هر آنچه باید درباره انسان نئاندرتال بدانید/ سونوشت مبهم عموزاده‌های منقرض شده انسان
گروه جامعه - کره زمین مکانی است که به باور بسیاری در سلطه بی چون و چرا انسان است. اما با این وجود موجودات دیگری نیز در این کره خاکی زندگی می‌کنند که از لحاظ آناتومی بدنی و یا شیوه زندگی همانند انسان‌ها هستند. بی اغماض شاید بتوان گفت از همان ابتدای تاریخ بشر نظریات بسیاری درباره موجودات دیگری که گویا خویشاوندان انسان بوده اند وجود داشته و دارد که بسیاری از این نظریات اثبات شده و برخی دیگر همچنان به عنوان نظریاتی که تا اثبات خود شاید راهی طولانی و یا کوتاه در پیش داشته باشند در تکاپوی اثبات هستند.
در این بین نظریه پردازان انسان نئاندرتال را نزدیک‌ترین خویشاوند انسان‌های امروزی می‌دانند تا جایی که آن‌ها را عموزاده‌های منقرض شده انسان نام گذاشته اند. این گروه انسانی برای مدتی نسبتا طولانی به همراه یکدیگر در بخش‌های مختلفی از کره زمین زندگی کرده اند و به مرور نئاندرتال‌ها منقرض شده و انسان‌های امروزی باقی مانده اند.
در این رابطه سامان حیدری گوران، کاوشگر مجموعه غار و پناه گاه صخره‌ای باوه یوان در بخش مرکزی استان کرمانشاه، کسی که اولین دندان کودک ۶ ساله نئاندرتال را در کرمانشاه کشف کرد، در سخنانی گفت: نئاندرتال های قدیمی در اروپای مرکزی و غربی پراکنده بوده اند و مطالعات نشان می‌دهد که از ۴۳۰ هزار سال پیش به وجود آمده اند و آرام آرام به سمت شرق، بخش شمالی ایران، تاجیکستان، ترکمنستان و شمال چین پراکنده شده اند.
وی با اشاره به پیشینه کشف نخستین شواهد حضور انسان‌های نئاندرتال،توضیح داد: سال ۱۸۵۶ میلادی بیش از ۱۳۰ سال پیش در دره‌ای به نام نئاندر در دوسلدورف آلمان یک جمجمه با ظاهر عجیب پیدا شد که کسی نمی‌توانست با قطعیت اعلام کند متعلق به انسان است که بعد‌ها اسم آن را نئاندرتال به معنای انسان و دره گذاشتند. در انسان‌های نئاندرتال قد مردان حداکثر ۱۶۵ و قد زن‌ها ۱۵۵ بوده که نشان می‌دهد نئاندرتال‌ها از انسان‌های امروزی کوتاهتر، ولی از نظر عضلانی قوی‌تر و به مناطق صعب العبور و کوهستانی علاقمند بودند.
حیدری گوران از اثبات وجود ژن‌های نئاندرتال در انسان‌های امروزی می‌گوید و ادامه می‌دهد: پرفسور سوانته پابو و پرفسور یوهانس کراوزه از موسسه لایکزیک آلمان؛ در سال ۲۰۱۰ بر اساس مطالعات عمیق ژنتیک و دی. ان.ای ثابت کردند که در بدن تمامی انسان‌های امروزی به جز قاره آفریقا بین ۲ تا ۴ درصد ژن نئاندر تال وجود دارد که این یک انقلاب در باستان شناسی بود و همه چیز را به هم ریخت. تا قبل ازسال ۲۰۱۰ تصور بر این بود که این دو گروه انسانی هیچ اشتراکی با هم ندارند و این داستان به هم خورد و پژوهش بر روی نئاندرتال‌ها قوت گرفت.
گوران در ادامه درباره دلایل دنبال کردن رد این خویشاوندان انسان در کرمانشاه، تصریح کرد: با مطالعات جی. آی. اس صورت گرفته در مناطقی که احتمال وجود انسان‌های نئاندر تال در کرمانشاه وجود دارد به این منظور دره ناودرون در نظر گرفته شد. مجموعه غار و پناه گاه صخره‌ای یوان در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال غرب شهر کرمانشاه در مسیر شهرستان کامیاران و در دره ناودرون و حاشیه سمت راست از روستای یوان قرار دارد. طی انجام طرح پژوهشی مستندسازی غار‌ها و پناه گاه‌های صخره‌ای شهرستان کرمانشاه در سال ۱۳۸۹ شمسی مشخص شد که به منظور ساخت خط کابل نوری بخش‌هایی از کف پناه گاه صخره‌ای تخریب شده و علاوه بر این طرح تعریض جاده بین استانی کرمانشاه به سنندج از میان نهشته‌های مجموعه غار و پناه گاه صخره‌ای یوان عبور خواهد کرد.
کشف بقایای یک انسان نئاندرتال در کشور ایران
حیدری گوران گفت: از این روی درخواست انجام کاوش در این پناه گاه به پژوهشکده باستان شناسی ارایه و طی دو فصل کاوش ۶ لایه زمین شناسی تا عمق ۳۵۰ سانتی متری توالی دوره پارینه سنگی از دوره پارینه سنگی میانی تا فراپارینه سنگی کشف شد. در نهایت در عمق ۳/۷۰ سانتی متری توسط یکی از دانشجویان، دندانی با ۸ میلیمتر طول و ۶ میلیمتر عرض پیدا شد.
وی با اشاره به کشف یک دندان شیری متعلق به کودک نئاندرتال ۶ ساله برای نخستین بار در پناه گاه صخره‌ای باوه یوان در فصل دوم کاوش گفت: این نخستین بار است که بقایای یک انسان نئاندرتال به صورت قطعی در کشور ایران کشف می‌شود. به گفته این باستان شناس، این دندان بر اساس آزمایش‌های سن سنجی مطلق رادیو کربن ۱۴، دارای سنی مابین ۴۲ تا ۴۵ هزار سال است و در نتیجه متعلق به جوامع نئاندرتال نزدیک به عصر حاضر محسوب می‌شود. دندان کشف شده از پناهگاه صخره‌ای باوه یوان، از جمله دندان‌های شیری نادر کودک نئادرتال است که به شکل علمی ثبت در جهان شده و تعداد محدود دندان‌های مشابه دیگر، سابق بر این در کشور‌های اسپانیا، فرانسه و آلمان کشف شده اند.
به گفته این باستان شناس، سی. تی. اسکن و مطالعات بر روی دندان کشف شده انجام گرفت و با مطالعات مورفلوژی مشخص شد که مربوط به کودکی شش ساله است که البته جنسیتش هنوز مشخص نیست.
چرا عموزاده های انسان منقرض شدند
اما چرا این عموزاده‌های انسان منقرض شدند؟ سوالی است که ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته است. انسان‌هایی که همانند ما بودند، زندگی می‌کردند، لباس می‌پوشیدند، واقعا می‌توانند منقرض شوند؟ اگر این طور باشد پس امکان انقراض ما هم خیلی دور از ذهن نیست. بسیاری از نظریه پردازان معتقد نزدیک‌ترین گونه به انسان‌های نئاندرتال انسان‌های مدرن بوده اند که بی گمان در مکان‌هایی با هم زندگی می‌کرده اند. اما در بیان دلایل انقاض این گونه‌ها سه نظریه اثبات نشده وجود دارد نظریه اول یا همان نظریه تغییرات آب و هوایی معتقد است که عدم مقاومت آن‌ها در برابر موجی بی‌سابقه از سرما که امکان دسترسی آن‌ها به مواد غذایی را محدود کرده علت ایر امر است.
و در نهایت جالبترین نظریه رقابت بین آن‌ها بود. یعنی زمانی که انسان‌های امروزی شروع به خارج شدن از آفریقا کردند. خاورمیانه نخستین جایی بود که آن‌ها با نئاندرتال‌ها برخورد کردند. میان آن‌ها جنگ‌های خونینی رخ می‌داد؛ و در مواقعی نیز انسان‌ها را شکار می‌کردند و می‌خوردند. در بهار سال ۲۰۰۹، نتایج تحقیقاتی نشان داد که احتمالاً یکی از مهمترین دلایل نابودی نئاندرتال‌ها این بوده که ما (هوموساپینها- انسان‌های مدرن) آن‌ها را خورده‌ایم! و اکنون به عنوان یکه فرمانروای زمین حکومت می‌کنیم. اما هنوز این مسئله به طور کامل رد یا اثبات نشده‌است.
گزارش از زهرا قاسمی