«امام موسی صدر»؛ از تشکیل مجلس اعلای اسلامی شیعیان تا اقدامات وحدت بخش/ جعبه سیاه این پرونده ۴۰ ساله کجاست؟

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی ، ۴۰ سال از ربایش امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان و یکی از متنفذترین روحانیون جهان اسلام می‌گذرد.

جد بزرگوار امام موسی صدر، سید صدرالدین فرزند سید صالح شرف‌الدین موسوی عاملی است که در سال ۱۱۹۳ هجری در قریه «قشیب» از توابع جبل عامل لبنان متولد شد و به جهت ظلم و ستم فراوان سرداران عثمانی نسبت به علمای شیعه به سرزمین عراق هجرت و به حوزه علمیه نجف رفت و در اثر تلاش و کوشش طولی نکشید که در زمره علما و مجتهدان عالی مقام زمان خویش قرار گرفت.

وی بادختر مجتهد بزرگ و مرجع عالی قدر مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطا ازدواج و پس از چندی به ایران هجرت کرد و در شهر اصفهان که در آن زمان دارالعلم و محل رجال دین و اهل فضل بود اقامت گزید و در این شهر سال‌ها مرجع طراز اول تدریس، قضا و فتوا بود و تعدادی از مشاهیر علما مانند شیخ مرتضی انصاری، میرزا هاشم چهارسوقی و برادرش صاحب الروضات و سید محمد شفیع صاحب الروضه البهیه از محضر او استفاده علمی بردند..

پدر امام موسی صدر، سید صدرالدین صدر، جانشین شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم و از مراجع بزرگ زمان خود بود و مادرش صفیه طباطبایی قمی فرزند حاج آقا سید حسین طباطبایی قمی و خواهر سید حسن طباطبایی قمی بود.

امام موسی صدر نیز از همان زمان طفولیت راه آبا و اجداد خود را پیش گرفت و به سرعت در زمره مجتهدین طراز اول درآمد.

عزیمت به لبنان
وی ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ در قم متولد و در اواخر سال ۱۳۳۸ از ایران عازم لبنان شد. اصلاح امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شیعیان لبنان از یکسو، و استفاده از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد لبنان جهت نمایاندن چهره واقعی شیعیان به جهانیان از سوی دیگر، اهداف اصلی این سفر را تشکیل می‌داد.

تاسیس مجلس اعلای اسلامی شیعیان
در سال ۱۳۴۸ در شرایطی که حدود یک دهه از حضور امام موسی صدر در لبنان می‌گذشت و برنامه‌های اصلاحی او در مناطق فقیرنشین شیعی لبنان، موفقیت‌آمیز پیش رفته بود، «مجلس اعلای اسلامی شیعیان» توسط وی بنیان نهاده شد.

پس از تشکیل مجلس اعلای اسلامی شیعیان، اقدامات وحدت بخش امام موسی صدر، جایگاه او را بعنوان یک رهبرشیعی در لبنان تحکیم کرد؛ بگونه‌ای که وی به شخصیت مقبول همه اقوام و مذاهب و جریان‌های سیاسی لبنان تبدیل شد.

سفر به لیبی و ناپدید شدن
امام موسی صدر، ۹ شهریور ۱۳۵۷، طی سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی، با دو تن از همراهانش به نام‌های «شیخ محمد یعقوب» و «عباس بدرالدین» ناپدید شد. از همان زمان تاکنون، اخبار ضدونقیضی از وضعیت وی منتشر شده است.

«احمد رمضان» یکی از نزدیکان معمر قذافی در سال ۱۳۹۰ طی مصاحبه‌ای گفت که سید موسی صدر در سفر به لیبی در سال ۱۳۵۷ بعد از ملاقات با قذافی به دستور قذافی کشته شده‌است. وزیر اطلاعات قذافی نیز اظهاراتی مشابه با احمد رمضان داشته است. وی در شهریور ۹۱ از کشته شدن امام موسی صدر بلافاصله پس از مشاجره‌اش با قذافی و دفن او در حومه پایتخت لیبی خبر داد. البته خانواده صدر هرگز این ادعا را نپذیرفتند و همچنان به پیگیری حقوقی و قانونی خود ادامه می‌دهند.

افشاگری پسر قذافی
دی ماه سال ۹۵، «هانیبال قذافی» پسر چهارم رئیس حکومت سابق لیبی در لبنان بازجویی شد و مطالبی در خصوص «امام موسی صدر» بیان کرد.

روزنامه الاخبار لبنان اطلاعات ارائه شده در جلسه بازجویی هانیبال قذافی را استثنایی و جدید خواند و نوشت: آنچه استثنایی بود، اصرار هانیبال بر این بود که پدرش، امام موسی صدر و دو همراهش را نربوده بلکه متهم اصلی این پرونده «عبدالسلام جلود» است.

جلود در دوره قدافی نخست وزیر لیبی بود و هم اکنون در اروپا سکونت دارد. شاید بتوان این فرد را جعبه سیاه پرونده ۴۰ ساله و مرموز ناپدیدشدن امام موسی صدر دانست.

یکی دیگر از نکاتی که هانیبال قذافی در بازجویی بدان اشاره کرد این بود که امام موسی صدر و دو همراهش به هیچ وجه لیبی را به مقصد ایتالیا ترک نکردند. وی در همین رابطه گفت که «چند افسر اطلاعاتی ارشد و مقام‌های ارشد امنیتی وقت لیبی ماموریت ترتیب دادن و طراحی سناریوی سفر جعلی امام موسی صدر و شیخ محمد یعقوب به رم ایتالیا و خبرنگار عباس بدرالدین به مالت را برعهده داشته‌اند. براساس این سناریو سازی، فردی با نام و گذرنامه امام موسی صدر از طرابلس لیبی عازم رم می‌شود و درهتل هولیدای پایتخت ایتالیا اقامت می‌کند و این فرد همچنان زنده است و احتمالا در یک زندان ویژه در طرابلس غربی به سر می‌برد و یا در یکی از کشور‌های عربی زندگی می‌کند».

سیف‌الاسلام قذافی؛ جعبه سیاه پرونده
اما یکی دیگر از افرادی که به احتمال بسیار زیاد از وضعیت امام موسی صدر آگاه است، «سیف‌الاسلام قذافی» پسر پرنفوذ دیکتاتور مخلوع و کشته شده لیبی است.

سیف‌الاسلام قذافی از سال ۲۰۱۱ در زندان الزنتان جنوب غربی شهر طرابلس پایتخت لیبی به سر می‎برد. وی حدود یکسال پیش به درخواست وزارت دادگستری دولت موقت لیبی آزاد شد.

سیف‌الاسلام در آبان سال ۱۳۹۰ در دیدار با یک زن لبنانی در آتن پایتخت یونان، مدعی شده بود که امام موسی صدر و دو همراهش همان زمان حضور در لیبی، کشته شدند و هیچ امیدی به پیدا شدن بقایای اجساد آنان وجود ندارد و خبر‌ها درباره اینکه آنان هنوز زنده هستند، درست نیست.

وی در آن دیدار، پدرش را مسئول کشتن امام موسی صدر و دو همراهش معرفی کرد و گفت: چند روز پس از بازداشت آنان، پدرم در پی جنجالی که در مورد دیدار طوفانی بین قذافی و امام موسی صدر به وجود آمده بود تصمیم گرفت از دست آنان خلاص شود.

تاکنون هیچ سندی مبنی بر عدم حیات امام موسی صدر نیافته‌ایم
در مقابل ادعا‌های پسران قذافی، خانواده امام موسی صدر کماکان به زنده بودن و بازگشت وی، امید دارند. اسفند ۹۵، حورا صدر دختر امام موسی صدر به همراه اعضای مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی با بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران دیدار و با وی درباره پرونده ربودن امام موسی صدر گفت‌وگو کردند.

حورا صدر در این دیدار گفت: بحران‌های گوناگون محلی و منطقه‌ای و گذشت زمان باعث شده تا موضوع پیگیری مسئله ربودن امام صدر از اولویت کاری دولت‌ها خارج شود. ما خانواده امام موسی صدر لازم است که به مسئولان یادآوری کنیم که تاکنون هیچ سندی مبنی بر عدم حیات امام نیافته‌ایم و همچنان امیدوار و پیگیر پرونده ایشان هستیم.

وی افزود: مقامات فعلی کشور لیبی نیز تاکنون هیچ سند و مدرکی را که نشان دهنده وفات یا شهادت امام صدر باشد نیافته‌اند و به ما ارائه نکرده‌اند. باید مجددا اشاره کنم که موضع ایران در قبال این موضوع برای طرف مقابل بسیار مهم است.

در این دیدار بهرام قاسمی نیز با اشاره به اهمیت پیگیری پرونده امام موسی صدر و همراهانش برای دولت ایران، اظهار کرد: پرونده امام صدر برای ما بسیار مهم و جدی است و همیشه در اولویت برنامه‌های کاری ما بوده است. برای خود من نیز این پرونده اهمیت ویژه‌ای دارد و پیگیری آن در اولویت کاری من است. امیدوارم با اقدامات دو کشور ایران و لبنان شرایط آزادی ایشان فراهم شود.

پسر قذاقی  صندوق اسرار قضیه است
جواد کریمی‌قدوسی رئیس کمیته پیگیری وضعیت امام موسی صدر، اسفند ۹۶ در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاسی ، با اشاره به آخرین نتایج پیگیری پرونده وضعیت امام موسی صدر گفت: ما همچنان پیگیر پرونده «وضعیت امام موسی صدر» هستیم و تاکنون جلساتی پی‌درپی در این رابطه داشته‌ایم.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تأکید کرد: بررسی درباره وضعیت امام موسی صدر هم در مجلس نهم و هم در مجلس دهم انجام شد و در حال حاضر درصدد هماهنگی برای اعزام به کشور لبنان از طریق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارج مجلس هستیم.

کریمی‌قدوسی تصریح کرد: معتقدم افرادی در کشور لبنان اعم از پسر قذاقی در بازداشت هستند که می‌توانند به این پرونده کمک کنند چرا که پسر قذاقی به خودی خود صندوق اسرار این قضیه است.

هیچ ادله اطمینان بخشی مبنی بر شهادت امام موسی صدر در دست نیست
حسین امیرعبداللهیان معاون پیشین عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه و دستیار ویژه فعلی رئیس مجلس شورای اسلامی در امور بین‌الملل، تیرماه سال جاری به میزان گفت که «وقتی از سرنوشت امام موسی صدر در لبنان صحبت می‌کنیم و وقتی از سرنوشت حاج احمد متوسلیان و در مجموع ۴ دیپلمات ربوده شده توسط گروه فالانژ‌های وابسته به اسرائیل صحبت می‌کنیم اطلاعاتی داریم مبنی بر این که این گروه، ۴ دیپلمات ما را ربایش و به داخل اسرائیل هدایت کرده است در همان توئیت من گفته ام همان طوری که شهید سمیر قنطار ۳۰ سال در زندان رژیم صهیونیستی بود و صهیونیست‌ها هر بار که در مذاکرات تبادل با وساطت سازمان ملل از سمیر قنطار سوال می‌شد پاسخی که به فلسطینی‌ها می‌دادند و پاسخی که به حزب الله لبنان می‌دادند این بود که پرونده‌ای به نام سمیر قنطار در اسرائیل وجود ندارد و احدی به این نام وجود ندارد، ولی سی سال بعد در همین سال‌های اخیر سمیر قنطار در یک تبادل با صهیونیست‌ها توسط صلیب سرخ آزاد شد هر چند اسرائیلی‌ها بعد‌ها - دو سال یا سه سال بعد - سمیر قنطار را که برای مبارزه با تروریسم وارد سوریه شده بود هدف قرار دادند و به شهادت رساندند. وجود چنین پرونده‌ای نشان می‌دهد که اسرائیلی‌ها در چنین موضوعاتی صادق نیستند، شما خودتان را جای خانواده‌ها بگذارید هم خانواده امام موسی صدر و هم خانواده ۴ دیپلمات؛ می‌گویند اگر این‌ها به شهادت رسیده‌اند دولت لبنان و دولت ایران و مسئولین ذیربط سازمان ملل و صلیب سرخ جهانی ادله‌ای را به ما بدهید و بگویید به این دلیل این‌ها شهید شده اند. دروغگویی اسرائیل، وجود شواهدی مبنی بر انتقال این افراد به داخل سرزمین‌های اشغالی، بدعهدی‌های اسرائیلی‌ها در موضوعات مشابهی مثل سمیر قنطار این را تقویت می‌کند که تا آخرین لحظه‌ای که خبری مبنی بر شهادت این‌ها به دست نیاوریم بتوانیم امید داشته باشیم ولو به عنوان نوری در انتهای تونل که این افراد آزاد شوند در عین حال رژیم صهیونیستی باید به مجامع بین المللی پاسخگو باشد نسبت به سرنوشت این افرادی که وارد مناطق اشغالی با ربایش گروه‌های تحت امر اسرائیل شده‌اند».

امیرعبداللهیان امروز نیز طی توئیتی تصریح کرده است هیچ ادله اطمینان بخشی مبنی بر شهادت امام موسی صدر در دست نیست و انتظار می‌رود شخصیت‌های موثر در لیبی و لبنان، بار دیگر نسبت به تعیبن سرنوشت امام موسی صدر اقدام جدی معمول دارند و «کمیته فعال و ویژه‌ای» را مامور تحقق این امر مهم کنند.

به هر ترتیب علی رغم گذشت ۴۰ سال از ربوده شدن امام موسی صدر و دو همراهش در لیبی هنوز از وضعیت این مجتهد طراز اول جهان تشیع و این رهبر خوش فکر سیاسی، خبر موثقی در دست نیست؛ اگر چه عدم وجود ادله‌ای دال بر کشته شدن وی، خانواده ایشان و خیل دوستدارانش را برای زنده بودن و بازگشتش امیدوار نگاه داشته است.