی «حنفی» است. اکثریت جمعیت این منطقه را اقوام ترکمن تشکیل میدهند که یکی از زیباترین پوششها را دارند. مهمترین قسمت پوشاک زنان روسریهای زیبای ترکمن است که در طرح و انواع مختلف دوخته و به همراه پیراهنهای بلند و یکسره خود میپوشند.
تجمیع خبرنگاران تهرانی و استانی
اما بعد از رسیدن به مهمانخانهای که در این شهر کوچک و دنج ساحلی برای صرف صبحانه در آن مستقر شدیم، تعدادی از خبرنگاران و عکاسان رسانههای محلی استان گلستان نیز به جمع ما ملحق شدند و به سمت جزیره آشوراده حرکت کردیم.
مشکل اصلی جزیره آشوراده چه بود؟
سال ۱۳۷۱ پس از بالا آمدن آب دریای خزر و وقوع سیلاب، اهالی روستای آشوراده در این جزیره مجبور به ترک آن شدند و بنیاد مسکن بخشی از زمینهای تحت مالکیت خود در شهر بندرترکمن را در اختیار این روستاییان برای اسکان قرار داد و در ازای آن نیز، مردم اراضی خود را در جزیره آشوراده به مساحت ۱۹ هکتار به بنیاد مسکن واگذار کردند.
در پی خالی از سکنه شدن روستا، اداره کل منابع طبیعی استان، کل عرصه آشوراده را جزو اراضی ملی اعلام و سند آن به نام منابع طبیعی صادر شد و همین موضوع محل منازعه و دعوای حقوقی بر سر مالکیت زمینهای این روستای متروکه شد که از قضا محل اجرای طرح گردشگری طبیعتگردی جزیره آشوراده نیز هست.
اقدامات قضایی صورت گرفته برای رفع مشکل آشوراده
حدود یک ماه پیش بنیاد مسکن استان، دادخواستی مبنی بر اعتراض به رای کمیسیون ماده ۵۶ هیات حل اختلاف قانون تعیین تکلیف اختلافات اراضی موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون جنگلها و مراتع در مورد زمینهای روستای متروکه این جزیره، علیه اداره کل منابع طبیعی استان مطرح کرد.
مسئولان استان نیز در سفر رئیس قوه قضاییه به استان گلستان، ورود رئیس دستگاه قضا را برای حل این چالش حقوقی که به مانع بزرگی برای اجرای طرح گردشگری آشوراده شده است، تقاضا کردند.
پس از دستور رئیس قوه قضاییه برای پیگیری و رسیدگی ویژه به این پرونده، جلسات فوق العاده شعبه دوم دادگاه حقوقی گرگان تشکیل و طرفین اسناد و مدارک خود را ارائه کردند و دادگاه پس از بررسی مستندات ارائه شده و اخذ نظریه کارشناسی و بررسی نقشههای هوایی ۱۳۴۱ که نشان میداد در آن سال، این روستا محل سکونت افراد بوده و در آنجا زندگی میکرده اند، حکم به ابطال رای کمیسیون و برگ تشخیص منابع ملی و ابطال سند منابع طبیعی در خصوص عرصه ۱۹ هکتاری جزیره آشوراده را در تاریخ ششم شهریور امسال صادر کرد.
به دنبال اعتراض اداره کل منابع طبیعی به رای صادره، روز پنجشنبه نهم شهریور جلسات دادرسی شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان در دو نوبت صبح و عصر به مدت ۱۰ ساعت با حضور مدیران کل بنیاد مسکن و منابع طبیعی استان، نمایندگان حقوقی این ادارات و کارشناس رسمی منتخب دادگستری برگزار و طرفین مستندات، دفاعیات و لوایح خود را ارائه دادند.
دادگاه تجدیدنظر، پس از بررسی مستندات و مدارک و به استناد نامه شماره ۲۷۴۹ معاونت سیاسی امنیتی وقت استانداری گلستان به تاریخ بیستم اردیبهشت سال ۱۳۸۶ که در آن به شواهد تاریخی سکونت بومیان در عرصه اختلافی از دوره خوارزمشاهیان اشاره شده است، تجدیدنظرخواهی منابع طبیعی را رد و دادنامه بدوی مبنی بر ابطال برگ تشخیص رای کمیسیون و ابطال سند اداره منابع طبیعی در عرصه اختلافی را تایید کرد.
باصدور این رای قطعی و حل مشکل حقوقی زمینهای این روستای متروکه که در جزیره آشوراده قرار دارد، مقدمات اجرای طرح گردشگری آشوراده که از ۲۵ سال پیش تاکنون معطل مانده است، فراهم شد.
ملاحظات محیط زیست در طرح گردشگری آشوراده در نظر گرفته شده است
با توجه به اینکه هر ساله در فصل پاییز پرندگان مهاجر پس از طی مسافت طولانی وارد ایران شده و برای زمستان گذرانی در کنار خلیج گرگان و مناطق پیرامونی جزیره آشوراده فرود میآیند، اجرای طرح گردشگری در این جزیره زیبا، با واکنشهایی از سوی حامیان محیط زیست روبرو شده است.
کشمکشهای حامیان محیط زیست با مدیران استانی تا بدانجا به طول انجامید که مساحت اجرای این طرح از ۳۸۰ هکتار به ۳۸ هکتار و در نهایت به ۲۲ هکتار و در مجاورت بافت مسکونی و متروکه فعلی آشوراده محدود و منحصر شد.
اما این دغدغه در جریان تور گردشگری خبرنگاران نیز یکی از سوالات اهالی رسانه از مقامات محلی و استانی شد که حیدر آسیابی، رئیس کل دادگستری گلستان در این باره گفت: در اجرای طرح گردشگری ۲۲ هکتاری آشوراده که با ملاحظات زیست محیطی صادر شده بود، ممنوعیت امکان بیتوته و اقامت شبانه برای گردشگران به سبب مشکلات زیست محیطی و نبودن روستا در منطقه وجود داشت و در این ۲۲ هکتار تنها امکان طبیعتگردی برای گردشگران وجود دارد.
وی افزود: تنها مسیری که امکان اقامت شبانه و بیتوته گردشگران در طرح گردشگری آشوراده را فراهم میکرد، بازگرداندن سند ملی روستای آشوراده به بنیاد مسکن و انقلاب اسلامی بود و چنانچه این مانع حقوقی مرتفع نمیشد، اجرای طرح گردشگری آشوراده ابتر باقی میماند.
محمدرضا کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان نیز در این باره، گفت: هیچ منعی برای اجرای پروژه طبیعتگردی آشوراده وجود ندارد. در راستای این طرح و ضرورت حفظ بافت طبیعی این جزیره، اقامت شبانه طرح گردشگری آشوراده به بافت روستا منتقل شد.
وی بیان کرد: طرح گردشگری آشوراده در وسعت ۲۲ هکتار اجرا میشود و تاکنون نیز ۶ مجوز بومگردی برای متقاضیان صادر شده است. جزیره آشوراده در پناهگاه حیات وحش و ذخیرهگاه زیستکره میانکاله واقع شده و اجرای پروژههای گردشگری و طبیعتگردی مستلزم رعایت چهارچوبهای خاص و استانداردهای دقیق است.
آغاز بازدید از جزیره
وقتی با قایق از روی آبها میگذشتیم تعدادی پایه فلزی بزرگ و قطور با فاصلههایی منظم دیده میشد که برای گذراندن خط لوله آب شرب به جزیره امتداد یافته بودند، روی سطح آب نیز لولههایی به یک ماشین سبز لایروبی متصل بودند تا عملیات لایروبی آبهای جزیره در امتداد لایروبی خلیج گرگان که از مصوبات رئیس دستگاه قضا در یکی از سفرهایش به استان گلستان بود را اجرایی کنند.
از متصدی قایق درباره سطح آب پرسیدم؟ گفت: هم اکنون عمق آب، نیم متر است، اما در گذشته به ۶ متر هم میرسیده و برای اثبات حرفش، پایههای اسکله چوبی را نشان داد که آب روی آن ردی عمیق بجای گذاشته بود. متصدی میگفت: اگر لایروبی ادامه یابد و مسیر آب رودخانه ولگا به سمت جزیره باز شود، حتما تعداد ماهیها بیشتر میشود. وُلگا رودی در غرب روسیه است که با ۳٬۶۹۲ کیلومتر درازا، طولانیترین رود روسیه و هفدهمین رود بلند جهان حساب میشود. همچنین این رود پرآبترین رود اروپا است. رود ولگا پس از طی مسیر طولانی خود، به دریای خزر میریزد. همچنین دریاچه خزر از طریق این رودخانه، توسط کانال ولگا دن به آبهای آزاد متصل میشود.
کنار اسکله جزیزه، ساختمان شیلات دیده میشود و کنار آن تابلوی انجمن غیرانتفاعی فک خزری نیز بچشم میخورد، از کارگری که از جلوی در ایستاده پرسیدم، در این مکان، کارهای تحقیقاتی درباره اینگونه در حال انقراض نیز انجام میشود که گفت، بله، اگر فکهایی آسیب دیده باشند آنها را در اینجا مداوا و در مان میکنیم.
مشاغل تخصصی جزیره
یکی از محورهای اصلی فعالیت شیلات در جزیره آشوراده که به کیش دوم در شمال کشور نیز معروف است، تولید خاویار باکیفیت و بینظیر است و البته کماکان ماهیهایی همچون کپور، سفید، کلمه، ازون برون، ماش، فیلماهی و تاسماهی نیز در این جزیره زیبا و بی نظیر صید میشود. در یکی از سولههای اطراف شیلات که در حال تکمیل برای تاسیس موزه دریایی بود، تاکسیدرمی یک فیل ماهی بزرگ متعلق به دوران گذشته در محفظه شیشهای بچشم میخورد تا بعدها به نمایش عموم گذاشته شود.
پوشش گیاهی منطقه
زمان کوتاهی که منتظر رسیدن قایق دیگر خبرنگاران به جزیره بودیم، پوشش گیاهی منطقه توجهم را جلب کرد؛ درختان انار، بوتههای تمشک، درختچههای گز، نیزارها و سنبلههای نمکین بیشتر بچشم میخورد که متاسفانه بخاطر کمبود آب شرب ورودی و نیز خالی از سکنه شدن جزیره، به حالت خشک و بیجان افتاده بودند که مطمئنا با پیگیریهای دستگاه قضایی استان در اجرای طرح گردشگری در این منطقه، زندگی در آن جریان پیدا میکند و درختان و گیاهان نیز جانی دوباره میگیرند.
درد دل یکی از بومیان قدیمی جزیره
وقتی همه خبرنگاران به جزیره رسیدند، یکی از اهالی قدیمی که قبل از بالا آمدن آب جزیره به همراه خانوادهاش در روستای آشوراده زندگی میکرد و حالا بنا بود با رفع مشکل مالکیتی و حقوقی ساکنان جزیره با کمک قوه قضاییه، در آنجا با استقرار بومگردی کار خود را شروع کند از مسئولان تور، اجازه خواست تا با خبرنگاران صحبت کند و از ظرفیتهای بالفعل و بالقوه جزیره بگوید.
هاشمنژاد با تشکر از قوه قضاییه که با حل مشکل مالکیتی و حقوقی ساکنان جزیره آشوراده باعث خوشحالی مردم این منطقه شده است، میگوید: باورود قوه قضاییه اقدامات از حالت رسانهای خارج شده و امیدوارم تحرکاتی که آغاز شده به اجرای واقعی طرح گردشگری بینجامد و موجب رونق زندگی در جزیره شود.
این ساکن قدیمی جزیره آشوراده ادامه میدهد: به عبارت اب، آدم، آبادانی خیلی اعتقاد دارم چراکه اگر انسان نباشد هیچ نقطهای آباد نمیشود و چه بسا اگر ساکنان این جزیره در محل زندگی خود اسکان داشتند، خیلی از آتش سوزیهای میانکاله رخنمیداد و این جزیره رونق یافته و میتوانست با جذب توریست کسب درامد بسیاری برای اقتصاد استان داشته باشد.
هاشم نژاد میگوید: این جزیره بستر شنی دارد و اگر آب شرب کافی به آن برسد، قابلیت رشد هر گیاه و میوهای را دارد. امیدواریم با حمایتها و تکاپوی قوه قضاییه، کارها جلو برود و شاهد رونق جزیره و جذب گردشگر باشیم.
مسئولان استانی همراه خبرنگاران
بعد از اتمام صحبتهای این ساکن بومی جزیره، خبرنگاران با دادستان بندر ترکمن و مدیر اداره میراث فرهنگی استان راهی بازدید از جزیره میشوند.
کتابخانه متروکه جزیره
اولین سازه که به آن میرسیم، کتابخانه جزیره است که ساختمانی بزرگ و یک طبقه است که جلوی در ورودی تعداد زیادی قایق رها شده اند. قفل بزرگ کتابی به در آهنی سفید رنگ و زنگ زده آن خورده و پنجرههایش نیز همگی بسته شده و خاک گرفتند، همان کتابخانهای که حتما بسیاری از دانش آموزان و اهالی اینروستا در گذشته در آن درس خوانده و حین مطالعه شخصیتهای کتب داستانی و تخیلی غرق در آینده و جایگاه شغلی و تحصیلی آینده خود شده بودند و نمیدانستند روزی با بالاآمدن آب جزیره، زندگی شان کلی تغییر خواهد کرد.
لوکیشن فیلمبرداری فیلم شیلات
سازه دیگری که در مسیر معرفی میشود، عمارت بزرگ دو طبقه و سبزرنگی است کهمی گویند لوکیشن فیلمبرداری فیلم سینمایی «شیلات» در سال ۱۳۶۳ بوده که مرحوم رضا میرلوحی کارگردان آن بوده است. «شیلات» که در ابتدا «خوجه ممد» نام داشت درباره مبارزه ترکمنها با ظلم رژیم شاهنشاهی است، گویی این خانه نیز با فوت نقش اول این فیلم (داود رشیدی) به خوابی ایدی فرو رفته و در سکوت مطلق و شن بار جزیره روزگار رکود و بیکسیاش را نفس میکند.
درهم آمیختن آبادانی با امنیت جزیره
در ادامه که در حال بازدید از خانههای خالی از سکنه هستیم، ابراهیمی دادستان بندر ترکمن خانهای را نشان میدهد که سارقان و مصرف کنندگان مواد مخدر در جزیره؛ پنجرههایش را سرقت کرده اند.
صیانت از اشتغال مولد با اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده
مطمئنا با آبادانی جزیره، تامین امنیت آن نیز مرتفع میشود و ساکنان از این بابت مشکلی نخواهند داشت. همان جزیرهای که به اعتقاد رحمت الله نوروزی، نماینده علی آباد کتول در مجلس که معتقد است: با ورود رئیس دستگاه قضا به رفع مشکلات حقوقی طرح گردشگری جزیره اشوراده، گامهای خوبی در راستای صیانت از اشتغال مولد برداشته میشود، همچنان که اقدامات خوبی برای احیای پتروشیمی گلستان و تعدادی از کارخانهها و کارگاههای تولیدی راکد برداشته و مشکلات این پروژه حل شد.
به گفته نماینده مردم علیآباد کتول در مجلس، اجرای طرح گردشگری آشوراده در استان گلستان، با توجه به هوای معتدلی که این منطقه دارد، میتواند به جذب گردشگر کمک کند و سهم بزرگی در رشد و توسعه اقتصادی استان گلستان داشته باشد.
گسترش صنعت توریسم با اجرای طرح گردشگری آشوراده
البته غلامرضا منتظری، نماینده گرگان و آق قلا در مجلس با اشاره به مزایای احیای طرح گردشگری جزیره آشوراده گفت: احیای این طرح چند مزیت دارد، نخست اینکه امکان رشد و آبادانی جزیره را فراهم میکند، همچنین باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی میشود و در ضمن باعث گسترش صنعت توریسم در استان و کشور میشود و زمینه رونق اقتصادی را فراهم میکند.
توسعه گردشگری در جزیره آشوراده موجب افزایش درآمد است
کارشناسان حوزه گردشگری نیز درباره اجرای طرح گردشگری در جزیره اشوراده نظرات مثبتی دارند، یعقوبزاده یکی از کارشناسان این صنعت مهم روز دنیا، با تاکید بر اینکه توسعه گردشگری در جزیره آشوراده موجب افزایش درآمد، رونق اقتصادی و اشتغالزایی این منطقه خواهد شد، گفت: برای دستیابی به این اهداف باید نظارت ویژه بر عملکردها داشت تا بتوان به نتیجه مطلوب دست یافت.
تبدیل آشوراده به قطب گردشگری در شمال شرق کشور
عبدالکریم رجبی، نماینده پیشین مینودشت و کلاله در مجلس نیز با اشاره به اینکه جزیره آشوراده در مسیر عبور زائران مشهد مقدس است، میگوید: ایجاد یک منطقه تفریحی در این جزیره باعث توسعه اقتصادی منطقه و تبدیل آن به قطب گردشگری در شمال شرق کشور میشود.
این نماینده پیشین مجلس با تاکید بر اینکه جزیره آشوراده منبع مهم تولید خاویار در کشور است، میگوید: این ویژگی جزیره، میتواند باعث جذب گردشگر داخلی و خارجی شود و تحولاتی را در صادرات این کالا به وجود آورد.
استان گلستان ظرفیت جذب گردشگر را دارد
رمضانعلی سنگدوینی، نماینده گرگان و آققلا در مجلس نیز با اشاره به اینکه مردم استان گلستان در سالهای اخیر خواستار و پیگیر راهاندازی طرح گردشگری جزیره آشوراده بودهاند، معتقد است: دستگاه قضا پیش از سایر دستگاهها برای رفع موانع حقوقی این طرح اقدام کرد و این مساله باعث درآمدزایی، اشتغالزایی و بهبود تجارت استان خواهد شد.
به گفته وی، استان گلستان بهعلت دارابودن خط راهآهن و فرودگاه بینالمللی ظرفیت جذب گردشگر را دارد و دولت باید برای پیشرفت این منطقه امنیت اقتصادی و زمینه سوددهی سرمایهگذار را فراهم کند.
آثار تاریخی جزیره
اما در ادامه مسیر بازدید از جزیره تاریخی و زیبای آشوراده، به قلعه روسها رسیدیم که یادگاری از زمان استعمار روسها و اشغال این جزیره توسط قوای نظامی شان در قرن نوزدهم است. روسها در سال ۱۸۳۸ میلادی وارد این جزیره شدند. این دژ نظامی که به شکل مثلث است اکنون به ثبت ملی نیز رسیده، اما تقریبا به حال خود رها و در آستانه تخریب کامل است. این ساختمان که در سه ضلع آن، سه برج دیدهبانی دارد مقر نظامیان روسی بود که بعدها در دوره پهلوی تبدیل به پاسگاه نظامی میشود. در قاعده این بنای مثلثی نیز سه اتاق بنا شده و در دو ضلع دیگر چهار اتاق. همچنین در محوطه آن نیز یک آب انبار قرار داشته است.
ضرورت همکاری سایر دستگاهها با قوه قضاییه
در جزیره مدرسه، مسجد، درمانگاه و بناهای دیگری در کنار خانههای ساکنان دیده میشود که نیازمند حرکتی جهادی از سوی ادارات و دستگاههای مختلف و جذب بودجه و سرمایه گذار است تا بعد از حرکت عقلایی، جهادگونه و در راستای حمایت از حقوق عامه قوه قضاییه بتوانند ظرفیتهای این جزیره را بالفعل کرده و با ایجاد زیرساختهای لازم زمینههای جذب توریست را فراهم کنند و به اشتغال و اقتصاد استان و در نهایت کشور کمک کنند.
تاسیس کریدور گردشگری دریایی
از محمدجواد ساوری، مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان که در این بازدید همراه خبرنگاران است، درباره میزان اشتغالزایی طرح گردشگری جزیره پرسیدم، که گفت: آشوراده تنها جزیره قابل سکونت در دریای خزر است که با کنشگری گردشگری میتوانیم، در آن جذب توریست داشته باشیم.
رعایت نکات محیط زیستی در طرح گردشگری
وی افزود: باتوجه به ظرفیتهای موجود و نیز در نظر گرفتن موارد زیست محیطی که مورد توجه دستگاه قضایی است، قصد نداریم سازه سنگین به جزیره بیاوریم، تمام تلاش این است که وضعیت موجود حفظ شده و بهبود یابد. مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان گفت: یک پهنه ۲۲ هکتاری روستای آشوراده را داریم در پهنه ۵۰۰ هکتاری که کل جزیره است، قرار است کل کنشگری گردشگری در محدوده روستا اتفاق بیفتد، طبیعتا وقتی این اتفاق مبارک رقم بخورد این جزیزه تبدیل به کیش دوم، در شمال کشور میشود چراکه از اب و هوای معتدلی برخوردار است.
وی افزود: با اجرای طرح گردشگری جزیره میتوانیم کریدور گردشگری در دریای خزر را با این کار کلید بزنیم، با اقدامات درست میتوانیم یک کار گردشگری با ۵ کشور دیگر حاشیه دریای خزر راه بیندازیم.
تامین اشتغال پایدار با اجرای طرح گردشکری در جزیره
مدیر کل میراث فرهنگی استان گلستان گفت: با راه افتادن این طرح، آورده مالی در خوری برای استان گلستان که از استانهای محروم کشور است تامین میشود و هم اشتغالزایی ایجاد میشود آنهم کاری که دارای ثبات و ماندگاری است.
ساوری گفت: وضعیت فعلی این جزیره را میتوان ناشی از ترک فعل مدیران وقت دانست که در دوره جدید با ورود مقتدرانه دستگاه قضا و دستورات راهگشای رئیس عدلیه همه فرصتها و چالشها تبدیل به فرصت میشوند.
دیدار اصحاب رسانه از ظرفیتهای جزیره آشوراده جذاب، اما کمی تلخ میکرد آنهم بخاطر خالی از سکنه بودن این جزیره که امیدواریم با ورود دستگاه قضا و باز کردن باب فعالیتها با رفع مشکلات حقوقی ساکنان روستای آشوراده، دیگر مسئولان اجرایی و دست اندرکار نیز پای کار بیایند و از این ظرفیت مغفول مانده در سالی که به نام رشد تولید ملی نامیده شده، فرصت بالفعلی برای مردم این استان محروم کشور بسازند و به منویات رهبر معظم انقلاب عینیت بیخشند.
انتهای پیام/