یکی از مهم‌ترین عوامل در حوزه پیشگیری شناخت دلایل جرم و آسیب‌هاست/ تشکیل و راه‌اندازی کمیته علمی پیشگیری از جرائم و آسیب‌های فضای مجازی
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، فرزاد جلیلیان رئیس مرکز مطالعات اجتماعی و جرم شناسی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه در نشست خبری خود با اصحاب رسانه که به مناسبت هفته قوه قضاییه برگزار شد اظهار کرد: در ابتدا فرا رسیدن هفته قوه قضاییه را تبریک عرض نموده و یاد و خاطره شهید مظلوم آیت‌الله دکتر بهشتی و ۷۲ تن از یاران امام و انقلاب را گرامی می‌دارم و به روان پاک و مطهر ایشان درود می‌فرستیم.
جلیلیان افزود: به استناد بند پنج اصل ۱۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که یکی از وظایف قوه قضاییه را «اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین» بیان می‌دارد، از اواخر سال ۱۳۸۹ معاونتی تحت عنوان معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم در ساختار قوه قضاییه تعریف، راه‌اندازی و به‌صورت جدی فعالیت خود را آغاز می‌نماید که در ساختار این معاونت کلیه شئون پیشگیری از جرم و آسیب‌ها ساختار مناسب طراحی و پیش‌بینی کرده است.
رئیس مرکز مطالعات اجتماعی معاونت اجتماعی قوه قضاییه ادامه داد: در این راستا مرکز مطالعات اجتماعی و جرم‌شناسی با عنوان اصلی‌ترین پشتیبان و کانون تولید و هدایت فعالیت‌های علمی این مجموعه با هدف مطالعه و پژوهش در حوزه پیشگیری از جرم و انحرافات اجتماعی فعالیت خود را با استفاده از نیرو‌های متخصص در حوزه علوم اجتماعی، روانشناسی، جرم‌شناسی و آمار در زمینه‌های مختلف آغاز کرده است.
وی اظهار کرد: با عنایت به منویات مقام معظم رهبری، اسناد بالادستی و با توجه به وظایفی که در بند ۲ ماده ۵ و ماده ۶ قانون پیشگیری از وقوع جرم پیش‌بینی شده است، و همچنین در اجرای جزء ۲ بند ت. ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مباحث در حوزه پیشگیری از وقوع جرم و کاهش آسیب‌های اجتماعی شناخت آن‌ها است.
این مقام مسئول افزود: کاهش آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم به واسطه اینکه، جرم ماهیت چند بعدی و پیچیده‌ای دارد لذا بدون پشتوانه علمی و شناخت کامل از ریشه‌ها، علل و پیامد‌های آن‌ها میسر نمی‌باشد. جرم و آسیب‌های اجتماعی از جمله آشناترین پدیده‌های اجتماعی دوران مدرن هستند که اندیشمندان علوم مختلف از جمله جامعه‌شناسی، جرم‌شناسی، حقوق، روانشناسی و ... در پی شناخت این پدیده‌ها، شناسایی علل پیدایش، راه‌های پیشگیری و برون‌رفت از پیامد‌های آن‌ها هستند.
جلیلیان در ادامه به سیاست‌هایی که مرکز مطالعات در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی پیش بینی کرده است، اشاره کرد و گفت: اولویت‌بخشی به نیاز‌های پژوهشی و اولویت‌بخشی به پژوهش‌های کاربردی و قابل تبدیل به برنامه‌های اجرایی، جلب مشارکت و استفاده از ظرفیت‌های مراکز پژوهشی در راستای انجام مطالعات مرتبط، تقویت ظرفیت‌های پژوهشی و آموزشی معاونت اجتماعی قوه قضاییه در سطح استان، از جمله سیاست‌های این مرکز در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی است.
رئیس مرکز مطالعات اجتماعی معاونت اجتماعی قوه قضاییه گفت: در سال بیش از ۱۸ برنامه در حوزه پژوهش و مطالعات در سطح ستاد و مرکز مصوب کرده‌ایم که این برنامه‌ها پیشرفت صددرصدی داشته‌اند.
وی به مهم‌ترین اقدامات انجام شده توسط این مرکز اشاره کرد و گفت: به منظور ارتقای دانش پیشگیری و بهبود و ارتقای پشتوانه علمی معاونت این مرکز اقدام به تالیف و ترجمه سه کتاب کرده است.
این مقام مسئول ادامه داد: همچنین موضوع توجه و غافل شدن از فضای مجازی یکی از موضوعاتی است که نسبت به آن توجه داشته‌ایم. غافل شدن از فضای مجازی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که رهبر معظم انقلاب در دیدار‌ها و بیانات خود به اهمیت آن اشاره کرده‌اند.
جلیلیان افزود: لذا آنچه مسلم است اینکه فضای مجازی می‌تواند علاوه بر اینکه فرصتی به‌عنوان زیرساخت توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی کشور‌ها از جمله کشور ما محسوب گردد می‌تواند به‌عنوان یک تهدید برای بروز جرایم و آسیب‌ها نیز تلقی شود. در این راستا این مرکز با تشکیل و راه‌اندازی کمیته علمی- ملی پیشگیری از جرایم و آسیب در عرصه‌های فضای مجازی با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران این حوزه مبادرت به تهیه و تدوین گزارشات و شاخص‌های علمی کرده است.
رئیس مرکز مطالعات اجتماعی معاونت اجتماعی قوه قضاییه به مواردی از اقدامات این کمیته اشاره کرد و گفت: ارائه گزارش تحت عنوان تولید محتوای دیجیتال، ارائه گزارش گذری بر پیشران‌های فناوری رسانه‌های نوین با رویکرد چالش‌های نظام رسانه در ایران و راهکار‌های آن، ارائه گزارش تحت عنوان ارز دیجیتال (بیت کوین)، ارائه گزارش مبانی ارزشی برنامه‌ریزی در اسلام از جمله اقدامات انجام شده در کمیته مذکور بوده است.
وی ادامه داد: به منظور جمع‌اوری اطلاعات و رهیافت‌های پژوهشی، تجزیه و تحلیل و دسته‌بندی اطلاعات و ذخیره منظم آن‌ها و توزیع اطلاعات و جلوگیری از موازی‌کاری این مرکز به راه‌اندازی بانک اطلاعات تحقیقات و پژوهش‌های بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای و آیندده پژوهشی در حوزه پیشگیری از وقوع جرم اقدام کرده است.
این مقام مسئول به مهم‌ترین موضوعات نیازمند به پژوهش و تحقیق در حوزه پیشگیری اشاره کرد و گفت: براساس آمار و ارزیابی‌های صورت گرفته جرایم اقتصادی و علیه اموال و دارایی‌ها، خشونت، صدمات بدنه غیرعمدی، جرایم مرتبط با مواد مخدر صنعتی و روانگردان‌ها، جرایم و آسیب‌های فضای مجازی، آسیب‌های ناظر به ناهنجاری‌های نهاد خانواده، حاشیه‌نشینی، طلاق، جرایم امنیت اخلاقی از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که نیاز به پژوهش و تحقیق دارند.
جلیلیان بیان داشت: به منظور معرفی معاونت و اهداف آن در محافل علمی نمایش و ارائه دستاورد‌های علمی جدید در زمینه آسیب‌های اجتماعی و جرم و آگاهی از موضوعات جدید و نتایج تحقیقات به‌روز در زمینه آسیب‌شناسی و پیشگیری این مرکز اقدام به مشارکت در برگزاری ۵ نشست تخصصی در حوزه پیشگیری از جرایم، آسیب‌های اجتماعی کرده است.
رئیس مرکز مطالعات اجتماعی معاونت اجتماعی قوه قضاییه گفت: از اهداف معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، شناسایی و از بین بردن زمینه‌های بروز و ظهور جرایم و ارائه راهکار‌های کاهش جرم در جامعه است. این امر مهم مستلزم در اختیار داشتن آمار و اطلاعات جامع و قابل اعتماد از عوامل مستقیم و غیرمستقیم تاثیرگذار در روند شکل‌گیری جرایم و آسیب‌های اجتماعی است.
وی توضیح داد: لذا این مرکز اقدام به گردآوری و تحویل آمار جرایم، دعاوی و آسیب‌های اجتماعی کشور و ارائه گزارش‌های فصلی آن کرده است.
این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: در زمینه پیشگیری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی سال ۹۷ بیش از ۱۶ برنامه در سطح ستاد و ملی و بیش از ۸۰ برنامه در سطح استان‌ها مصوب و ابلاغ گردیده است.
جلیلیان گفت: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های این مرکز در اجرای جزء ۲ بند ت. ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر شناسایی عوامل موثر در بروز جرایم دعاوی و اختلافات به تفکیک حوزه‌های قضایی هر استان است.
رئیس مرکز مطالعات اجتماعی معاونت اجتماعی قوه قضاییه بیان کرد: این تحقیقات تکیه بر آمار و ارقام و تحلیل و تجزیه داده‌های مربوطه قصد دارد به شناسایی عوامل ریشه‌ای و اساسی در بروز جرایم دارای اولویت در سطح کشور بپردازد و در آخر به ارائه راهکاری مناسب و تدوین لوایح مورد نیاز برای جلوگیری از بروز این ناهنجاری‌ها و جرایم صورت‌گرفته برسد.
وی به یکی دیگر از برنامه‌های این مرکز اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی اطلس جنایی و شبکه ملی دیده‌بانی، شناسایی و رصد جرایم، دعاوی و آسیب‌های اجتماعی از دیگر برنامه‌های مهم مرکز مطالعات معاونت اجتماعی قوه است.
این مقام مسئول توضیح داد: استقرار یک نظام جامع آماری می‌تواند هر جامعه‌ای را از گزند مضرات و مسائل و گرفتاری‌های بیشمار حفظ کند چرا که در نظام اماری چندگانه ممکن است تمام نیاز‌های آماری به خوبی پوشش داده نشود و یا هم‌پوشانی صورت گیرد. از آنجا که نخستین گام برنامه‌ریزی شناخت وضعیت موجود است لذا از مهم‌ترین ابزاز‌های شکل‌گیری این شناخت آمار و شاخص‌ها می‌باشند.
جلیلیان در پایان گفت: بنابراین با عنایت به قلمرو وسیع موضوعی و تعدد نهاد‌ها و دستگاه‌های دخیل در این حوزه و فراقوه‌ای بودن امر پیشگیری از وقوع جرم بی‌شک تهیه و تدوین نظام جامع آماری، دعاوی و آسیب‌های اجتماعی از ضروریات فعالیت‌های حوزه پیشگیری به خصوص در شناسایی علل و عوامل وقوع جرم و همچنین ارزیابی کارآمدی تدابیر پیشگیرانه خواهد بود.