تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت از میدان‌های نفتی تا بازار‌های صادراتی

خبرگزاری میزان - به گزارش شانا، سال ۱۴۰۱ از سوی رهبر معظم انقلاب به نام سال «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده بود، این نام‌گذاری از آن جهت اهمیت دارد که با توجه به این سه مقوله می‌توان افزون بر خنثی‌کردن تحریم‌ها، فرصت ثبت رشد اقتصادی بالا برای کشور را ایجاد کرد.

این موضوع در صنعت نفت و گاز کشور مهم‌تر است، زیرا بر اساس آمار‌های داخلی و خارجی، صنعت نفت نقش بسیار مهمی در رونق اقتصادی دارد و نفت موتور پیشران دیگر بخش‌های کشور به‌شمار می‌آید بنابراین ورود تولیدات دانش‌بنیان به این صنعت باید تسریع شود و افزون بر پایین‌دست آن، به فعالیت‌های بالادستی نفت نیز تسری یابد.

در این میان در سال ۱۴۰۱ بسیاری از بخش‌های صنعت نفت تلاش کردند تا نیاز‌های خود را شناسایی کرده و با استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان آن را تأمین کنند.

صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت نیز از طریق شرکت‌های گروه اقتصادی‌اش در این عرصه وارد شدند و آن‌گونه که عبدالحسین بیات، رئیس هیئت‌رئیسه صندوق‌های بازنشستگی، پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت اعلام کرده است در سال ۱۴۰۱ شرکت‌های دانش‌بنیان این مجموعه فقط در یک گروه سازنده بیش از ۸۰ قلم کالای موردنیاز صنایع نفت و انرژی را برای بار اول طراحی و ساخته‌اند که مهم‌ترین آن ساخت تاج سر چاهی (Wellhead) با فشار ۱۵ هزار پی‌اس‌آی است که در شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب مورداستفاده قرار گرفته است.

البته فعالیت‌های صندوق بازنشستگی نفت به همین مورد محدود نیست و به گفته بیات، به‌دنبال تکمیل زنجیره ارزش از میدان تا بازار هستیم تا بیشترین ارزش‌افزوده را برای کشور و صندوق‌ها به‌دنبال داشته باشد.

وی به مطالعه برای ایجاد شرایط «تعادل تضمینی بین منابع و مصارف» این صندوق نیز اشاره کرد و گفت که با این اقدام‌ها و با تکیه‌بر محاسبات بیمه‌ای تا ۲۵ سال آینده شرایط این صندوق قابل پیش‌بینی و مطلوب خواهد بود که یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها در این زمینه خرید بلوک ۱۲ درصدی هلدینگ خلیج‌فارس بوده است.

در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

وضع برخی صندوق‌های بازنشستگی در کشور به‌دلیل ناترازی درآمد و مصارف وابسته به درآمد‌ها و کمک‌های دولتی است. آیا صندوق بازنشستگی صنعت نفت نیز این مشکلات را دارد؟ و برای پایداری شرایط آن در سال‌های آینده چه اقدام‌هایی را انجام داده‌اید؟

سال گذشته یکی از برنامه‌های مهم در صندوق بازنشستگی نفت، ایجاد تعادل تضمینی بین منابع و مصارف بود، اکنون همه صندوق‌ها مسئولیت و وظیفه دارند که به سمت پایداری و استقلال بروند و وابستگی را به بودجه، دولت و منابع دولتی قطع کنند.

البته صندوق نفت هیچ‌وقت از نظر بودجه و تأمین منابع به دولت وابسته نبوده است و با رویه‌های فنی و تخصصی، تعریف شاخص‌های آن از حیث شرایط بازنشستگی و مولدسازی منابع ورودی به صندوق به‌سمت دریافت بودجه از دولت نرفته است. از سوی دیگر، صندوق‌ها ضمن اینکه مسئولیت بیمه‌ای دارند یک ماهیت بین نسلی هم دارند و شرایط تعادل تضمینی بین منابع و مصارف باید بلندمدت و ۲۵ ساله قابل پیش‌بینی باشد.

از همین رو در سال ۱۴۰۱، مطالعات محاسبات بیمه‌ای را انجام دادیم تا با توجه به وضع صندوق، برای تأمین شرایط حال و آینده حرکت کنیم، زیرا هم بازنشسته امروز زندگی‌اش بر پایه صندوق بازنشستگی است و هم بازنشسته فردا که امروز شاغل به‌شمار می‌رود باید برای تأمین مطلوب زندگی خود در آینده امیدوار باشد.

برای این منظور محاسبات صندوق بازنگری شد و اقدام‌های صورت گرفت که مهم‌ترین آن خرید بلوک ۱۲ درصدی هلدینگ خلیج‌فارس بود تا خلق منابع پایدار و ثروت انجام شود.

برای ایجاد این تعادل افزون بر خرید بلوک‌های سرمایه‌ای مانند بلوک ۱۲ درصدی هلدینگ خلیج‌فارس، چه پروژه‌هایی در این صندوق در حال اجرا است؟

۱۰ میلیارد دلار طرح سرمایه‌گذاری در گروه اقتصادی صندوق بازنشستگی صنعت نفت در حال اجرا ست و گزارش‌ها را شفاف منتشر می‌کنیم.

البته اکنون در دوره اجرای پروژه و سرمایه‌گذاری هستیم که پس از بهره‌برداری به بازدهی خواهند رسید چنانچه پروژه در زمان مقرر به نتیجه نرسد سرمایه مولد نمی‌شود و زمان سرمایه را مستهلک خواهد کرد بنابراین باید تلاش کنیم پروژه‌ها را هر چه سریع‌تر به تولید برسانیم. زیرا اگر سرمایه مولد نشود و استهلاک را جبران نکند، سرمایه از دست می‌رود. باید کاری انجام دهیم که سرمایه به‌طور دائم مولد شود و به‌موقع پیشرفت حاصل کنیم.

در سال جاری با بازدید‌های میدانی و برگزاری نشست‌های شورای‌عالی پروژه‌ها موفق شدیم پیشرفتی در حد نرم جهانی داشته باشیم و حداقل پیشرفت پروژه‌های صندوق بالای ۲.۵ درصد در ماه بوده است. ازاین‌رو پیش‌بینی می‌شود پروژه‌های ۲۶ تا ۳۶ ماه در افق ۱۴۰۲ و ۱۴۰۴ قابل تحقق باشد.

مهم‌ترین طرح‌های در حال اجرا در صندوق بازنشستگی نفت کدام پروژه‌ها است؟

مجموعه‌ای در پتروپالایش کنگان داریم که زنجیره ارزش پتروشیمی است و شامل واحدهای، پلی‌اتیلن سبک و سنگین و واحد‌های یوتولیتی، ذخیره‌سازی و تأمین برق است که پیشرفت خوبی داشته‌اند و شرایط فراهم شده است تا در سال ۱۴۰۲ کار ادامه یابد و آن را به بهره‌برداری برسانیم. پتروشیمی آلای مهستان نیز پیشرفت‌های بسیار خوبی در این منطقه ثبت کرده است. البته برای تحقق یک درصد پیشرفت، باید منابع مختلف بسیج شوند.

در استان ایلام پروژه‌های تعریف شده که زنجیره ارزش از میدان تا بازار است. این پروژه از میدان سروک آذر آغاز می‌شود و با توسعه میدان شرایط را فراهم کردیم و صورت‌جلسه تحویل رسمی به شرکت ملی نفت امضا شد. بهره‌برداری از ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ حلقه بعدی است که ۸۰ درصد پیشرفت دارد و در نیمه دوم سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.

حلقه بعدی برای تکمیل زنجیره ارزش در استان ایلام، زیرمجموعه الفین دهلران و واحد‌های پلی‌اتیلنی است که قرارداد و تأمین منابع آن در سال ۱۴۰۱ امضا شده است. بخشی از منابع را از صندوق توسعه ملی گرفتیم که بر اساس بازدید دست‌اندرکاران این صندوق، پروژه پیشرفت قابل‌قبولی داشته است، مسیر پیشرفت هموار شد و پیمانکاران به‌خوبی کار کردند.

یکی از برنامه‌های راهبُردی و هوشمندانه این بود که به‌جای تأمین خوراک پتروشیمی وابسته به دولت، برنامه را بر این مبنا گذاشتیم تا با توسعه میدان‌های نفت و گاز، خوراک پایدار پتروشیمی‌های زیرمجموعه خود را تأمین کنیم تا با تمام ظرفیت کار کنند. به ۱۰۰ درصد ظرفیت اسمی برسیم تا درآمدزایی بر همین مبنا بیشتر باشد.

بر این اساس، برنامه توسعه میدان‌های سروک آذر ۲ را به شرکت ملی نفت ایران ارائه کردیم که طرح جامع توسعه (MDP) آن مورد تأیید قرار گرفته است و در شرف مرحله بعدی کار هستیم.

تعدادی میدان نفت و گاز شناسایی شده‌اند و درخواست دادیم و تقاضا کردیم تا سرمایه‌گذاری آن را به ما واگذار کنند تا افزون بر تکمیل زنجیره ارزش، خوراک موردنیاز را تأمین کنیم تا درآمدزایی و سودآوری افزایش پیدا کرده و تعادل تضمینی اتفاق بیفتد.

در توسعه میدان نفتی منتظریم تا مذاکرات فنی پیش برود و بخشی از سرمایه‌گذاری را به توسعه میدان‌های نفتی هدایت خواهیم کرد و به سمت توسعه میدان‌های نفتی با مدل میدان تا بازار با رویکرد زنجیره ارزش هدایت کنیم؛ بنابراین است که هر هیدروکربوری که استخراج می‌شود تبدیل به کالای نهایی برای صادرات می‌شود تا ارزش‌افزوده، اشتغال، سرمایه مولد و سود اقتصادی مطلوب نصیب کشور و صندوق‌ها شود.

اکنون سیاست نظام در بعد انرژی تأمین تراز کافی گاز در کشور است و فرقی نمی‌کند که این میدان مستقل یا مشترک باشد البته میدان‌های مشترک اولویت اول است، بنابراین عمده میدان‌ها که روی آن‌ها متمرکز هستیم گازی است تا گاز سبک را به شبکه بدهیم و برش‌های سنگین‌تر را به‌سمت خوراک پتروشیمی‌های گروه اقتصادی صندوق‌ها ببریم.

فعالیت‌های جانبی مانند ایجاد زیرساخت‌های ذخیره‌سازی، ایجاد اسکله و تسهیل شرایط صادرات را نیز ایجاد کرده‌ایم. از سوی دیگر مطالعاتی انجام دادیم تا به‌تناسب نیاز بازار، به‌موقع و با ارزش‌افزوده صادرات داشته باشیم. در این روش، رویکرد مشتری نهایی است و نمی‌خواهیم باواسطه‌ها کار کنیم.

رئیس‌جمهوری در سفر به پارس جنوبی بر لزوم تسریع در اجرای پروژه ایران ال‌ان‌جی تأکید کرده است. صندوق بازنشستگی نفت به‌عنوان بزرگ‌ترین سهام‌دار این طرح چه برنامه‌ای برای بهره‌برداری از آن در سال‌های آینده دارد؟

پروژه ایران ال‌ان‌جی در چند سال گذشته به دلایل مختلف متوقف بود. با پیگیری‌هایی که در یک سال گذشته انجام دادیم، اکنون نیروگاه اختصاصی ایران ال‌ان‌جی به‌طور کامل به بهره‌برداری رسیده است و تا زمان به‌مدار آمدن سایر واحدها، برق تولیدی آن به مشتریان خاص صنعتی فروخته می‌شود.

از سوی دیگر در سال‌های گذشته، پیمانکاران سایت را رها کرده بودند. مذاکراتی در این زمینه انجام شد و پیمانکاران در واحد‌های شیرین‌سازی، مخازن و اسکله فعال شدند. در واحد مایع‌سازی نیز پیمانکار جدید انتخاب شده و با برگزاری مناقصات تجهیز کارگاه آغاز خواهد شد و امیدواریم ظرف ۳ سال آینده، ایران ال‌ان‌جی را به تولید برسانیم.

کار ایران ال‌ان‌جی مایع کردن گاز طبیعی است و ان‌جی‌ال خطوط مجازی انتقال گاز است و به‌وسیله آن می‌توان گاز را به هر نقطه دنیا منتقل کنیم و امنیت انرژی بازار‌های هدف را به گاز ایران وابسته کنیم. زیرا صادرات گاز با خط لوله تنها محدود به کشور‌های همسایه خواهد بود و در مواردی مانند اجرای خط لوله صلح با وجود سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، صادراتی در جریان نیست.

طرح‌های زیادی از دولت گذشته به‌صورت نیمه‌کاره باقی‌مانده است. آیا صندوق بازنشستگی نفت نیز میراث‌دار این طرح‌ها است؟

یکی از برنامه‌ها در صندوق بازنشستگی نفت در دولت سیزدهم، رکودزدایی و مولدسازی این پروژه‌ها و دارایی‌ها بود. براین‌اساس، پروژه‌های زیر مجموعه شرکت‌های سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت را تعیین تکلیف کردیم.

برای نمونه پروژه نخل آسماری، بدون پیشرفت بلااستفاده باقی‌مانده بود و در دوره جدید با تأمین منابع مالی کار توسعه و تکمیل آن به‌خوبی جلو رفته است.

باتوجه‌به اینکه سال ۱۴۰۱ از سوی رهبر معظم انقلاب به نام سال تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین نام‌گذاری شده است، در صندوق بازنشستگی نفت چه اقدام‌هایی برای افزایش سهم شرکت‌های دانش‌بنیان صورت‌گرفته است؟

برنامه بعدی بحث فعال‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان برای ساخت بار اول و دانش‌پایه است. در صنایع تجهیزات نفت تولیدات خوبی صورت گرفت که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به رونمایی از تجهیزات سرچاهی با فشار ۱۵ هزار پی‌اس‌آی برای مناطق نتفخیز جنوب اشاره کرد.

در مجموع در سال ۱۴۰۱ فقط در یک گروه تولیدی زیرمجموعه‌های صندوق بازنشستگی صنعت نفت بیش از ۸۰ کالا ساخت بار اول شده است. روند حمایت از مجموعه‌های دانش‌بنیان را نیز ادامه می‌دهیم و مصوب کردیم یک شرکت که مسئولیت حمایت از دانش‌بنیان را انجام می‌دهد، ایده‌ها را به هم برساند و آن‌ها که توجیه مناسب دارد برای سرمایه‌گذاری معرفی کند.

با این اقدام، ایده‌هایی که بر مبنای دانش ارائه می‌شوند، تجاری‌سازی خواهد شد. این اقدام علاوه بر تأمین نیاز صنعت نفت، باعث زنده ماندن در بازار نیز می‌شود، زیرا باید با سرعت فناوری پیش برویم تا سهم خود را از بازار حفظ کنیم. ازاین‌رو تقویت و توسعه‌ای دانش‌بنیان‌ها برای راهبرد خلق منابع پایدار صندوق‌ها نیز بسیار بااهمیت است.

اکنون به دلایل مختلف، واحد‌های پتروشیمی و بعضی واحد‌های پایین‌دست پالایشی، با ظرفیتی پایین‌تر از ظرفیت اسمی کار می‌کنند. برای حل این مشکل اقدامی انجام داده‌اید؟

با پیگیری و تحقیقی که انجام دادیم، موانع تولید را شناسایی کردیم. همچنین در شورای‌عالی برنامه‌ریزی و کنترل تولید موانع شناسایی شده و با رفع این موانع و استفاده از سرمایه‌های غیرمولد، تولید در شرکت‌های تولیدی گروه اقتصادی صندوق‌ها، نسبت به سال ۱۴۰۰ به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت.

همچنین همه این برنامه‌ها سال آینده نیز پیگیری خواهد شد و طرح‌ها و پیشرفت‌ها ادامه می‌یابد تا تولید به ظرفیت اسمی برسد. حتی در برخی موارد بالای ظرفیت اسمی نیز می‌توانیم کار کنیم، برای نمونه در سال ۱۴۰۱ در پتروشیمی خارک در برخی برش‌ها بالای ۱۰ درصد ظرفیت اسمی تولید داشتیم.

برای تأمین پایدار خوراک پتروشیمی خارک حتی وارد بازاریابی نفت‌خام شدیم تا با افزایش برداشت نفت بتوانیم از گاز‌های همراه آن برای خوراک پتروشیمی استفاده کنیم.

اگرچه به قانون مالیات به مواد خام و نیمه‌خام انتقاد‌هایی داریم، اما این قانون عامل فشاری شد تا در برخی واحد‌ها متمرکز شویم و از خام‌فروشی نجات پیدا کنیم. به این منظور در نفت سپاهان باتکیه بر ساخت و توان داخلی، روغن‌پایه را در واحد‌هایی به روغن نهایی تبدیل خواهیم کرد تا ارزش‌افزوده بیشتری داشته باشیم و در سال ۱۴۰۲ پیگیری خواهد شد و تولید به‌سمت روغن‌های نهایی می‌رود.

همه برنامه‌های توسعه‌ای، تولیدی و تجاری گروه اقتصادی صندوق‌ها برای تحکیم بخشی به فرآیند تأمین منابع و توسعه خدمات است. چراکه، همان‌طور که بیان شد صندوق نفت باتکیه‌بر منابع و توان خود انواع خدماتش را ارائه می‌کند، بنابراین، از هم‌اکنون باید به شکل تخصصی و پایدار برای استمرار و بهبود و توسعه خدمات در سال‌های پیشرو برنامه‌ریزی و زیرساخت پایدار ایجاد کند.

همان‌طور که اشاره کردید این صندوق وظیفه خدمت‌رسانی به بازنشستگان صنعت نفت را به‌عهده دارد. پارسال چه اقدام‌هایی شده است؟

در بعد خدمات‌رسانی به بازنشستگان اقدام‌های خوبی انجام شد. در زمینه درمان و بازپرداخت هزینه‌های درمانی، دوره حدود ۴ ماه به ۱۵ تا ۲۰ روز کاهش داده شد و در سال آینده تلاش می‌شود به حدود ۱۰ روز رسانده شود. همچنین با مراکز درمانی و تشخیصی بیشتری قرارداد بسته شد تا دسترسی همکاران بازنشسته و خانواده آن‌ها راحت‌تر باشد.

برای اینکه قدرت خرید خانوار بازنشسته را افزایش دهیم با ۲ گروه از فروشگاه‌های زنجیره‌ای مذاکراتی انجام شده و کارت اعتباری را تمهید دیدیم تا پس از توزیع و اجرا، بازنشستگان بتوانند با استفاده از این کارت‌ها، خرید اعتباری انجام دهند و به‌تدریج از محل مستمری‌ها، هزینه خرید را پرداخت کنند.

از سوی دیگر، برای ترمیم مستمری بازنشستگان باتوجه به تورم و نوسان قیمت‌ها در حد مقدورات قانونی و مقررات و محاسبات بیمه‌ای در سال ۱۴۰۱ حرکت کردیم و میزان مستمری‌های پایین را به سقف مطلوب رساندیم. در موارد مربوط به کد ۲۳ که بازنشستگان مستمری پایین‌تر به‌دلیل مدت اشتغال کوتاه‌تر دارند به‌دنبال تقویت پایه‌های مستمری این عزیزان با پیگیری از کارفرمایان هستیم البته در سال گذشته نشست‌ها و تلاش‌های انجام شد که این کوشش‌ها ادامه می‌یابد.

از سوی دیگر، با مهار شیوع ویروس کرونا، مراکز تفریحی، گردشگری و ورزشی آغاز به کار کرده‌اند و تلاش می‌کنیم در سال نو با رشد و توسعه برنامه‌های رفاهی، گردشگری و ورزشی شرایط شاداب و باانگیزه برای بازنشسته‌ها فراهم کنیم.

وام‌های مربوط به شاغلین و بازنشسته‌ها به‌ویژه وام مسکن را توسعه دادیم. در مجموع تلاش کردیم تا مجموعه فعالیت‌های تغییر رویکرد در صندوق ملموس باشد و امید و خوش‌بینی برای جامعه هدف در کل مجموعه‌ها ایجاد کنیم.

افزون بر این موارد اقدام‌هایی برای شفاف‌سازی و فسادستیزی انجام دادیم که در اطلاعات بدون محرمانگی و طبقه‌بندی از جمله صورت‌های مالی گروه اقتصادی و روند پیشرفت ماهانه طرح‌ها و پروژه‌ها و میزان تولید شرکت‌های تولیدی گروه منتشر شد.

فرآیند‌هایی که ابهام‌آمیز و فسادآلود بودند و یا دستورعمل‌های کافی نداشتند و در حین اجرا مشکل پیدا می‌کردند بررسی و اصلاح شد.

از سوی دیگر، کارگروه ریسک نداشتیم که این موضوع خطرناک بود، سرانجام این کارگروه را تشکیل دادیم. همچنین کارگروه‌های حسابرسی را تقویت کردیم تا برای فسادستیزی و شفاف‌سازی و ایجاد فرایند‌هایی که ضروری است، اقدام کنند.

شفاف‌سازی و اصلاح و بهبود و کنترل رویه‌ها و فرآیند‌ها به مجموعه‌های اقتصادی برای درآمدزایی و رفع اتلاف سرمایه کمک شایانی خواهد کرد.

انتهای پیام/