۱۳ روز هم از ۱۳ آبان گذشت...
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ، اروپایی‌ها از همان ۱۸ اردیبهشت - که دونالد ترامپ فرمان خروج یکجانبه آمریکا از برجام را صادر کرد - خواهان ماندن ایران در برجام شدند تا با جلوگیری از امحای این توافق بین‌المللی، خود نیز کماکان از مواهب امنیتی و اقتصادی و حیثیتی آن بهره‌مند شوند.
مهلت ۶۰ روزهای که تمدید شد
مسئولان کشورمان در ابتدا اعلام کردند مهلت اروپایی‌ها برای ارائه راهکاری جهت انتفاع ایران از مزایای برجامِ بدون آمریکا و به تبع آن، حفظ این توافق بین‌المللی، ۶۰ روز است(منهای مهلت حدود سه هفته‌ای اعلامی از سوی رئیس دستگاه اجرایی)؛ این مهلت ۶۰ روزه ۱۸ تیر پایان یافت، اما برنامه عملیاتی مشخصی و چشمگیری از سوی اروپایی‌ها ارائه نشد؛ با این وجود با توجه به جهد و تلاش آن‌ها برای پیدا کردن راهکارهای حفظ برجام، ضرب‌الاجل ایران به آن‌ها تا ۱۳ آبان تمدید شد.
عراقچی: اقدامات اروپایی‌ها بعد از ۱۳ آبان بی‌فایده است
در میانه‌های شهریور ماه بود که عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه در یک برنامه تلویزیونی صریحا اعلام کرد اروپایی‌ها برای «ارائه راهکارهای حفظ برجام» و «تضمین فروش نفت ایران» و «بازگشت پول آن» و «سایر نقل و انتقالات بانکی» تا ۱۳ آبان وقت دارند و بعد از این تاریخ، اقداماتشان فایده‌ای نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
۲۴ساعت تا پایان فرصت اروپا برای حفظ برجام / از تلنگر روحانی تا موانع پیش‌روی SPV
۱۳ روز از ۱۳ آبان گذشت و خبری از بروکسل نرسید
حالا ۱۳ روز نیز از ۱۳ آبان و اعمال تحریم‌های نفتی، بانکی، بیمه‌ای، هواپیمایی و کشتیرانی آمریکا علیه ایران گذشته است و هنوز خبری از اقدامات ملموس و موثر اروپایی‌ها برای مقابله با این تحریم‌های یکجانبه آمریکایی‌ها نیست.
انتقادات برجامی ظریف از اتحادیه اروپا
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان، شنبه ۱۹ آبان به «رادیو تهران» گفت: این یک واقعیت است که اروپایی‌ها تاکنون نتوانسته‌اند به تعهدات خود عمل کنند.
ظریف، سه‌شنبه ۲۲ آبان نیز در مصاحبه با روزنامه قطری «العربی‌الجدید» تصریح کرد: اروپایی‌ها هنوز آمادگی اجرای تعهد سیاسی را هم‌زمان با دادن بهای اقتصادی ندارند.
سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز روز پنجشنبه ۲۴ آبان در جریان سفر به ایتالیا، طی صبحانه کاری با جمعی از خبرنگاران رسانه‌های گروهی و پژوهشگران این کشور، گفت: اروپا باید در کنار عمل به تعهدات سیاسی به تعهدات اقتصادی‌اش در توافق هسته‌ای (برجام) نیز عمل کند چرا که تاکنون اقدامات اتحادیه اروپا به راه‌حل‌های عملیاتی منجر نشده است.
«سازوکار ویژه» یا «SPV»
اروپایی‌ها پس از آنکه راهکار‌هایی ناموفق نظیر «اعمال مقرارت مسدود کننده» و «فعال کردن بانک سرمایه‌گذاری اروپا (EIB) در ایران» را ارائه دادند، سرانجام در تاریخ ۴ مهرماه، در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نشست با مسئولان کشورمان، از آخرین راهکار خود برای حفظ منافع اقتصادی ایران در چارچوب برجام رونمایی و اعلام کردند این راهکار که «سازوکار ویژه» یا «SPV» نام دارد، یک کانال مالی برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به درآمد‌های نفتی و واردات ایران است.
در هفته نخست آبان ماه، نشست کمیسیون اروپا در بروکسل برگزار شد و در جریان آن، جزئیات کانال مالی برای انجام تجارت میان ایران و اتحادیه اروپا مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت.
اولتیماتوم ظریف
پس از آن، وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه با خبرگزاری کیودو ژاپن، تاکید کرد «سازوکار ویژه اتحادیه اروپا باید قبل از اعمال تحریم‌های آمریکا در ۱۳ آبان ماه عملیاتی شده باشد».
با وجود این تاکید موکد ظریف، رویترز به نقل از یک دیپلمات اروپایی، نوشت: سازوکار ویژه مالی مختص ایران موسوم به «SPV» پیش از چهارم نوامبر (۱۳ آبان)، نه به صورت رسمی که بصورت نمادین افتتاح خواهد شد، چرا که عملیاتی کردن و اجرای رسمی این سازوکار ویژه مالی، چندین ماه زمان خواهد برد.
«SPV» به طور نمادین هم افتتاح نشد!
البته آن کانال ویژه اروپایی‌ها، تاکنون و با گذشت ۱۳ روز از اعمال تحریم‌های آمریکا، حتی بصورت نمادین هم افتتاح نشده است.
هیچ کشور اروپایی حاضر نیست میزبان دفتر «SPV» باشد
آنطور که از برآیند سخنان مسئولان اروپایی و حتی مسئولان وزارت خارجه کشورمان برمی‌آید، پیاده سازی «SPV» با موانع و پیچیدگی‌هایی مواجه است؛ فایننشال تایمز، روز دوشنبه ۷ آبان نوشت: هیچ یک از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا از ترس مواجه شدن با خشم و تنبیه آمریکا حاضر نیستند، میزبان دفتر «SPV» در پایتخت‌های خود باشند.
بلومبرگ نیز در همین رابطه به نقل از سه منبع مطلع در اتحادیه اروپا گزارش داده، اتریش که به‌عنوان بهترین نامزد میزبانی دفتر «SPV» معرفی شده بود، نسبت به انجام این کار، بی‌رغبت است. طبق گزارش بلومبرگ، سخنگوی وزارت خارجه اتریش،اعلام کرده، مقامات این وزارت‌خانه پس از مشورت با سایر بخش‌های دولتی اتریش، به این نتیجه رسیدند که میزبانی دفتر «SPV» برای اتریش امکان پذیر نیست.
بی‌اعتنایی غول‌های نفتی اروپا به راهکارهای حفظ برجام
از سویی دیگر، شرکت‌های بزرگ نفتی اروپا که پیش از اعمال تحریم‌های آمریکا، به موجب قرارداد منعقد شده، در ایران مشغول فعالیت بودند، اعلام کرده‌اند حتی با وجود راهکار‌هایی نظیر «SPV»، ریسک بازگشت به ایران را نخواهند پذیرفت.
پاتریک پویانه، مدیر اجرایی توتال فرانسه به فایننشال تایمز گفته است «با وجود راهکارهای اتحادیه اروپا برای استمرار مراودات با ایران، ما نمی‌توانیم در این کشور فعالیت کنیم چرا که ممکن است از سیستم مالی آمریکا محروم شویم».
مسئولان شرکت نفتی اِنی ایتالیا نیز مواضعی مشابه مدیران توتال اتخاذ کرده‌اند و به فایننشال تایمز گفته‌اند «فارغ از این که اتحادیه اروپا چه راهکاری برای مراوده با ایران در قالب برجام ارائه کند، ما از هراس تحریم‌های آمریکا در ایران فعالیت نخواهیم کرد».
به هر ترتیب با توجه به تاخیر ایجاد شده در راه اندازی حتی نمادین و سمبلیک «سازوکار ویژه اروپا برای مراوده با ایران» یا همان «SPV» به نظر می‌رسد این راهکار اروپایی‌ها نیز سرنوشتی مشابه سایر راهکارهای برجامی‌شان پیدا کند.
اروپا حاضر به پرداخت هزینه برای حفظ برجام نیست
به طور کلی تا زمانیکه اروپایی‌ها حاضر به پرداخت هزینه در برابر آمریکا نشوند، نباید امید چندانی به راهکارهای آن‌ها برای حفظ برجام داشت؛ این نکته‌ای است که ظریف در مصاحبه اخیر خود با روزنامه قطری صریحا به آن اشاره کرد و گفت: اروپایی‌ها تلاش می‌کنند تا بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای دستاوردهای‌شان در برجام را حفظ کنند. این سیاست در طولانی مدت به سود اروپایی‌ها نخواهد بود بلکه هزینه بیشتری متحمل خواهند شد.
این هزینه شاید خروج ایران از برجام باشد... باید منتظر ماند و فعل و انفعالات برجامی روزهای اینده را به نظاره نشست.