خبرگزاری میزان _ فارس نوشت: آهنگ گوش نواز و خاطره انگیز زنگ آغاز سال تحصیلی بزودی زود به صدا در خواهد آمد و میلیونها دانش آموز و آینده ساز این سرزمین بعد از بیش از دو سال دوری رسمی از مدارس بار دیگر در فضای مدرسه و نیمکت و تخته سیاه قرار می گیرند.
مدرسه، لغتی سنگین، پر وزن و آشنا و ملموس برای همه است که احساس نیاز به آن در همه جا وجود دارد. مدرسه جزو اولین کلمات اساسی است که کودک از والدین خویش که اولین مدرسان وی هستند، یاد می‌گیرد.
اگر گذری بر این دو سه سال داشته باشیم به خوبی مشاهده می‌کنیم که شیوع بیماری منحوس کرونا علاوه به دگرگونی شدید در سلامتی بسیاری افراد و بر هم زدن آرامش جسمی و روحی جامعه زیانهای بسیاری را بر پیکره آموزش و پرورش دانش آموزان وارد کرد؛ به طوری که میلیونها داشن آموز به جای اینکه هر روز روانه مدرسه و کلاس درس شوند و آموزش رودرو با معلمان و همکلاسان خود داشته باشند در گوشه خانه و منازل خود و در فضایی مجازی و دسترسی غیر قابل ملموس به آموزش و فراگیری دروس سطوح مختلف تحصیلی پرداختند.
روزهایی که برای بسیاری از دانش‌آموزان با مشکلات مختلفی همچون نبود وسائل الکترونیکی مانند گوشی همراه و تبلت و عدم ارتباط اینترنتی و ... روبرو بودند.
حالا بار دیگر آوای آمدن مهر و هم نوایی میلیونها دانشآموز با تغییرات طبیعت موج امید و نشاطی را بر جامعه و خانوادهها حکم فرما می‌کند که برآیند آن می‌تواند افزایش و ارتقا سطح دانش و سواد کودکان، نوجوانان و جوانان را به دنبال داشته باشد.
در این مسیر متلاطم زندگی کرونایی که طی بیش از دو سال با آن روبرو بوده‌ایم دانش‌آموزان از گروه‌های عمده آسیب دیده از شرایط ویژه کرونایی بوده‌اند.جدای از زیانهای مادی و معنوی که نتیجه بروز این بیماری مرگبار در جهان و از جمله ایران بوده است، تغییر رفتار و عادت‌های دانش‌آموزان به واسطه جبر موجود حاصل از این بیماری را بدنبال داشته و جمله دانش‌آموزان را از خود متاثر ساخته است.
اعتیاد به فضای مجازی و گوشی همراه، ایجاد مشکلات ارتباطی و روابط فردی و بین فردی دانش‌آموزان با همسالان و والدین و اولیا مدارس، رفتارهای تنشی و بروز مشکلات روحی و روانی به علت کاهش ارتباطات اجتماعی و عدم فضای مناسب برای تخلیه هیجانات و نیروهای بلقوه دانش‌آموزان و دهها مولفه دیگر؛ جملگی جماعت بسیار زیادی از دانش‌آموزان را در برگرفته که تبعات منفی و بسامد این تغییرات و دگرگونی‌های رفتاری، مشکلات زیادی را برای دانش‌آموزان، والدین و متولیان آموزش و پرورش به وجود آورده است.
در این میان، خانواده و به ویژه والدین در ابتدای امر و در ادامه، مدارس و معلمان به عنوان دو بازوی مهم در تربیت دانش‌آموزان، وظیفه بسیار مهمی را در این سال تحصیلی جدید بر عهده دارند که این وظیفه شامل ایجاد بستر مناسب و مفرح تربیتی و آموزشی در خانه و مدرسه است.
به عبارت بهتر، خانواده به عنوان اولین مکان و مرکز تربیتی کودکان و دانش‌آموزان باید با توجه به دوری طولانی مدت فرزندان خود از فضای درس و بحث و تحصیل، با حوصله و صبر افزونتر از روزهای عادی، زمینه ساز بستر همراه با آرامش و آسایش روحی و روانی برای فرزندان خود باشند.
والدین باید از برخوردهای تحکم آمیز در روزهای آغازین سال تحصیلی به ویژه برای دانش‌آموزان پایه‌های ابتدایی پرهیز کنند؛ با ادبیات نرم و آمیخته به عطوفت و مهربانی با فرزندان خود برخورد کرده و مشوق‌هایی هر چند ساده و کم هزینه برای آنها در نظر گرفته و فضای خانه را مملو از شور و نشاط کرده و از ایجاد تنش در خانه و ایجاد محیط همراه با سلب آرامش و استرس زا دوری کنند.
در کنار نهاد خانواده و وظیفه مهم والدین، مدارس و اولیای آنها و معلمان نیز باید با در پیش گرفتن نهایت رفتار همراه با مهربانی و شفقت و ایجاد ارتباط دوستانه و پدر و مادرانه با دانش‌آموزان و همچنین تلطیف و ترسیم محیطی همراه با شور و نشاط در مدرسه، دانش‌آموزان را به شکلی ترغیب و تشویق به آمدن همراه با ذوق و شوق به مدرسه کنند که دانش‌آموزان چنان میل و رغبتی برای رفتن به محیط آموزشی داشته باشد که برای رسیدن زمان آموزش لحظه شماری کنند.
امسال سال حساس و ویژه‌ای برای دانش‌آموزان است
والدین و معلمان باید دقت کنند امسال سال حساس و ویژه‌ای برای دانش‌آموزان است؛ به این جهت که بیش از دوسال است که قاطبه دانش‌آموزان از فضا و بستر آموزش حقیقی و رودرو دور بوده و لاجرم غرق در فضای مجازی برای کسب دانش و سواد مرسوم دوره سنی خود بوده‌اند؛ لذا امسال سالی است که والدین در خانه و معلمان و اولیای مدارس در واحد‌های آموزشی باید صبر و شکیبایی افزونتری را نسبت به سالهای قبل پیشه کار خود سازند.
بهمن حوری‌زاد، روانشناس کودک در پاسخ به این پرسش که «با توجه به دور بودن طولانی مدت دانش‌آموزان از مدارس به دلیل شرایط کرونایی و رواج زندگی فردی و همچنین اعتیاد به فضای مجازی در آنها چه باید کرد؟»، اظهار داشت: طبیعی است که مدرسه و خانواده در تعامل با هم شرایطی را به وجود آوردند که مثل گذشته دانش‌آموزان مدرسه را دوست داشته باشند و شور و اشتیاقی برای آمدن به مدرسه در آنها ایجاد شود.
مدرسه باید روی زیبایی‌شناسی خود کار کند
وی ادامه داد: بنابراین مدرسه باید روی زیبایی‌شناسی خود کار کند. زیبایی‌شناسی در واقع متدی است که کمک می‌کند تا بچه‌ها زیبایی‌های مدرسه را بتوانند درک کنند و شکافی که بین آموزش رسمی و غیر رسمی ایجاد شده را از بین برده و دوباره آموزش رسمیت پیدا کرده و قانونمند شود. با کمک این متد زیبایی‌شناختی در مدارس، جاذبه‌هایی ایجاد کنند که ما بتوانیم بعداً با مدیریت هدایتی نه مدیریت ریاستی، انگیزه‌های درونی بچه‌ها را تقویت بکنیم؛ برای اینکه مدرسه را دوست داشته باشند.
چه چیزی بچه‌ها را دوستدار مدرسه می‌کند
این روانشناس کودک خاطرنشان کرد: حال باید ببینیم چه چیزی کمک می‌کند بچه‌ها مدرسه را دوست داشته باشد که باید گفت اصالت رفتار مدرسه؛این اصالت به عنوان یک محیط تربیتی بستگی به اصالت رفتار مدیر، اصالت رفتار منِ معلم، اصالت رفتار خود فضای روانی و فیزیکی مدرسه دارد.
معلمان مهربانتر شوند
حوری زاد تصریح کرد: به همین خاطر بنده معتقد هستم که در هفته‌های اول و دوم سال تحصیلی مدیران مدارس باید یک پلی بین آموزش غیر رسمی و آموزش عاطفی که باید در خانواده وجود داشته باشد با آموزش رسمی که قرار است در مدرسه اتفاق بیفتد به آرامی ایجاد کنند و صرفاً با جاذبه‌هایی که بنده عرض کردم باشد؛ یعنی با اصالت رفتار در معلم و مدیر و فضای روانی مدرسه ایجاد شود.
وی تاکید کرد:بنابراین کار سختی است. مدارس برای این کار باید برنامه داشته باشند. به همین خاطر بنده فکر می‌کنم که اولاً مدیران باید آموزش ببینند یا حداقل رسانه‌ها و حتی رسانه‌های خصوصی و اختصاصی آموزش و پرورش که تا حالا نیز کاری نکرده‌اند از این به بعد کاری کنند که این زیبایی‌شناختی مدرسه به عنوان یک متد به بهبود رابطه دانش‌آموزان با مدرسه کمک کند.
والدین استفاده از فضای مجازی را قانونمند کنند
این روانشناس کودک افزود:از طرف دیگر تغییر روش و سبک زندگی یک چالش خیلی بزرگی شده و با توجه به استفاده از گوشی و تبلت و در کنار آن جاذبه‌هایی که شبکه‌های مجازی دارند بنده فکر می‌کنم هم مدرسه و هم خانواده برای این مسئله باید قانومند‌ی‌‌هایی را ایجاد کنند.
حوری زاد بااشاره به مصادیق قانومند کردن استفاده از فضای مجازی، ابراز کرد:اینکه بگویم بچه‌ها با خود گوشی همراه به مدرسه نیاورند یا پدر و مادرها گوشی‌ها را از فرزندان‌شان بگیرند باید این موضوع را قانونمند کنیم. مثلاً بگوییم از این ساعت تا ساعت دیگر دانش‌آموزان می‌توانند استفاده کنند.
وی اضافه کرد:یا اینکه معلم وقتی به سر کلاس می‌آید دانشآموز از گوشی همراه استفاده نکند یا با اجازه معلم این کار صورت گیرد؛ چراکه ما نمی‌توانیم یکباره آن وضعیتی که در دوران کرونا این گرایش را به وجود آورده تا برای استفاده از شبکه‌ها و رسانه‌های مجازی برای آموزش و یادگیری استفاده شود حالا یک مرتبه آن را کنار بگذاریم.
این روانشناس کودک بیان داشت:تلفیقی از آموزش‌های سنتی و آموزش‌های مبتنی بر رسانه باید در مدارس اتفاق بیفتد. بنابراین ممکن است دانش‌آموزان با خود گوشی بیاورند اما زمانی می‌توانند استفاده کنند که معلم بخواهد تدریس خود را مبتنی بر رسانه انجام دهد.
حوری زاد یادآور شد:این رویکرد، رویکردی است که با مدیریت هدایتی و ایجاد انگیزه‌های درونی در دانش‌آموزان می‌توان انجام داد. به نظر بنده خیلی خوب است در روزهای اول با مدیریت هدایتی مدیران مدارس و معلمان در کلاس درس قوانینی را برای کلاس و مدرسه با هم فکری و هم اندیشی خود دانش‌آموزان طراحی کنند.
وی خاطرنشان کرد:باید این موضوع را قانونمند کنند و حتی در واقع پاداش‌هایی را در نظر گیرند یا محرومیت‌هایی را برای بچه‌ها اعمال کنند تا موفقیت تربیتی در این شرایط به وجود آید. خانوادهها نیز همین‌طور؛ یعنی پدر و مادر و فرزندان این موضوع را قانونمند کنند و به فرض بگویند از این ساعت تا ساعت دیگر گوشی‌ها خاموش یا سایلنت باشد و از این ساعت تا ساعت دیگر می‌توانند از گوشی استفاده کنند و کارهایی مانند درس یا مسائل دیگر را در گوشی انجام دهند.
والدین غرق فضای مجازی نشوند
این روانشناس کودک متذکر شد:نه اینکه یک آشفته بازاری به وجود آید که پدر سرگرم گوشی، مادر نیز سرگرم گوشی باشد و پسر یا دختر نیز در اتاقش مشغول گوشی همراه باشد. این سبک زندگی سبک بسیار تأسف‌باری را به وجود می‌آورد که اعضای خانواده را از هم دور می‌کند و یک جایی برای رشد و پرورش ارزش‌ها وجود ندارد.
علی‌اصغر اصغرنژاد، روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش که «با توجه به دور بودن طولانی مدت دانش‌آموزان از مدارس به دلیل شرایط کرونایی و رواج زندگی فردی،انزوا گرایی و همچنین اعتیاد به فضای مجازی در آنها، چه باید کرد؟»،اظهار داشت:تحرک و فعالیت مشترک به خصوص در کلاس درس یا انجام بازی‌های گروهی و فعالیت‌هایی در فضای باز را می‌توان توسط معلمان طراحی کرد.
وی ادامه داد:می‌شود به زبان بچه که قابل درک برای آنها باشد توضیح داد که چطور می‌تواند از بازی‌های مختلف استفاده کند و آن را مدیریت کرد. باید مشارکت بچه‌ها را جلب کرد و فعالیت فکری و یادگیری را داشته باشند و این به آنها کمک می‌کند.
هیچ چیز جای آموزش و یادگیری چهره به چهره را نمی‌گیرد
این روانشناس تاکید کرد:واقعیت این است که چاره‌ای نبوده تا دانش‌آموزان از فضای مجازی در دوران کرونا استفاده کنند اما باید بدانیم هیچ چیز جای آموزش و یادگیری چهره به چهره را نمی‌گیرد.
اصغر نژاد درباره راه جلوگیری از اعتیاد دانش‌آموزان به فضای مجازی به علت مشغول بودن زیاد آنها در سالهای اخیر،گفت:باید قراردادی بین والدین و بچه‌ها وجود داشته باشد؛ اینکه فرزند چقدر در این فضا بازی کند مفید خواهد بود و وقتی توافق کردیم و قانونی در خصوص استفاده از فضای مجازی گذاشتیم، معمولا مشکلی ایجاد نخواهد شد.
وی درباره «مشکلات دانش‌آموزان کلاس دومی و سومی که به علت عدم برخورداری از فضای مدرسه و کلاس درس دچار مشکلات آموزشی و تربیتی شده‌اند و ارتباط‌گیری مناسبی را با همسالان خود نداشته‌اند؟»، بیان داشت: واقعیت این است که کار مدرسه اجتماعی کردن کودک است وگرنه دوره ابتدایی چه چیزی را می‌خواهد به کودک یاد دهد؟ یک خواندن و نوشتن و چهار عمل اصلی است. این کار را می‌توان در 6 ماه انجام داد؛ ضمن اینکه کودک در مدرسه برود، رعایت نوبت کند و قوانین و مقرراتی که وجود دارد را رعایت کند و یک تجربه ماندگار داشته باشد.
این روانشناس یادآور شد: هنر معلم خیلی تأثیر دارد؛چرا که معلم باید خودش حالش خوب باشد، فضا را ایجاد کند و با احترام و حمایت این فضا را برای دانشآموز ایجاد کند تا دانشآموز از آن لذت ببرد.
دقت کنیم! در آستانه سال تحصیلی مهمترین وظیفه والدین و اولیای مدارس ایجاد فضای مفرح و با نشاط در خانه و مدرسه است تا گلهای زندگیمان با آرامش خاطر و آسودگی روانی به تحصیل و دانش‌اندوزی همت گمارند و مسیر ترقی و پیشرفت ایران اسلامی با عزم و تلاش این عزیزان با سرعت بیشتری پیموده شود.
خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
