پلاستیک، قاتلی ماندگار در طبیعت

به گزارش گروه فضای مجازی ،شعار امسال روز جهانی محیط زیست« مقابله با آلاینده های پلاستیکی» است با این مضمون که « اگر نمی توانید پلاستیک را بازیافت کنید پس بهتر است اصلا استفاده نکنید».
پنجم ژوئن برابر با 15 خرداد روز جهانی محیط زیست نامگذاری شده است، تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال 1972 بر می‌گردد، در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد، کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد.
پلاستیک ها در طبیعت تجزیه نمی شود بلکه به ذرات ریز تبدیل و در خاک وارد منابع خاکی و در آب وارد بافت ماهیان و دیگر جانداران و در نهایت وارد چرخه غذایی انسان می شود که در طولانی مدت، مشکلاتی را برای سلامت انسان ها به همراه خواهد داشت.

براساس تخمین ها، هشت تا 12 میلیون تُن زباله پلاستیکی از طریق ساحل و رودخانه ها وارد آب دریاها و اقیانوس ها و پس از آن موجب گرفتار شدن آبزیان در آن می شود. آبزیان پلاستیک را به عنوان غذا می خورند که در نهایت مرگ آنها را به همراه دارد.همچنین مواد پلاستیکی که به عنوان زباله دور انداخته و در مراتع و دشت ها پراکنده می شود علاوه بر نازیبا کردن چهره طبیعت، تلفات حیات وحش را در پی دارد.
مصرف پلاستیک و تبعات زیست محیطی آن موضوعی جهانی شده است، از این رو اتحادیه اروپا با توجه به اهمیت مقابله با آلاینده های پلاستیکی ضمن ارائه پیشنهاد ممنوعیت استفاده از پلاستیک های یکبار مصرفی خواستار جمع آوری بطری های پلاستیکی تا سال 2025 شد.
کشورهای کنیا، کامرون، گینه بیسائو، مالی،‌ تانزانیا، اوگاندا، اتیوپی، موریتانی و مالاوی نیز از جمله کشورهای آفریقایی هستند که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده اند.

سرانه مصرف پلاستیک در ایران 3 کیلوگرم برای هر نفر است
سرپرست دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مصرف پلاستیک و تبعات زیست محیطی آن موضوعی جهانی شده است حتی شعار روز جهانی «زمین پاک» نیز مقابله با پلاستیک بود که شعار ملی ما هم « نه به کیسه های پلاستیکی» تعیین شد.
«علی مریدی» با اشاره به مصرف بی رویه کیسه های پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف و اثری که در طبیعت به جای می گذارد، افزود: چون پلاستیک از مواد نفتی تولید می شود از این رو ماندگاری آن در طبیعت تاثیرات نامطلوب بر روی آب و خاک به جای می گذارد.
سرپرست دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این مواد در طبیعت تجزیه نمی شوند بلکه به ذرات ریز تبدیل و در خاک وارد منابع خاکی و در آب وارد بافت ماهیان و دیگر جانداران و در نهایت وارد چرخه غذایی انسان می شود که در طولانی مدت مشکلاتی را برای سلامت انسان ها به همراه خواهد داشت.
مریدی گفت: مصرف پلاستیک در ایران بسیار بی رویه است؛ سالانه هر نفر، سه کیلوگرم پلاستیک مصرف می کند و طبق آمار روزانه بیش از سه هزار تن و سالانه بیش از یک میلیون تن مصرف کیسه پلاستیکی داریم که به جز عوارض بهداشتی و محیط زیستی یک سری عوارض اقتصادی هم به همراه دارد.
وی با بیان اینکه متوسط طول عمر کاربری یک پلاستیک یعنی از زمان خرید و آوردن آن به منزل حدود 10 تا 12 دقیقه است، اظهارداشت: این در حالی است که می توان با برنامه ریزی اصولی این میزان مواد نفتی ارزشمند را که صرف تهیه پلاستیک می شود، صرف تولید یک کالای دیگر کرد که به محیط زیست، سلامت و اقتصاد کشور ضربه وارد نکند.
مریدی ادامه داد: در واقع برای کالایی با طول عمر 10 تا 12 دقیقه، چنین ضربه ای به اقتصاد کشور وارد می کنیم همچنین طبیعت را آلوده و مواد استفاده شده برای تولید آن را هدر داده ایم.
وی گفت: نکته بعدی بحث انسداد آبراه ها توسط پلاستیک است، زمان بارندگی همه، شاهد بسته شدن آبراها و روان شدن آب جوی در خیابان ها و معابر بوده ایم که در برخی موارد خسارات زیادی هم وارد می کند، علت این کار ورود پلاستیک به منافذ عبوری آب است که باعث بسته شدن آنها می شود.
مریدی اضافه کرد: یا اینکه بعد از وقوع سیل و یا بادهای تقرییا شدید، تا چشم کار می کند پلاستیک به تنه درختان، بوته ها و اطراف چسبیده است که منظر بسیار نازیبایی برای شهر و آن منطقه به وجود می آورد.
وی گفت: علاوه بر مصرف بیش از حد از پلاستیک، نحوه درست مصرف کردن آن را هم رعایت نمی کنیم که نازیبا شدن طبیعت را به همراه دارد، به عنوان مثال در پشت سدها حجم زیادی بطری های پلاستیکی در سطح آب جمع می شود که هم منظر و چشم انداز را خراب می کند و هم آلودگی محیط را به همراه دارد.
سرپرست دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: اینها اثرات و خساراتی است که پلاستیک بر اقتصاد و طبیعت وارد می کند که در طولانی مدت وارد چرخه غذایی ما خواهد شد بنابراین مسایل بهداشتی نیز همراه دارد.

 حضور پلاستیک حتی در جزایر بکر و گلوی حیات وحش
مریدی گفت: بررسی هایی که در زمینه گسترش حجم پلاستیک در دریاها و اقیانوس ها صورت گرفته است نشان می دهد، حتی جزایر بکر اقیانوس آرام نیز از گزند پلاستیک در امان نیست و پلاستیک توسط ماهیان و آبزیان به جای غذا مصرف می شود.
وی افزود: یکی دیگر از عوارض پلاستیک خسارتی است که به دام ها وارد می کند، وقتی در طبیعت پخش می گردد توسط حیوانات اهلی و حتی وحشی خورده می شود، تاکنون چندین مورد گزارش شده است که دام های اهلی و حتی قوچ و میش های موجود در مناطق، پلاستیک ها را خورده است که یا در گلوی حیوان گیر کرده و خفه شده یا اینکه در معده موجب بروز عفونت، بیماری و مرگ آنها شده است.
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست درباره راهکار برون رفت از این شرایط خاطرنشان کرد: در کشورهای پیشرفته کیسه پلاستیکی به راحتی در اختیار افراد قرار نمی گیرد به گونه ای که برای کیسه پلاستیکی از مشتری پول دریافت می شود؛ با این کار هم روی مدیریت مصرف آن کنترل دارند و هم کمک هزینه ای است برای صنایع بازیافت یا صنایع جمع آوری تا تشویق شوند پلاستیک را از سطح جامعه جمع آوری و دوباره بازیافت کنند.
مریدی افزود: در گذشته در ایران برای خرید و حمل کالای خریداری شده به منزل از کیسه های پارچه ای و زنبیل استفاده می شد اما با تغییر سبک زندگی، دیگر خبری از کیسه های پارچه ای نیست و در فروشگاه های بزرگ به راحتی کیسه های پلاستیکی در اختیار افراد قرار می گیرد.
وی ادامه داد: سازمان محیط زیست نیز در قالب بحث مالیات بر ارزش افزوده که در بودجه 97 تصویب شده است، نه فقط برای پلاستیک که تمام پسماندهایی که می تواند برای محیط زیست خطر داشته باشد، اخذ درصدی را در نظر گرفته است که در نهایت می تواند عدد مناسبی برای بحث مدیریت پسماند و فرهنگ سازی برای کاهش مصرف باشد که قرار شد در قالب ارزش افزوده اخذ و صرف بازیافت و مدیریت پسماند شود.
مریدی افزود: این اقدام اولیه است که انجام شد، اقدام ثانویه هم بحثی است که با وزارت صنعت معدن و تجارت داریم، در واقع همان موضوعی است که در کشورهای خارجی در فروشگاه های زنجیره ای و بزرگ خود پیاده می کنند که از تحویل کیسه های پلاستیکی به مشتریان خودداری می شود.
سرپرست دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: تلاش می کنیم تا فرهنگ استفاده از کیسه های پارچه ای را به جای کیسه های پلاستیکی در فروشگاه های زنجیره ای نهادینه کنیم، اما وزارت صنعت و حتی نفت نکاتی را مبنی کاهش اشتغال عنوان می کنند که البته به نظر ما می توان با ایجاد اشتغال جایگزین آنرا جبران کرد که این مبحث فعلا در مرحله پیگیری و بحث های کارشناسی است.
وی تاکید کرد: با اجرای این طرح می توانیم در فروشگاه های بزرگ ابزار اقتصادی برای کنترل مصرف کیسه پلاستیکی داشته باشیم البته کارهای فرهنگی آن انجام شده است و خیلی از فروشگاه های زنجیره ای به کاهش مصرف کیسه پلاستیکی توصیه می کنند اما همه می دانیم در کنار فرهنگ سازی و آموزش همواره بحث های اقتصادی هم مهم است و می تواند راهگشا باشد.