۹۹ درصد روستاها برق و فضای آموزشی دارند/ ۷۵ درصد جمعیت روستایی آب آشامیدنی سالم و ۹۳ درصد جاده آسفالته دارند/ صددرصد روستاها تحت پوشش خانه بهداشت هستند/ ۲ هزار و ۶۰۰ مجموعه آموزشی در دهستان‌ها ایجاد می‌شود
بین خودم و خدای خودم عرض می‌کنم و کاری به اینکه عده‌ای راضی باشند یا نباشند ندارم، نظام جمهوری اسلامی برای خدمت‌رسانی به قشر کمتر برخوردار جامعه هیچ کم نگذاشته است. بسیار هزینه کرده، اما در بعضی موارد یا به دلیل اینکه اول انقلاب بوده یا اینکه احساس و عاطفه بر عقل وعلم غلبه پیدا کرده، بهره‌برداری متناسب با هزینه انجام نشده است.
خبرگزاری میزان -
فرق روستا و آبادی
میزان: اجازه بفرمایید از این بحث مقدمانی عبور کنیم. طبق آمار شما، هم‌اکنون چند هزار روستا در کشور داریم؟
رضوی: قبل از پاسخ به این سوال، لازم است توضیح دهم که بین «روستا» و «آبادی» فرق هست. هر سکونتگاهی که ۲۰ خانوار یا ۱۰۰ نفر جمعیت داشته باشد روستا محسوب می‌شود و به آن «کد» و «شورا» می‌دهند، اما اگر جمعیت یک سکونتگاه از ۲۰ خانوار یا ۱۰۰ نفر پایین‌تر باشد به آن، «آبادی» می‌گویند و آبادی محروم از داشتن شورا و کد است.
ضرورت اصلاح تعریف
میزان: این تعریف برای وضعیت فعلی کشور هم صدق می‌کند؟
رضوی: یکی از بحث‌های مهم ما همین است که باید تعریف روستا و آبادی اصلاح شود این تعریف برای زمانی بود که به طور میانگین هر خانواده حدود ۵ نفر جمعیت داشت، اما در حال حاضر بُعد خانوار تقریبا ۳.۵ نفر است بنابراین سکونتگاهی با ۲۰ خانوار نمی‌تواند ۱۰۰ نفر جمعیت داشته باشد و این تناقض باید اصلاح شود یعنی باید بگوییم ۲۰ خانوار به بالا در یک محیطی که دارای فرهنگ است، روستاست. روستاهای ما همه تاریخ چند هزار ساله دارند، تاریخ باید حفظ شود، حالا اینکه جمعیت آن‌ها کم شده، است دلیل نمی‌شود آبادی تلقی شده و از شورا و کد خبری نباشد؛ این صحیح نیست.
۲۴ هزار و ۵۰۳ آبادی بدون شورا
میزان: برگردیم به سوال، درباره آمار روستاها بفرمایید
رضوی: با تعریف امروز، تعداد روستاها و آبادی‌های کشور ۶۲ هزار و ۲۸۴ فقره است. ۲۴ هزار و ۵۰۳ آبادی داریم که شورا ندارند و ۳۹ هزار و ۶۰۱ روستای بالای ۲۰ خانوار داریم.
کاهش جمعیت روستایی
میزان: مجموع جمعیت روستایی چقدر است؟
رضوی: جمعیت روستایی کشور طبق آمار سال ۱۳۹۵، ۲۰ میلیون و ۷۳۰ هزار و ۶۲۵ نفر است. درصد جمعیت روستایی و عشایری طبق آمار سال ۹۵، ۲۵.۹ درصد است که نسبت به سال ۹۰، حدود ۰.۶۸ درصد کاهش پیدا کرده است. البته در بعضی استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی افزایش جمعیت روستایی داشتیم.
میزان: علت این افزایش جمعیت چه بوده است؟
رضوی: مهاجرت نکردن. مثلا در یک روستا نه تنها جوانان و مردم مهاجرت نکردند بلکه بخاطر زاد و ولد باعث افزایش جمعیت آن روستا شده اند. البته ایجاد واحدهای اشتغالی در بعضی از روستاها نیز از جمله این عوامل هستند.
میزان: اگر کمی به عقب‌تر برگردیم تعداد روستاهای قبل از انقلاب چه تعداد بوده و در حال حاضر چه تعداد است؟
رضوی: تعداد آبادی‌های دارای سکنه در سال ۵۵ بالغ بر ۶۵ هزار و ۵۵ و در حال حاضر ۶۲ هزار و ۲۸۴ روستاست.
میزان: در سرشماری‌ها، جمعیت روستایی، عشایری و آبادی با هم محاسبه می‌شود؟
رضوی. بله
شاخص‌های سنجش محرومیت
میزان: درباره بخش اول معاونت یعنی «توسعه روستایی» فرمودید که شامل روستاها، آبادی و عشایری می‌شود. درباره بخش دوم یعنی «مناطق محروم» هم بفرمایید. این بخش شامل کجا‌ها می‌شود؟
رضوی: همه روستاها جزو مناطق محروم حساب نمی‌شود، مناطق محروم نسبت به قانون برنامه پنجم یک تعریف دارد ما الان باید با سازمان برنامه و بودجه به شاخص‌های جدید برسیم و طبق آن شخص‌ها بگوییم فلان منطقه محروم است.
۵ شاخص محرومیت
میزان: هم اکنون شاخص محروم بودن یک روستا یا منطقه چیست؟
رضوی: ۱. جاده آسفالته، ۲. آب لوله کشی، ۳. خانه بهداشت، ۵. فضای آموزشی (مدرسه) و ۵. برق و روشنایی؛ این‌ها شاخص‌های محرومیت است، البته محرومیت درجه بندی دارد و بالاترین درجه محرومیت هم عدد ۹ است. ممکن است یک روستا فقط یکی از این شاخص‌هایی که عنوان شد را نداشته باشد که عدد آن فرق می‌کند. محرومیت را با عدد ۵ تا ۹ نشان می‌دهیم.
رضوی: همانطور که اشاره کردم محرومیت با عدد ۵ تا ۹ نشان داده می‌شود و وقتی می‌گوییم فلان روستا محروم است شاید از ۵ شاخص سنجش محرومیت ۴ شاخص را دارد و فقط یک مورد را ندارد، ولی با عدد پایین‌تر جز مناطق محروم تلقی می‌شود. با این مقدمه می‌خواهم بگویم حدود یک چهارم روستاهای ما، جزو مناطق محروم هستند یعنی از ۳۹ هزار و ۶۰۱ روستا چیزی حدود ۷ هزار روستا جزو مناطق محروم هستند. مجددا تاکید می‌کنم این رقم با در نظر گرفتن اعداد ۵ تا ۹ هست.
۹۹ درصد روستاهای کشور برق دارند
میزان: معنی مطلب شما این است وقتی می‌گوییم ۷ هزار روستای محروم هستند یعنی ممکن است از ۵ شاخص ذکر شده ۴ مورد را داشته باشد، اما صرفا یک مورد را نداشته باشد. حالا مصداقی بفرمایید.
میزان: درست فرمودید. درمورد همین برق عرض کنم بالغ بر ۹۹ درصد جمعیت روستایی کشور از نعمت برق روشنایی استفاده می‌کنند.
تمامی روستاهای بالای ۱۰ خانوار صد درصد برق دارند
میزان: به عبارت دیگر بفرمایید چند روستای کشور برق ندارد؟
رضوی: هیچ روستای بالای ۱۰ خانوار بدون برق نداریم، اگر یک دفعه استثنایی پیدا شد وزارت نیرو متعهد شده که آن را برق‌رسانی کند. هم اکنون که با شما صحبت می‌کنم هیچ روستایی در کشور نداریم که بالای ۱۰ خانوار جمعیت داشته باشد و برق نداشته باشد. به عبارتی تمامی روستاهای بالای ۱۰ خانوار صد درصد برق دارند.
۷۵ درصد جمعیت روستایی آب آشامیدنی سالم دارند
میزان: درباره شاخص دوم یعنی آب بفرمایید. وضعیت روستاها درباره این شاخص چگونه است؟
رضوی: با جرأت عرض می‌کنم ۷۵ درصد جمعیت روستایی آب آشامیدنی سالم دارند و ۴ هزار و ۵۰ روستا تحت پوشش آب رسانی قرار دارند.
۳۰۰ میلیون دلاردر بودجه برای آب شرب روستایی در سال ۹۷
میزان: البته با استجازه از مقام معظم رهبری که ایشان موافقت فرمودند
رضوی: بله برداشت از صندوق ملی برای امور غیر پیش بینی شده در قانون، حتما باید مجوز رهبری داشته باشد. چون دولت می‌خواست برداشت کند و باید ضمانت می‌داشت، ضمانت را سازمان برنامه و بودجه یعنی دولت انجام داد. امسال هم ۳۰۰ میلیون دلار در بودجه ۹۷ برای آب شرب روستایی هست، باید به بحث منبع آب هم فکر کرد.
میزان: وضعیت آب رسانی به روستاها در چه وضعیتی قرار دارد؟
رضوی: ۷ هزار روستا تحت پوشش آب رسانی قرار گرفته است.
۹۳ درصد جمعیت روستایی کشور از جاده آسفالته برخوردارند
میزان: به شاخص سوم یعنی راه‌ها اشاره بفرمایید؛ چند درصد روستاها از راه مواصلاتی برخوردار هستند؟
رضوی: در بحث راه روستایی امروز ۹۳ درصد جمعیت روستایی کشور از جاده آسفالته برخوردارند، اما یک بحث وجود دارد حتما باید این جاده روستایی آسفالت شده، بازسازی و نوسازی و تعریض شود، عمر این جاده‌ها زمانی بوده که ماشین به روستاها خیلی کم رفت و آمد داشت، امروز باید جاده را به گونه‌ای تنظیم کرد که ماشین‌های زیاد رفت و آمد داشته باشند.
معادل ۸ هزار میلیادر تومان فضای آموزشی معطل در روستاها داریم
میزان: درباره شاخص چهارم یعنی فضای آموزشی بفرمایید. وضعیت چگونه است؟
رضوی: متاسفانه فضای آموزشی در روستاها به دلیل اینکه جمعیت روستایی خالی شده و بیرون آمده زیاد است. فضای آموزشی به لحاظ تعداد کم نداریم، اما به دلیل برخی عوامل از جمله مهاجرت روستاییان بسیاری از فضا‌های آموزشی بیکار مانده است، بر طبق برآورد انجام شده در استان‌ها معادل ۸ هزار میلیارد تومان فضای آموزشی معطل مانده که باید به فروش برسد و فروش نمی‌رود. ما برای این پیشنهاد و طرح داریم و به همکاران آموزش و پرورش می‌گوییم این فضای آموزشی را بفروشید، آن‌ها حرف درستی می‌زنند می‌گویند اگر این را بفروشیم به حساب خزانه می‌رود در حالی که باید به حساب ما واریز شود. ما می‌گوییم بالاخره در اقتصاد کلان کشور نقش می‌بندد، امروز اگر این ۸ هزار میلیارد تومان را به فروش برسانند به جرأت می‌توان گفت مردم روستاها آن را خریداری می‌کنند و یک یا دو خانه مسکونی برای آن‌ها می‌شود.
میزان: یک نکته‌ای هم که است اینکه اگر این فضا‌ها به فروش برود در آینده اگر به دلیل توسعه نیاز به مدرسه باشد باید مجددا این فضا‌ها خریداری شود...
رضوی: دولت یک ریال نه برای ساخت و نه برای زمین هزینه نکرده است و الان حتی درمانگاه‌هایی که می‌خواهند ساخته شود، زمین آن را مردم می‌دهند. مثل شهر نیست، مردم روستا بزرگوار هستند بنابراین از این جهت لازم هم باشد باز مردم تامین می‌کنند. به جرأت می‌گویم اگر حتی مردم ببینند کیفیت آموزشی بچه هایشان خوب خواهد شد در ساخت هم کمک می‌کنند.
بیش از ۹۹ درصد روستاها مشکل فضای آموزشی ندارند
میزان: اگر بخواهیم درصدی بگوییم چند درصد روستاهای کشور مشکل فضای آموزشی دارند؟
رضوی: از نظر فضای آموزشی، فضا از کیفیت جدا می‌شود. زیر یک درصد روستاها مشکل کمبود فضای آموزشی در کشور دارند. ممکن است در برخی روستاها این درصد تفاوت کند؛ من معدل را گفتم.
تمامی روستاهای کشور تحت پوشش خانه بهداشت هستند
میزان: درباره آخرین شاخص یعنی خانه بهداشت هم بفرمایید که چند درصد روستتا‌ها مشکل خانه بهداشت دارند؟
رضوی: درباره این شاخص، تفاوت روستا و آبادی لحاظ می‌شود. تمامی روستاهای کشور تحت پوشش خانه بهداشت هستند. در خانه بهداشت حداقل باید یک نفر دائم مستقر باشد که برای دولت هزینه دارد. ما ۲ هزار و ۶۰۰ مرکز دهستان در کشور داریم. هر دهستان متوسط ۲۴ روستا و آبادی در آن است، متوسط فاصله روستاها با مرکز دهستان ۲۵ کیلومتر است. اگر بخواهیم در هر روستای زیر ۲۰ خانوار خانه بهداشت بگذاریم باید یک حقوق بگیر سازمان بهداشت و درمان در آنجا بگذارد.
نرخ سواد روستائیان قبل از انقلاب زیر ۱۰ درصد بود
میزان: به صورت تفکیکی به شاخص‌ها اشاره کردیم. حال بعضا برخی ها این شبهه را مطرح می کنند که اگر انقلاب اسلامی هم نبود گذر زمان باعث می‌شد این خدمات ارائه بشود؛ به نظر شما واقعا چنین هست؟ یعنی اگر حکومتی بجز انقلاب اسلامی هم بود چنین خدماتی ارائه می‌شد؟ البته باید ارائه این خدمات را در کنار پرداخت هزینه استقلال و آزادی دید.
رضوی: عمر حکومت پهلوی بیش از نیم قرن بود عمر حکومت ما ۴۰ سال است. با نگاهی به خدمات ارائه شده در عمر رژیم طاغوت و جمهوری اسلامی ایران می‌توان به این سوال پاسخ داد.
میزان: مصداقی بفرمایید
رضوی: نرخ سواد روستاییان در قبل از پیروزی انقلاب زیر ۱۰ درصد بود. روستاهای دارای برق به یک درصد نمی‌رسید (که الان کمتر از یک درصد محروم از برق هستند). جمعیت روستایی در آن زمان ۶۸ درصد و قالب بر جمعیت شهری بود؛ برای ۶۸ درصد چقدر جاده آسفالته بود؟ تعداد روستاهای دارای جاده آسفالته در آن دوران بیش از نیم قرن، به تعداد انگشتان دست می‌رسد. بسیاری از این روستاها هم محل تفریح اثرگذاران آنجا بوده نه برای مردم آنجا. گر تعداد روستاهای دارای آب لوله کشی آن زمان را بخواهیم بگوییم قطعا کمتر از ۵ روستا دارای آب لوله کشی بود. در بحث فضای آموزشی بسیاری از روستاها یا معلم یا فضای آموزشی نداشتند. از نظر درصد فضای آموزشی آن زمان و الان چقدر بوده است؟ قطعا آن زمان فضای آموزشی زیر ۱۰ درصد بود، خانه بهداشت هم نبود، بنابراین از این مسئله مقایسه کنیم عمر نیم قرن با یک عمر کمتر از نیم قرن و جمعیت بالای ۶۰ درصد و جمعیت زیر ۳۰ درصد، توجه شده است. در بخش گازرسانی در گذشته کمتر شهر‌ها شاید حدود ۱۰ شهر گازرسانی شده بود، اما الان بالای ۷۰ درصد روستاهای ۲۰ خانوار به بالا گازکشی است. بالای ۷۰ درصد یعنی نزدیک به ۸۰ درصد، تا دولت یازدهم نزدیک ۴۰ درصد گازکشی شده بود، گازکشی در دولت یازدهم و دوازدهم بیش از گازکشی در تمام دولت‌های بعد از پیروزی، هیچ روستای گازکشی شده نداشتیم. این کار‌ها در روستاها انجام شده است.
سیاسیت رژیم طاغوت این نبود به قشر روستایی توجه شود
میزان: ابهامی که وارد می‌کنند می‌گویند اگر هر حکومت دیگری بود ۴۰ سال کافی بود تا این اقدامات را انجام دهد؛ واقعا چنین است؟
رضوی: گوینده این سخن یا عالم به برنامه نیست یا عالم به تاریخ نیست، همه آن چیزی که وجود دارد مربوط به سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی است. شما وقتی تاریخ آن وضعیت را می‌بینید اصلا سیاست بر این نبوده که توجه به قشر روستایی بشود اگر می‌خواست بشود در آن زمان ۹۷ هزار روستا حدودا داشتیم. سیاستی اجرا نمی‌شد که نزدیک ۳۰ هزار روستا و آبادی خالی شود. اگر می‌خواست سیاستی اجرا شود مگر این‌ها نگفتند که ما نهضت سوادآموزی داریم، مگر نگفتند سپاه دانش داریم. سپاه دانش برای کجا قرار بود باشد. چرا نرخ سوادآموزی در روستاها زیر ۱۰ درصد بود. در این قضیه آن چیزی که سیاست بود، اجرا بود. حال آن کس که می‌گوید قاعدتا سیاست‌های برنامه‌ای و سیاست‌های سیاسی نظام قبل را یا از آن بی اطلاع است یا ان شاء الله سلامت باشد! بنابراین از این جهت سیاست نظام جمهوری اسلامی توجه به روستاها و مناطق محروم است. یادتان باشد در اولین روز‌های سال ۵۸ امام (ره) فرمان تشکیل جهاد سازندگی دادند و مشخصا هم فرمودند: به توسعه روستاها بپردازید. این سیاست بود حالا اینکه ما سیاست‌گذاری خوب و کامل انجام دادیم یا نه بحث دیگری است.
عبور از کمیت به کیفیت
میزان: از فحوای مطالب شما، می‌توان استخراج کرد که در چهل سالگی انقلاب دیگر از کمیت خدمات رسانی سخن گفته نمی‌شد چرا که این حوزه به اتمام رسیده و الان بحث کیفیت خدمات رسانی مطرح می‌شود...
رضوی: بله. قطعا همین طور هست. قبلا برای برق روستا به روشنایی می‌پرداختیم حالا که می‌خواهیم توسعه پیدا کنیم باید روستاها برق صنعتی داشته باشند، یعنی اگر شما می‌خواهید بروید کارخانه‌ای در روستا ایجاد کنید باید برق صنعتی داشته باشد، وقتی برق صنعتی نداشته باشد معنا ندارد؛ روستا تخلیه می‌شود، وقتی شما می‌خواهید کارخانه آرد به روستا بدهید نیاز به برق صنعتی دارد، اگر کسی بخواهد خودش هزینه کند آنوقت چند برابر می‌شود، مسئله دوم دیگر لوله‌کشی بحث ما نیست بلکه بحث ما وجود آب شرب مطلوب است، خشکسالی‌ها سبب شده بعضی از روستاها در لوله کشی هایشان آب وجود نداشته باشد، لوله کشی دارند، اما آب نیست، پس ما باید آب شرب روستاها را تأمین کنیم. بنا بر این است که روستاها را تولید وار بدانیم، در روستاها غیر از مواد خام، فرآوری و صنایع تبدیلی ایجاد شود، صنایع تبدیلی و فرآوری نیاز به تردد بیشتر دارد پس نیاز به بازسازی و نوسازی جاده‌های روستایی داریم، الان باید در سیاست‌گذاری به بحث اصلاح، تعریض جاده روستایی توجه اشت، الان جاده روستایی با عرض ۶ و ۸ متر جواب نمی‌دهد، حتما باید این جاده به عرض دو برابر مقدار خود توجه شود. در سرشماری سال ۱۳۵۵ جمعیت روستایی کشور ۶۸ درصد و جمعیت شهری کشور ۳۲ درصد بود، اما در حال حاضر معکوس شده است، به دلایل مختلف از جمله مهاجرت، تبدیل روستا به شهر. تعداد شهر‌ها را سال ۵۵ ببنید امسال هم ببنید، تصورم این است که نزدیک به ۴۰۰ درصد تعداد شهر‌ها نسبت به سال ۵۵ رشد کرده باشد این یعنی همه مکان‌های روستایی تبدیل به شهر شده‌اند. مسئله دیگر حوزه وسعتی و مساحتی شهر‌ها افزایش پیدا کرده، بسیاری از روستاها متأسفانه در حریم شهر‌ها قرار گرفته‌اند، در شهر تهران به روستاهای کن و سلقان سری بزنید، در حریم شهر تهران قرار گرفته‌اند، اما برای چهلمین سال باید عدالت آموزشی در روستاها توجه شود.
جمهوری اسلامی برای خدمت‌رسانی به قشر کمتر برخوردار کم نگذاشته است
میزان: شما به عنوان معاون «توسعه روستایی و مناطق محروم» قوه مجریه که ۱۲ سال هم در قوه مقننه بوده اید بفرمایید خدمات رسانی جمهوری اسلامی ایران به مردم از جمله مناطق کمتربرخوردار چگونه بوده است؟
رضوی: بین خودم و خدای خودم عرض می‌کنم و کاری به اینکه عده‌ای راضی باشند یا نباشند ندارم، نظام جمهوری اسلامی برای خدمت‌رسانی به قشر کمتربرخوردار جامعه هیچ کم نگذاشته است. بسیار هزینه کرده، اما در بعضی موارد یا به دلیل اینکه اول انقلاب بوده یا اینکه احساس و عاطفه بر عقل و علم غلبه پیدا کرده، بهره‌برداری متناسب با هزینه انجام نشده است. مثال بارز آن در بحث برق‌رسانی است زمانی که برق روشنایی مطرح بود می‌دیدند که مثلا ۹۹ درصد گندم کشور در روستاها تولید می‌شد یا تمامی میوه‌های مورد مصرف مردم شهر و روستا، در روستا تولید می‌شد. اگر ما توجه می‌کردیم در همان زمان برق صنعتی می‌بردیم و کارخانه‌های کوچک آردسازی ایجاد می‌کردیم و کارخانه‌های تولید کنسرو و کمپوت و آبمیوه‌گیری ایجاد می‌کردیم. پس ما اگر برق صنعتی را همان زمانی که برق روشنایی را بردیم می‌بردیم وضع قشر غالب روستایی ما خیلی خوب بود. آبادانی روستایی ما خوب بود، امروز حاشیه نشینی شهر‌ها را نداشتیم. حدود ۶۰ درصد از حاشیه نشین‌های شهر‌ها روستاییان وعشایر هستند. این ناشی از این مسئله است. اگر آن زمان تصور می‌کردیم باید به کیفیت جاده توجه شود که این بار بیاید و برود، وضعیت خیلی بهتری را داشتیم. یا در بحث آموزشی امروز نرخ سواد روستاییان در کشور نزدیک ۸۰ درصد است، پس می‌بینیم با آن زمان چقدر فاصله داریم، آن زمان زیر ۱۰ درصد بود الان ۸۰ درصد است. اما مسئله سواد فقط مطرح نیست، کیفیت آموزشی مهم است. نباید بچه روستایی از کیفیت آموزشی نسبت به بچه شهری کمتر برخوردار باشد. مدرسه ساختیم فضاسازی کردیم، اما به کیفیت آن توجه نشد.
۲ هزار و ۶۰۰ مجموعه آموزشی در دهستان‌ها ایجاد می‌شود
میزان: برای این مشکل تدبیری اندیشیده شده است؟
رضوی: بله خوشبختانه با سازمان برنامه و بودجه و وزارت آموزش و پرورش همکاری کردیم که برای افزایش کیفیت آموزشی دانش آموزان در همه ۲ هزار و ۶۰۰ دهستان کشور یک «مجموعه آموزشی» ایجاد کنیم به طوری که دولت با سرویس مجانی دانش‌آموزان روستای دهستان را صبح به مدرسه ببرد و عصر به خانه برگرداند و این مژده را حتما می‌دهیم که پذیرفتند. ما می‌گوییم وزارت ورزش به جای اینکه بخواهد در هر روستا به عنوان مثال برای کتابداری صد میلیون تومان کتاب و فضا ایجاد و یک نفر استخدام کند، جمع این صد میلیون در یک دهستان که ۲۴ روستا دارد ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان می‌شود و با این رقم در دهستان می‌توان یک فضای آموزشی و فرهنگی ایجاد کرد.
میزان: این ۲ هزار و ۶۰۰ مراکز آموزشی در دهستان‌ها تا چه زمانی نهایی می‌شود؟
رضوی: به دنبال آن هستیم که ان شاء الله حداکثر در یک برنامه ۳ ساله انجام شود.
میزان: یعنی تا پایان دولت دوازدهم؟
رضوی: ان شاء الله.
ایجاد مجموعه‌های درمانی
میزان: برای افزایش کیفیت ارائه خدمات درمانی هم برنامه‌ای پیش بینی شده است؟
رضوی: بله به حمدلله برای خدمات درمانی هم همین فکر را می‌کنیم، برای خدمات رفاهی هم مانند ورزشی و تفریحی همین وضعیت را داریم. یکی از مسائلی که وجود دارد اینکه یک روستایی می‌خواهد بعضی از درمان‌ها در همان نزدیکی محل سکونت انجام شود، وقتی دو تا ۳ پزشک متخصص در آنجا مستقر کنیم مانند دندانپزشکی. جدا از بحث‌های تخصصی، روستائیان به پزشک قلب کمتر نیاز دارند تا پزشک چشم، دندان و فیزیوتراپی؛ بنابراین باید این‌ها را مستقر کنیم و وسایل راحت رفت و آمد داشته باشند آن وقت عدالت اجرا می‌شود که من با شخص وزیر بهداشت و درمان آقای هاشمی صحبت کردم ایشان گفت این نیاز جدی ما بود.
مشکل شنود و گفت
میزان: همانطور که رهبر انقلاب فرمودند فعلا دشمن از ابزار رسانه استفاده می‌کند و با تصویرسازی غلط سعی می‌کنند افکار ملّت ایران را منحرف کنند، به نظر شما رسانه‌ها چه نقشی در بیان خدمات جمهوری اسلامی ایران و مقابله تصویرسازی غلط دارند؟
رضوی: رسانه‌ها نقش مهمی در فضاسازی و در تصمیم سازی دارند؛ تصمیم‌گیر نیستند، ولی تصمیم‌ساز هستند بنابراین خواهش می‌کنم سمت و سوی خدمات به مردم را به سمت و سویی ببرید که هر چه بیشتر با تفکر و تعقل و صداقت همراه باشد و رسانه‌های می‌توانند با صداقت به روشن شدن حقایق کمک کنند. اولویت دادن به حل هر یک از مشکلات مهم است. واقعیت امر است که امروز یکی از مشکلاتی که سر راه کشور است تقریبا شنود و گفت مقامات با مردم کمتربرخوردار جامعه کم رنگ شده است. اینکه من تأکید می‌کنم و اول شنود و بعد گفت را می‌گویم، توجه دارم؛ یعنی مقام اول باید بشنود و بعد بگوید، ولی متأسفانه ما عادت کردیم برویم سخنرانی کنیم و بعد بگوییم من چون جای دیگری برنامه دارم خداحافظ. فضا را به سمت و سویی ببرید که همه مقامات کشور شنود و گفت را تقویت کنند و در برابر آنچه می‌گویند مسئولیت داشته باشند، تکلیف خود را مشخص کنند و مردم هم از آن‌ها مسئولیت بخواهند، سوم به مردم میدان بدهیم که در واقع برایمان آینه باشند، یعنی مردم آنقدر راحت باشند که ما خودمان را در مردم ببینیم، اگر ما خود را در مردم دیدیم آن وقت است که خیلی سریع‌تر، صحیح تر، بهتر و منطقی‌تر مشکل مردم را حل می‌کنیم، چون خود را در مردم دیدیم.
گروه سیاسی - وحید عظیم‌نیا؛ «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ (و خدا با آنهمه مهربانی به خلق) حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که خود آن قوم، حال‌شان را تغییر دهند» (بخشی از آیه ۱۱ سوره رعد).
جهان‌بینی اسلام ایجاب می‌کرد مردم ایران اسلامی با نفی هرگونه ظلم، زمام تعیین سرنوشت خویش را از چنگال ایرانی‌نما‌های بیگانه‌پرست بیرون بکشند و خود بر اساس اقتضای مصحلت، حکم برانند. چه آنکه شهید مطهری در کتاب «حماسه حسینی» می‌گوید: ای مردم! انتظار نداشته باشید دیگران از خارج بیایند وضع شما را سر و سامان بدهند. ملتی که بخواهد مستشار خارجی برایش تضمیم بگیرد، تا ابد آدم نخواهد شد... اگر انتظار بیهوده داشتن کار صحیحی بود... حسین بن علی (ع) شایسته‌تر از هر کس بود که منتظر بنشیند تا خدا رحمت خود را بر او و امت او نازل کند (ص ۲۰۹).
ملت عصر روح‌الله - که افرادی همچون شهید مطهری به تاسی از حضرت امام خمینی (ره) پیش‌قراول آن بودند - نه تنها به انتظار بیهوده ننشستند بلکه ردای قیام به تن کردند و نتیجه شد انقلاب شکوهمند ایران اسلامی.
انقلابی که پا را فراتر از سطح مطالبه نهضت مشروطه یعنی محدودکردن حکومت مطلقه‌ی مستبدّانه‌ی پادشاهان گذاشت و طبق فرموده ناخدای باخدای انقلاب، نگفت حکومت سلاطین را محدود کنیم؛ گفت اصلاً سلطنت یعنی چه؟ معنای سلطنت چیست؟ یک ملّتی دارند زندگی می‌کنند، مملکت مال آن‌ها است، چرا باید یک‌نفری بیاید مسلّط بر مردم باشد و فرمان او بر زندگی مردم جاری باشد؛ اصلاً انقلاب اصل سلطنت را، اصل حکومت مطلقه را آمد از بین برد (بیانات در دیدار مردم قم - ۱۹ دی ۹۴).
حال در طلیعه چهل سالگی چنین انقلاب شکوهمندی، پرونده‌ای با عنوان «خدمت» گشوده‌ایم تا از خدمات چهل ساله آن بگوییم.
اولین گفت‌وگوی تفصیلی تحریریه سیاسی در قالب این سلسله گفتگو‌ها با معاون «توسعه روستایی و مناطق محروم» دولت‌های یازدهم و دوازدهم که ۱۲سال نیز ردای نمایندگی مجلس شورای اسلامی به تن داشته، انجام شده است.
جهان‌بینی اسلام ایجاب می‌کرد مردم ایران اسلامی با نفی هرگونه ظلم، زمام تعیین سرنوشت خویش را از چنگال ایرانی‌نما‌های بیگانه‌پرست بیرون بکشند و خود بر اساس اقتضای مصحلت، حکم برانند. چه آنکه شهید مطهری در کتاب «حماسه حسینی» می‌گوید: ای مردم! انتظار نداشته باشید دیگران از خارج بیایند وضع شما را سر و سامان بدهند. ملتی که بخواهد مستشار خارجی برایش تضمیم بگیرد، تا ابد آدم نخواهد شد... اگر انتظار بیهوده داشتن کار صحیحی بود... حسین بن علی (ع) شایسته‌تر از هر کس بود که منتظر بنشیند تا خدا رحمت خود را بر او و امت او نازل کند (ص ۲۰۹).
ملت عصر روح‌الله - که افرادی همچون شهید مطهری به تاسی از حضرت امام خمینی (ره) پیش‌قراول آن بودند - نه تنها به انتظار بیهوده ننشستند بلکه ردای قیام به تن کردند و نتیجه شد انقلاب شکوهمند ایران اسلامی.
انقلابی که پا را فراتر از سطح مطالبه نهضت مشروطه یعنی محدودکردن حکومت مطلقه‌ی مستبدّانه‌ی پادشاهان گذاشت و طبق فرموده ناخدای باخدای انقلاب، نگفت حکومت سلاطین را محدود کنیم؛ گفت اصلاً سلطنت یعنی چه؟ معنای سلطنت چیست؟ یک ملّتی دارند زندگی می‌کنند، مملکت مال آن‌ها است، چرا باید یک‌نفری بیاید مسلّط بر مردم باشد و فرمان او بر زندگی مردم جاری باشد؛ اصلاً انقلاب اصل سلطنت را، اصل حکومت مطلقه را آمد از بین برد (بیانات در دیدار مردم قم - ۱۹ دی ۹۴).
حال در طلیعه چهل سالگی چنین انقلاب شکوهمندی، پرونده‌ای با عنوان «خدمت» گشوده‌ایم تا از خدمات چهل ساله آن بگوییم.
اولین گفت‌وگوی تفصیلی تحریریه سیاسی در قالب این سلسله گفتگو‌ها با معاون «توسعه روستایی و مناطق محروم» دولت‌های یازدهم و دوازدهم که ۱۲سال نیز ردای نمایندگی مجلس شورای اسلامی به تن داشته، انجام شده است.
ماحصل گفت‌وگوی بیش از یک ساعته تحریریه سیاسی با سید ابوالفضل رضوی ۶۲ ساله - که مشمول قانون «منع به کارگیری بازنشستگان»شده - به قرار زیر است:
مصاحبه سخت
میزان: بدوا از اینکه وقت خودتان را در اختیار قرار دادید سپاسمندم
رضوی: بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. من هم از شما و از همکارانتان در تشکر می‌کنم که چنین فرصتی را در مهیا کردید تا با مردم عزیزمان حرف بزنیم. مصاحبه با خبرگزاری شما از یک جهاتی خیلی سخت است برای اینکه اسمش میزان است، میزان یعنی با میزان حرف بزن، یعنی توجه به آن چیزی که انجام داده‌ای یا نداده‌ای، یعنی وسیله سنجشی که باید در گفت‌وگو‌ها به وزن درآید که کدام کفه سنگین و کدام کفه سبک است، شاید برای من یکی از سخت‌ترین گفت‌وگو‌ها با این عنوان است. ان شاءالله خدا کمک کند و بتوانیم خوب و صحیح و مورد قبول خداوند صحبت کنیم.
میزان: بدوا از اینکه وقت خودتان را در اختیار قرار دادید سپاسمندم
رضوی: بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. من هم از شما و از همکارانتان در تشکر می‌کنم که چنین فرصتی را در مهیا کردید تا با مردم عزیزمان حرف بزنیم. مصاحبه با خبرگزاری شما از یک جهاتی خیلی سخت است برای اینکه اسمش میزان است، میزان یعنی با میزان حرف بزن، یعنی توجه به آن چیزی که انجام داده‌ای یا نداده‌ای، یعنی وسیله سنجشی که باید در گفت‌وگو‌ها به وزن درآید که کدام کفه سنگین و کدام کفه سبک است، شاید برای من یکی از سخت‌ترین گفت‌وگو‌ها با این عنوان است. ان شاءالله خدا کمک کند و بتوانیم خوب و صحیح و مورد قبول خداوند صحبت کنیم.
ان شاءالله خدا کمک کند و بتوانیم خوب و صحیح و مورد قبول خداوند صحبت کنیم.
ذیل ماموریت معاون اول
میزان: ان‌شاءالله. معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» یکی از نهاد‌های حاکمیتی است که ارتباط مستقیم با اقشار آسیب‌پذیر دارد. ابتدا مختصر درباره شرح وظایف این معاونت بفرمایید تا وارد گفت‌وگو شویم
رضوی: در قانون برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران تکلیف شده بود که باید ذیل ماموریت‌های رئیس جمهور، مجموعه‌ای با عنوان «توسعه روستایی و مناطق محروم» تشکیل شود؛ بنابراین معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» ذیل ماموریت‌های معاون اول رئیس جمهور تشکیل شد.
ای کاش...
میزان: این معاونت در اواخر دهه ۶۰ با عنوان «دفتر امور مناطق محروم» فعالیت داشت...
رضوی: ای کاش در آن روزگار این مجموعه را به عنوان سازمانی با شرح وظایف مشخص و معین تعیین می‌کردند یعنی به عنوان سازمان با شرح وظایف مشخص، زیر مجموعه رئیس جمهور قرار می‌گرفت. به هرحال زیرمجموعه معاون اول رئیس جمهور قرار داده شد که در جایگاه بالایی هم هست، چون معاون اول از جایگاه بالاتری برخوردار است در واقع حکم صدر اعظم وزرا را دارد.
میزان:، ولی معتقد هستید اگر سازمان بود بهتر از وضع فعلی می‌شد
رضوی: بله اگر سازمانی با شرح وظیفه روشن و با اختیارات بهتری مثل مجموعه سازمان برنامه و بودجه کشور بود یقیناً وضعیت روستاهای ما به مراتب بهتر از امروز بود.
میزان: آیا حوزه فعالیت معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» زمانی که به عنوان «دفتر امور مناطق محروم» زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می‌کرد، شامل همه روستاهای کشور می‌شد؟
رضوی: خیر اصلا چنین نبود، ولی این در حالی است که در یک نگاه علمی، همه روستاها جزو مناطق محروم بودند. از این جهت بهتر است که معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» شد، چون حوزه فعالیت این معاونت به همه روستاهای کشور تعمیم داده شد.
انتظار ضمانت اجرا داریم
میزان: پس دلیل اصلی اینکه بهتر بود معاونت «روستایی و مناطق محروم» به طور مستقیم زیر نظر رئیس جمهور کار می‌کرد چیست؟
رضوی: این معاونت در حوزه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی فعال است و راسا نمی‌تواند وارد کار اجرا شود و البته نباید هم بشود و ما هم چنین انتظاری نداریم، اما انتظار داریم تصمیمات این معاونت ضمانت اجرا داشته باشد. یعنی اگر معاونت، برنامه ریزی می‌کند و می‌گوید فلان برنامه در فلان روستا باید اجرا شود، دستگاه‌های اجرایی مکلف به اجرای آن برنامه شوند. اگر چنین می‌شد وضع روستاهای ما بهتر از وضع فعلی بود.
میزان: تا اینجای گفت‌وگو، نتیجه این شد که قانونگذار باید به ساختار منسجم‌تر و با اختیارات بیشتر معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» توجه بیشتر می‌کرد و البته باید داشته باشد. همچنین بنا نیست شما موازی وزارت راه و شهرسازی یا فلان دستگاه اجرایی، تجهیزات ببرید راه درست کنید، ولی باید این اختیار را داشته باشید که وقتی تشخیص دادید در فلان روستا فلان کار انجام شود آن کار بشود.
رضوی: بله. همینطور هست.
ذیل ماموریت معاون اول
میزان: ان‌شاءالله. معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» یکی از نهاد‌های حاکمیتی است که ارتباط مستقیم با اقشار آسیب‌پذیر دارد. ابتدا مختصر درباره شرح وظایف این معاونت بفرمایید تا وارد گفت‌وگو شویم
رضوی: در قانون برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران تکلیف شده بود که باید ذیل ماموریت‌های رئیس جمهور، مجموعه‌ای با عنوان «توسعه روستایی و مناطق محروم» تشکیل شود؛ بنابراین معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» ذیل ماموریت‌های معاون اول رئیس جمهور تشکیل شد.
ای کاش...
میزان: این معاونت در اواخر دهه ۶۰ با عنوان «دفتر امور مناطق محروم» فعالیت داشت...
رضوی: ای کاش در آن روزگار این مجموعه را به عنوان سازمانی با شرح وظایف مشخص و معین تعیین می‌کردند یعنی به عنوان سازمان با شرح وظایف مشخص، زیر مجموعه رئیس جمهور قرار می‌گرفت. به هرحال زیرمجموعه معاون اول رئیس جمهور قرار داده شد که در جایگاه بالایی هم هست، چون معاون اول از جایگاه بالاتری برخوردار است در واقع حکم صدر اعظم وزرا را دارد.
میزان:، ولی معتقد هستید اگر سازمان بود بهتر از وضع فعلی می‌شد
رضوی: بله اگر سازمانی با شرح وظیفه روشن و با اختیارات بهتری مثل مجموعه سازمان برنامه و بودجه کشور بود یقیناً وضعیت روستاهای ما به مراتب بهتر از امروز بود.
میزان: آیا حوزه فعالیت معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» زمانی که به عنوان «دفتر امور مناطق محروم» زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می‌کرد، شامل همه روستاهای کشور می‌شد؟
رضوی: خیر اصلا چنین نبود، ولی این در حالی است که در یک نگاه علمی، همه روستاها جزو مناطق محروم بودند. از این جهت بهتر است که معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» شد، چون حوزه فعالیت این معاونت به همه روستاهای کشور تعمیم داده شد.
انتظار ضمانت اجرا داریم
میزان: پس دلیل اصلی اینکه بهتر بود معاونت «روستایی و مناطق محروم» به طور مستقیم زیر نظر رئیس جمهور کار می‌کرد چیست؟
رضوی: این معاونت در حوزه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی فعال است و راسا نمی‌تواند وارد کار اجرا شود و البته نباید هم بشود و ما هم چنین انتظاری نداریم، اما انتظار داریم تصمیمات این معاونت ضمانت اجرا داشته باشد. یعنی اگر معاونت، برنامه ریزی می‌کند و می‌گوید فلان برنامه در فلان روستا باید اجرا شود، دستگاه‌های اجرایی مکلف به اجرای آن برنامه شوند. اگر چنین می‌شد وضع روستاهای ما بهتر از وضع فعلی بود.
میزان: تا اینجای گفت‌وگو، نتیجه این شد که قانونگذار باید به ساختار منسجم‌تر و با اختیارات بیشتر معاونت «توسعه روستایی و مناطق محروم» توجه بیشتر می‌کرد و البته باید داشته باشد. همچنین بنا نیست شما موازی وزارت راه و شهرسازی یا فلان دستگاه اجرایی، تجهیزات ببرید راه درست کنید، ولی باید این اختیار را داشته باشید که وقتی تشخیص دادید در فلان روستا فلان کار انجام شود آن کار بشود.
رضوی: بله. همینطور هست.
فرق روستا و آبادی
میزان: اجازه بفرمایید از این بحث مقدمانی عبور کنیم. طبق آمار شما، هم‌اکنون چند هزار روستا در کشور داریم؟
رضوی: قبل از پاسخ به این سوال، لازم است توضیح دهم که بین «روستا» و «آبادی» فرق هست. هر سکونتگاهی که ۲۰ خانوار یا ۱۰۰ نفر جمعیت داشته باشد روستا محسوب می‌شود و به آن «کد» و «شورا» می‌دهند، اما اگر جمعیت یک سکونتگاه از ۲۰ خانوار یا ۱۰۰ نفر پایین‌تر باشد به آن، «آبادی» می‌گویند و آبادی محروم از داشتن شورا و کد است.
ضرورت اصلاح تعریف
میزان: این تعریف برای وضعیت فعلی کشور هم صدق می‌کند؟
رضوی: یکی از بحث‌های مهم ما همین است که باید تعریف روستا و آبادی اصلاح شود این تعریف برای زمانی بود که به طور میانگین هر خانواده حدود ۵ نفر جمعیت داشت، اما در حال حاضر بُعد خانوار تقریبا ۳.۵ نفر است بنابراین سکونتگاهی با ۲۰ خانوار نمی‌تواند ۱۰۰ نفر جمعیت داشته باشد و این تناقض باید اصلاح شود یعنی باید بگوییم ۲۰ خانوار به بالا در یک محیطی که دارای فرهنگ است، روستاست. روستاهای ما همه تاریخ چند هزار ساله دارند، تاریخ باید حفظ شود، حالا اینکه جمعیت آن‌ها کم شده، است دلیل نمی‌شود آبادی تلقی شده و از شورا و کد خبری نباشد؛ این صحیح نیست.
۲۴ هزار و ۵۰۳ آبادی بدون شورا
میزان: برگردیم به سوال، درباره آمار روستاها بفرمایید
رضوی: با تعریف امروز، تعداد روستاها و آبادی‌های کشور ۶۲ هزار و ۲۸۴ فقره است. ۲۴ هزار و ۵۰۳ آبادی داریم که شورا ندارند و ۳۹ هزار و ۶۰۱ روستای بالای ۲۰ خانوار داریم.
کاهش جمعیت روستایی
میزان: مجموع جمعیت روستایی چقدر است؟
رضوی: جمعیت روستایی کشور طبق آمار سال ۱۳۹۵، ۲۰ میلیون و ۷۳۰ هزار و ۶۲۵ نفر است. درصد جمعیت روستایی و عشایری طبق آمار سال ۹۵، ۲۵.۹ درصد است که نسبت به سال ۹۰، حدود ۰.۶۸ درصد کاهش پیدا کرده است. البته در بعضی استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی افزایش جمعیت روستایی داشتیم.
میزان: علت این افزایش جمعیت چه بوده است؟
رضوی: مهاجرت نکردن. مثلا در یک روستا نه تنها جوانان و مردم مهاجرت نکردند بلکه بخاطر زاد و ولد باعث افزایش جمعیت آن روستا شده اند. البته ایجاد واحدهای اشتغالی در بعضی از روستاها نیز از جمله این عوامل هستند.
میزان: اگر کمی به عقب‌تر برگردیم تعداد روستاهای قبل از انقلاب چه تعداد بوده و در حال حاضر چه تعداد است؟
رضوی: تعداد آبادی‌های دارای سکنه در سال ۵۵ بالغ بر ۶۵ هزار و ۵۵ و در حال حاضر ۶۲ هزار و ۲۸۴ روستاست.
میزان: در سرشماری‌ها، جمعیت روستایی، عشایری و آبادی با هم محاسبه می‌شود؟
رضوی. بله
شاخص‌های سنجش محرومیت
میزان: درباره بخش اول معاونت یعنی «توسعه روستایی» فرمودید که شامل روستاها، آبادی و عشایری می‌شود. درباره بخش دوم یعنی «مناطق محروم» هم بفرمایید. این بخش شامل کجا‌ها می‌شود؟
رضوی: همه روستاها جزو مناطق محروم حساب نمی‌شود، مناطق محروم نسبت به قانون برنامه پنجم یک تعریف دارد ما الان باید با سازمان برنامه و بودجه به شاخص‌های جدید برسیم و طبق آن شخص‌ها بگوییم فلان منطقه محروم است.
۵ شاخص محرومیت
میزان: هم اکنون شاخص محروم بودن یک روستا یا منطقه چیست؟
رضوی: ۱. جاده آسفالته، ۲. آب لوله کشی، ۳. خانه بهداشت، ۵. فضای آموزشی (مدرسه) و ۵. برق و روشنایی؛ این‌ها شاخص‌های محرومیت است، البته محرومیت درجه بندی دارد و بالاترین درجه محرومیت هم عدد ۹ است. ممکن است یک روستا فقط یکی از این شاخص‌هایی که عنوان شد را نداشته باشد که عدد آن فرق می‌کند. محرومیت را با عدد ۵ تا ۹ نشان می‌دهیم.
۷ هزار وستای محروم داریم
میزان: با استناد به ۵ شاخصی که مطرح کردید، هم اکنون یعنی مهر ۱۳۹۷ چند روستای (اعم از روستا و آبادی) کشور عزیزمان ایران اسلامی، محروم هستند؟رضوی: همانطور که اشاره کردم محرومیت با عدد ۵ تا ۹ نشان داده می‌شود و وقتی می‌گوییم فلان روستا محروم است شاید از ۵ شاخص سنجش محرومیت ۴ شاخص را دارد و فقط یک مورد را ندارد، ولی با عدد پایین‌تر جز مناطق محروم تلقی می‌شود. با این مقدمه می‌خواهم بگویم حدود یک چهارم روستاهای ما، جزو مناطق محروم هستند یعنی از ۳۹ هزار و ۶۰۱ روستا چیزی حدود ۷ هزار روستا جزو مناطق محروم هستند. مجددا تاکید می‌کنم این رقم با در نظر گرفتن اعداد ۵ تا ۹ هست.
۹۹ درصد روستاهای کشور برق دارند
میزان: معنی مطلب شما این است وقتی می‌گوییم ۷ هزار روستای محروم هستند یعنی ممکن است از ۵ شاخص ذکر شده ۴ مورد را داشته باشد، اما صرفا یک مورد را نداشته باشد. حالا مصداقی بفرمایید.
میزان: درست فرمودید. درمورد همین برق عرض کنم بالغ بر ۹۹ درصد جمعیت روستایی کشور از نعمت برق روشنایی استفاده می‌کنند.
تمامی روستاهای بالای ۱۰ خانوار صد درصد برق دارند
میزان: به عبارت دیگر بفرمایید چند روستای کشور برق ندارد؟
رضوی: هیچ روستای بالای ۱۰ خانوار بدون برق نداریم، اگر یک دفعه استثنایی پیدا شد وزارت نیرو متعهد شده که آن را برق‌رسانی کند. هم اکنون که با شما صحبت می‌کنم هیچ روستایی در کشور نداریم که بالای ۱۰ خانوار جمعیت داشته باشد و برق نداشته باشد. به عبارتی تمامی روستاهای بالای ۱۰ خانوار صد درصد برق دارند.
۷۵ درصد جمعیت روستایی آب آشامیدنی سالم دارند
میزان: درباره شاخص دوم یعنی آب بفرمایید. وضعیت روستاها درباره این شاخص چگونه است؟
رضوی: با جرأت عرض می‌کنم ۷۵ درصد جمعیت روستایی آب آشامیدنی سالم دارند و ۴ هزار و ۵۰ روستا تحت پوشش آب رسانی قرار دارند.
۳۰۰ میلیون دلاردر بودجه برای آب شرب روستایی در سال ۹۷
میزان: البته با استجازه از مقام معظم رهبری که ایشان موافقت فرمودند
رضوی: بله برداشت از صندوق ملی برای امور غیر پیش بینی شده در قانون، حتما باید مجوز رهبری داشته باشد. چون دولت می‌خواست برداشت کند و باید ضمانت می‌داشت، ضمانت را سازمان برنامه و بودجه یعنی دولت انجام داد. امسال هم ۳۰۰ میلیون دلار در بودجه ۹۷ برای آب شرب روستایی هست، باید به بحث منبع آب هم فکر کرد.
میزان: وضعیت آب رسانی به روستاها در چه وضعیتی قرار دارد؟
رضوی: ۷ هزار روستا تحت پوشش آب رسانی قرار گرفته است.
۹۳ درصد جمعیت روستایی کشور از جاده آسفالته برخوردارند
میزان: به شاخص سوم یعنی راه‌ها اشاره بفرمایید؛ چند درصد روستاها از راه مواصلاتی برخوردار هستند؟
رضوی: در بحث راه روستایی امروز ۹۳ درصد جمعیت روستایی کشور از جاده آسفالته برخوردارند، اما یک بحث وجود دارد حتما باید این جاده روستایی آسفالت شده، بازسازی و نوسازی و تعریض شود، عمر این جاده‌ها زمانی بوده که ماشین به روستاها خیلی کم رفت و آمد داشت، امروز باید جاده را به گونه‌ای تنظیم کرد که ماشین‌های زیاد رفت و آمد داشته باشند.
معادل ۸ هزار میلیادر تومان فضای آموزشی معطل در روستاها داریم
میزان: درباره شاخص چهارم یعنی فضای آموزشی بفرمایید. وضعیت چگونه است؟
رضوی: متاسفانه فضای آموزشی در روستاها به دلیل اینکه جمعیت روستایی خالی شده و بیرون آمده زیاد است. فضای آموزشی به لحاظ تعداد کم نداریم، اما به دلیل برخی عوامل از جمله مهاجرت روستاییان بسیاری از فضا‌های آموزشی بیکار مانده است، بر طبق برآورد انجام شده در استان‌ها معادل ۸ هزار میلیارد تومان فضای آموزشی معطل مانده که باید به فروش برسد و فروش نمی‌رود. ما برای این پیشنهاد و طرح داریم و به همکاران آموزش و پرورش می‌گوییم این فضای آموزشی را بفروشید، آن‌ها حرف درستی می‌زنند می‌گویند اگر این را بفروشیم به حساب خزانه می‌رود در حالی که باید به حساب ما واریز شود. ما می‌گوییم بالاخره در اقتصاد کلان کشور نقش می‌بندد، امروز اگر این ۸ هزار میلیارد تومان را به فروش برسانند به جرأت می‌توان گفت مردم روستاها آن را خریداری می‌کنند و یک یا دو خانه مسکونی برای آن‌ها می‌شود.
میزان: یک نکته‌ای هم که است اینکه اگر این فضا‌ها به فروش برود در آینده اگر به دلیل توسعه نیاز به مدرسه باشد باید مجددا این فضا‌ها خریداری شود...
رضوی: دولت یک ریال نه برای ساخت و نه برای زمین هزینه نکرده است و الان حتی درمانگاه‌هایی که می‌خواهند ساخته شود، زمین آن را مردم می‌دهند. مثل شهر نیست، مردم روستا بزرگوار هستند بنابراین از این جهت لازم هم باشد باز مردم تامین می‌کنند. به جرأت می‌گویم اگر حتی مردم ببینند کیفیت آموزشی بچه هایشان خوب خواهد شد در ساخت هم کمک می‌کنند.
بیش از ۹۹ درصد روستاها مشکل فضای آموزشی ندارند
میزان: اگر بخواهیم درصدی بگوییم چند درصد روستاهای کشور مشکل فضای آموزشی دارند؟
رضوی: از نظر فضای آموزشی، فضا از کیفیت جدا می‌شود. زیر یک درصد روستاها مشکل کمبود فضای آموزشی در کشور دارند. ممکن است در برخی روستاها این درصد تفاوت کند؛ من معدل را گفتم.
تمامی روستاهای کشور تحت پوشش خانه بهداشت هستند
میزان: درباره آخرین شاخص یعنی خانه بهداشت هم بفرمایید که چند درصد روستتا‌ها مشکل خانه بهداشت دارند؟
رضوی: درباره این شاخص، تفاوت روستا و آبادی لحاظ می‌شود. تمامی روستاهای کشور تحت پوشش خانه بهداشت هستند. در خانه بهداشت حداقل باید یک نفر دائم مستقر باشد که برای دولت هزینه دارد. ما ۲ هزار و ۶۰۰ مرکز دهستان در کشور داریم. هر دهستان متوسط ۲۴ روستا و آبادی در آن است، متوسط فاصله روستاها با مرکز دهستان ۲۵ کیلومتر است. اگر بخواهیم در هر روستای زیر ۲۰ خانوار خانه بهداشت بگذاریم باید یک حقوق بگیر سازمان بهداشت و درمان در آنجا بگذارد.
نرخ سواد روستائیان قبل از انقلاب زیر ۱۰ درصد بود
میزان: به صورت تفکیکی به شاخص‌ها اشاره کردیم. حال بعضا برخی ها این شبهه را مطرح می کنند که اگر انقلاب اسلامی هم نبود گذر زمان باعث می‌شد این خدمات ارائه بشود؛ به نظر شما واقعا چنین هست؟ یعنی اگر حکومتی بجز انقلاب اسلامی هم بود چنین خدماتی ارائه می‌شد؟ البته باید ارائه این خدمات را در کنار پرداخت هزینه استقلال و آزادی دید.
رضوی: عمر حکومت پهلوی بیش از نیم قرن بود عمر حکومت ما ۴۰ سال است. با نگاهی به خدمات ارائه شده در عمر رژیم طاغوت و جمهوری اسلامی ایران می‌توان به این سوال پاسخ داد.
میزان: مصداقی بفرمایید
رضوی: نرخ سواد روستاییان در قبل از پیروزی انقلاب زیر ۱۰ درصد بود. روستاهای دارای برق به یک درصد نمی‌رسید (که الان کمتر از یک درصد محروم از برق هستند). جمعیت روستایی در آن زمان ۶۸ درصد و قالب بر جمعیت شهری بود؛ برای ۶۸ درصد چقدر جاده آسفالته بود؟ تعداد روستاهای دارای جاده آسفالته در آن دوران بیش از نیم قرن، به تعداد انگشتان دست می‌رسد. بسیاری از این روستاها هم محل تفریح اثرگذاران آنجا بوده نه برای مردم آنجا. گر تعداد روستاهای دارای آب لوله کشی آن زمان را بخواهیم بگوییم قطعا کمتر از ۵ روستا دارای آب لوله کشی بود. در بحث فضای آموزشی بسیاری از روستاها یا معلم یا فضای آموزشی نداشتند. از نظر درصد فضای آموزشی آن زمان و الان چقدر بوده است؟ قطعا آن زمان فضای آموزشی زیر ۱۰ درصد بود، خانه بهداشت هم نبود، بنابراین از این مسئله مقایسه کنیم عمر نیم قرن با یک عمر کمتر از نیم قرن و جمعیت بالای ۶۰ درصد و جمعیت زیر ۳۰ درصد، توجه شده است. در بخش گازرسانی در گذشته کمتر شهر‌ها شاید حدود ۱۰ شهر گازرسانی شده بود، اما الان بالای ۷۰ درصد روستاهای ۲۰ خانوار به بالا گازکشی است. بالای ۷۰ درصد یعنی نزدیک به ۸۰ درصد، تا دولت یازدهم نزدیک ۴۰ درصد گازکشی شده بود، گازکشی در دولت یازدهم و دوازدهم بیش از گازکشی در تمام دولت‌های بعد از پیروزی، هیچ روستای گازکشی شده نداشتیم. این کار‌ها در روستاها انجام شده است.
سیاسیت رژیم طاغوت این نبود به قشر روستایی توجه شود
میزان: ابهامی که وارد می‌کنند می‌گویند اگر هر حکومت دیگری بود ۴۰ سال کافی بود تا این اقدامات را انجام دهد؛ واقعا چنین است؟
رضوی: گوینده این سخن یا عالم به برنامه نیست یا عالم به تاریخ نیست، همه آن چیزی که وجود دارد مربوط به سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی است. شما وقتی تاریخ آن وضعیت را می‌بینید اصلا سیاست بر این نبوده که توجه به قشر روستایی بشود اگر می‌خواست بشود در آن زمان ۹۷ هزار روستا حدودا داشتیم. سیاستی اجرا نمی‌شد که نزدیک ۳۰ هزار روستا و آبادی خالی شود. اگر می‌خواست سیاستی اجرا شود مگر این‌ها نگفتند که ما نهضت سوادآموزی داریم، مگر نگفتند سپاه دانش داریم. سپاه دانش برای کجا قرار بود باشد. چرا نرخ سوادآموزی در روستاها زیر ۱۰ درصد بود. در این قضیه آن چیزی که سیاست بود، اجرا بود. حال آن کس که می‌گوید قاعدتا سیاست‌های برنامه‌ای و سیاست‌های سیاسی نظام قبل را یا از آن بی اطلاع است یا ان شاء الله سلامت باشد! بنابراین از این جهت سیاست نظام جمهوری اسلامی توجه به روستاها و مناطق محروم است. یادتان باشد در اولین روز‌های سال ۵۸ امام (ره) فرمان تشکیل جهاد سازندگی دادند و مشخصا هم فرمودند: به توسعه روستاها بپردازید. این سیاست بود حالا اینکه ما سیاست‌گذاری خوب و کامل انجام دادیم یا نه بحث دیگری است.
عبور از کمیت به کیفیت
میزان: از فحوای مطالب شما، می‌توان استخراج کرد که در چهل سالگی انقلاب دیگر از کمیت خدمات رسانی سخن گفته نمی‌شد چرا که این حوزه به اتمام رسیده و الان بحث کیفیت خدمات رسانی مطرح می‌شود...
رضوی: بله. قطعا همین طور هست. قبلا برای برق روستا به روشنایی می‌پرداختیم حالا که می‌خواهیم توسعه پیدا کنیم باید روستاها برق صنعتی داشته باشند، یعنی اگر شما می‌خواهید بروید کارخانه‌ای در روستا ایجاد کنید باید برق صنعتی داشته باشد، وقتی برق صنعتی نداشته باشد معنا ندارد؛ روستا تخلیه می‌شود، وقتی شما می‌خواهید کارخانه آرد به روستا بدهید نیاز به برق صنعتی دارد، اگر کسی بخواهد خودش هزینه کند آنوقت چند برابر می‌شود، مسئله دوم دیگر لوله‌کشی بحث ما نیست بلکه بحث ما وجود آب شرب مطلوب است، خشکسالی‌ها سبب شده بعضی از روستاها در لوله کشی هایشان آب وجود نداشته باشد، لوله کشی دارند، اما آب نیست، پس ما باید آب شرب روستاها را تأمین کنیم. بنا بر این است که روستاها را تولید وار بدانیم، در روستاها غیر از مواد خام، فرآوری و صنایع تبدیلی ایجاد شود، صنایع تبدیلی و فرآوری نیاز به تردد بیشتر دارد پس نیاز به بازسازی و نوسازی جاده‌های روستایی داریم، الان باید در سیاست‌گذاری به بحث اصلاح، تعریض جاده روستایی توجه اشت، الان جاده روستایی با عرض ۶ و ۸ متر جواب نمی‌دهد، حتما باید این جاده به عرض دو برابر مقدار خود توجه شود. در سرشماری سال ۱۳۵۵ جمعیت روستایی کشور ۶۸ درصد و جمعیت شهری کشور ۳۲ درصد بود، اما در حال حاضر معکوس شده است، به دلایل مختلف از جمله مهاجرت، تبدیل روستا به شهر. تعداد شهر‌ها را سال ۵۵ ببنید امسال هم ببنید، تصورم این است که نزدیک به ۴۰۰ درصد تعداد شهر‌ها نسبت به سال ۵۵ رشد کرده باشد این یعنی همه مکان‌های روستایی تبدیل به شهر شده‌اند. مسئله دیگر حوزه وسعتی و مساحتی شهر‌ها افزایش پیدا کرده، بسیاری از روستاها متأسفانه در حریم شهر‌ها قرار گرفته‌اند، در شهر تهران به روستاهای کن و سلقان سری بزنید، در حریم شهر تهران قرار گرفته‌اند، اما برای چهلمین سال باید عدالت آموزشی در روستاها توجه شود.
جمهوری اسلامی برای خدمت‌رسانی به قشر کمتر برخوردار کم نگذاشته است
میزان: شما به عنوان معاون «توسعه روستایی و مناطق محروم» قوه مجریه که ۱۲ سال هم در قوه مقننه بوده اید بفرمایید خدمات رسانی جمهوری اسلامی ایران به مردم از جمله مناطق کمتربرخوردار چگونه بوده است؟
رضوی: بین خودم و خدای خودم عرض می‌کنم و کاری به اینکه عده‌ای راضی باشند یا نباشند ندارم، نظام جمهوری اسلامی برای خدمت‌رسانی به قشر کمتربرخوردار جامعه هیچ کم نگذاشته است. بسیار هزینه کرده، اما در بعضی موارد یا به دلیل اینکه اول انقلاب بوده یا اینکه احساس و عاطفه بر عقل و علم غلبه پیدا کرده، بهره‌برداری متناسب با هزینه انجام نشده است. مثال بارز آن در بحث برق‌رسانی است زمانی که برق روشنایی مطرح بود می‌دیدند که مثلا ۹۹ درصد گندم کشور در روستاها تولید می‌شد یا تمامی میوه‌های مورد مصرف مردم شهر و روستا، در روستا تولید می‌شد. اگر ما توجه می‌کردیم در همان زمان برق صنعتی می‌بردیم و کارخانه‌های کوچک آردسازی ایجاد می‌کردیم و کارخانه‌های تولید کنسرو و کمپوت و آبمیوه‌گیری ایجاد می‌کردیم. پس ما اگر برق صنعتی را همان زمانی که برق روشنایی را بردیم می‌بردیم وضع قشر غالب روستایی ما خیلی خوب بود. آبادانی روستایی ما خوب بود، امروز حاشیه نشینی شهر‌ها را نداشتیم. حدود ۶۰ درصد از حاشیه نشین‌های شهر‌ها روستاییان وعشایر هستند. این ناشی از این مسئله است. اگر آن زمان تصور می‌کردیم باید به کیفیت جاده توجه شود که این بار بیاید و برود، وضعیت خیلی بهتری را داشتیم. یا در بحث آموزشی امروز نرخ سواد روستاییان در کشور نزدیک ۸۰ درصد است، پس می‌بینیم با آن زمان چقدر فاصله داریم، آن زمان زیر ۱۰ درصد بود الان ۸۰ درصد است. اما مسئله سواد فقط مطرح نیست، کیفیت آموزشی مهم است. نباید بچه روستایی از کیفیت آموزشی نسبت به بچه شهری کمتر برخوردار باشد. مدرسه ساختیم فضاسازی کردیم، اما به کیفیت آن توجه نشد.
۲ هزار و ۶۰۰ مجموعه آموزشی در دهستان‌ها ایجاد می‌شود
میزان: برای این مشکل تدبیری اندیشیده شده است؟
رضوی: بله خوشبختانه با سازمان برنامه و بودجه و وزارت آموزش و پرورش همکاری کردیم که برای افزایش کیفیت آموزشی دانش آموزان در همه ۲ هزار و ۶۰۰ دهستان کشور یک «مجموعه آموزشی» ایجاد کنیم به طوری که دولت با سرویس مجانی دانش‌آموزان روستای دهستان را صبح به مدرسه ببرد و عصر به خانه برگرداند و این مژده را حتما می‌دهیم که پذیرفتند. ما می‌گوییم وزارت ورزش به جای اینکه بخواهد در هر روستا به عنوان مثال برای کتابداری صد میلیون تومان کتاب و فضا ایجاد و یک نفر استخدام کند، جمع این صد میلیون در یک دهستان که ۲۴ روستا دارد ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان می‌شود و با این رقم در دهستان می‌توان یک فضای آموزشی و فرهنگی ایجاد کرد.
میزان: این ۲ هزار و ۶۰۰ مراکز آموزشی در دهستان‌ها تا چه زمانی نهایی می‌شود؟
رضوی: به دنبال آن هستیم که ان شاء الله حداکثر در یک برنامه ۳ ساله انجام شود.
میزان: یعنی تا پایان دولت دوازدهم؟
رضوی: ان شاء الله.
ایجاد مجموعه‌های درمانی
میزان: برای افزایش کیفیت ارائه خدمات درمانی هم برنامه‌ای پیش بینی شده است؟
رضوی: بله به حمدلله برای خدمات درمانی هم همین فکر را می‌کنیم، برای خدمات رفاهی هم مانند ورزشی و تفریحی همین وضعیت را داریم. یکی از مسائلی که وجود دارد اینکه یک روستایی می‌خواهد بعضی از درمان‌ها در همان نزدیکی محل سکونت انجام شود، وقتی دو تا ۳ پزشک متخصص در آنجا مستقر کنیم مانند دندانپزشکی. جدا از بحث‌های تخصصی، روستائیان به پزشک قلب کمتر نیاز دارند تا پزشک چشم، دندان و فیزیوتراپی؛ بنابراین باید این‌ها را مستقر کنیم و وسایل راحت رفت و آمد داشته باشند آن وقت عدالت اجرا می‌شود که من با شخص وزیر بهداشت و درمان آقای هاشمی صحبت کردم ایشان گفت این نیاز جدی ما بود.
مشکل شنود و گفت
میزان: همانطور که رهبر انقلاب فرمودند فعلا دشمن از ابزار رسانه استفاده می‌کند و با تصویرسازی غلط سعی می‌کنند افکار ملّت ایران را منحرف کنند، به نظر شما رسانه‌ها چه نقشی در بیان خدمات جمهوری اسلامی ایران و مقابله تصویرسازی غلط دارند؟
رضوی: رسانه‌ها نقش مهمی در فضاسازی و در تصمیم سازی دارند؛ تصمیم‌گیر نیستند، ولی تصمیم‌ساز هستند بنابراین خواهش می‌کنم سمت و سوی خدمات به مردم را به سمت و سویی ببرید که هر چه بیشتر با تفکر و تعقل و صداقت همراه باشد و رسانه‌های می‌توانند با صداقت به روشن شدن حقایق کمک کنند. اولویت دادن به حل هر یک از مشکلات مهم است. واقعیت امر است که امروز یکی از مشکلاتی که سر راه کشور است تقریبا شنود و گفت مقامات با مردم کمتربرخوردار جامعه کم رنگ شده است. اینکه من تأکید می‌کنم و اول شنود و بعد گفت را می‌گویم، توجه دارم؛ یعنی مقام اول باید بشنود و بعد بگوید، ولی متأسفانه ما عادت کردیم برویم سخنرانی کنیم و بعد بگوییم من چون جای دیگری برنامه دارم خداحافظ. فضا را به سمت و سویی ببرید که همه مقامات کشور شنود و گفت را تقویت کنند و در برابر آنچه می‌گویند مسئولیت داشته باشند، تکلیف خود را مشخص کنند و مردم هم از آن‌ها مسئولیت بخواهند، سوم به مردم میدان بدهیم که در واقع برایمان آینه باشند، یعنی مردم آنقدر راحت باشند که ما خودمان را در مردم ببینیم، اگر ما خود را در مردم دیدیم آن وقت است که خیلی سریع‌تر، صحیح تر، بهتر و منطقی‌تر مشکل مردم را حل می‌کنیم، چون خود را در مردم دیدیم.
میزان: در پایان مجدد از شما سپاسگزارم که با وقت خودتان را در اختیار قرار داید و با سعه صدر به سوالات ما پاسخ گفتید.
رضوی: من هم از شما و از همکارانتان در این مجموعه تشکر می کنم و برایتان و برای همه مردم ایران آرزوی سلامتی دارم.
رضوی: من هم از شما و از همکارانتان در این مجموعه تشکر می کنم و برایتان و برای همه مردم ایران آرزوی سلامتی دارم.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *