عمده‌ترین حوادث بازار تهران مربوط به سیم کشی نامناسب است/ ۹۳ درصد آتش سوزی‌ها در ساختمان‌های زیر شش طبقه رخ می‌دهد/سیر صعودی منحنی حوادث
مهندس محمود قدیری در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه درباره راه‌های ایمن سازی شهر تهران گفت: برنامه‌های پیشگیری از حوادث در شهری مثل تهران که حدود ۴ میلیون تصرف دارد کار ساده‌ای نیست. شهر محیط زنده‌ای است که مردم در آن مشغول کسب و کار هستند، از این رو ایمن سازی باید به گونه‌ای باشد که روند ایمن سازی به صورت تدریجی و با کمترین اختلال در فعالیت‌های روزمره مردم انجام شود.
وی افزود: مهمترین عاملی که باعث بروز چالش در حوزه ایمنی شود بحث فرهنگ ایمنی مردم است، زیرا رفتار مردم تاثیر بیشتری در ساختار فیزیکی دارد و ما از آن به عنوان نرم افزار یاد می‌کنیم و به جرات می‌توان گفت عدد نقش توسعه فرهنگی ده‌ها برابر در ایمنی مردم و جامعه بیشتر از ایمنی فیزیکی است .
معاون پیشگیری و حفاظت از حریق سازمان آتش نشانی با توجه به اهمیت فرهنگ سازی و عوامل موثر برآن تاکید کرد: مقوله فرهنگ ایمنی موضوعی است که به عوامل متعددی، چون موقعیت اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، سن و سال، نوع شغل و حتی میزان تحصیلات در اثر گذاری ایمنی جامعه موثر است و ما باید بدانیم دقیقا چه مطالبی در کجا و چگونه و توسط چه کسی برای مخاطبین بیان شود.
وی افزود: اولین قدم در فرهنگ سازی ایمنی، شناسایی گروه‌های آسیب پذیر است که باید در هر گروه اجتماعی اقشار و مشاغلی که در خطر هستند، شناسایی شوند و البته آمار‌ها نیز می‌توانند پتانسیل خطر در گروه‌های جامعه را نشان دهند. شناسایی گروه‌های آسیب پذیر مهمترین و مشکل‌ترین بخش برای برنامه ریزی در خصوص ایمنی مردم است و از این مشکل‌تر دسترسی به این گروه‌ها برای انتقال اطلاعات و دانش مورد نیاز است.
سازمان آتش نشانی تهران سالیانه هزینه زیادی را صرف آموزش اصول ایمنی به شهروندان می‌کند
وی ضمن تشریح موضوع شکاف بین آگاهی و عمل به آگاهی، ادامه داد: به نظر شما آیا کسی اگر مطلبی را فرا گرفت آیا الزاما آن را رعایت می‌کند یا خیر؟ به طور حتم جواب مثبت نیست، زیرا مثلا در رانندگی؛ همه کسانی که به عنوان راننده دچار سانحه تصادف می‌شوند به طور حتم آئین نامه و مقررات رانندگی را می‌دانند و دارای گواهینامه هم هستند، ولی تعهدی به آگاهی ندارند، ما به عنوان متولی ایمنی باید به دنبال راهکاری برای ایجاد تعهد در حوزه ایمنی و در بین شهروندان باشیم، پس آگاهی محض، دلیل بر عمل به آگاهی نیست و ضرورتا منجر به رعایت اصول ایمنی نمی‌شود.
قدیری با اشاره به رویکرد سازمان آتش نشانی نسبت به آموزش همگانی شهروندان در حوزه ایمنی، خاطرنشان کرد: سازمان آتش نشانی تاکنون افراد زیادی را با اصول ایمنی آشنا کرده و سالیانه هزینه بسیار زیادی را متحمل می‌شود، اما هنوز شاهد حوادث پیش پا افتاده و بزرگی در شهر هستیم و هنوز منحنی حوادث و آتش سوزی‌ها سیر صعودی را طی می‌کند بنابراین تلاش در جهت نهادینه سازی فرهنگ عمومی بسیار مهم است.
۹۳ درصد آتش سوزی‌ها در ساختمان‌های زیر ۶ طبقه رخ می‌دهد
معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی درباره قوانین ساخت و ساز در شهر تهران اظهار داشت: در پایتخت، ساختمان‌هایی از سال‌های گذشته وجود دارد که در شرایط و ساز و کار‌های مختلفی ساخته شده است. در سال ۱۳۷۴ قانون نظام مهندسی تصویب شد که طبق این قانون، وزارت مسکن موظف به تدوین مقررات ملی ساختمان شد که بعد از آن مباحث ۲۰ گانه مقررات ملی ساختمان در سال‌های مختلف تدوین شد و مبحث سوم درباره حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق است.
وی افزود: این مقررات برای اولین بار در سال ۱۳۸۰ چاپ شد و ساختمان‌هایی که قبل از این قانون ساخته شده اند شامل این قانون نیستند، چون قانونی وجود نداشت و هر کسی با روش و متد خودش، کار نظارت را انجام می‌داد و این نظارت بیشتر بر روی محاسبات سازه‌ای بود.
قدیری با اشاره به شرایط کنونی استعلام ساختمان‌های نوساز تصریح کرد: ساختمان‌های نوساز زیر ۶ طبقه از آتش نشانی استعلام نمی‌شوند، در صورتی که از نظر فراوانی ۹۳ درصد آتش سوزی‌ها در ساختمان‌های زیر شش طبقه رخ می‌دهد و در برخی از ساختمان‌های بالای ۶ طبقه می‌بینیم که از آتش نشانی استعلام نشده و یا بسیاری از آن‌ها در هنگام پایان کار مراجعه می‌کنند و با بررسی‌های دقیق‌تر می‌توان گفت که تنها ۳ درصد ساختمان‌ها در دهه ۷۰ به بعد ایمن سازی شده اند و ۹۷ درصد بقیه ساختمان ها، ناایمن هستند.
مالکین ساختمان‌های قدیمی برای دریافت تمهیدات ایمنی به سازمان آتش نشانی مراجعه کنند
وی درباره وضعیت ایمنی ساختمان‌های قدیمی‌تر که مشمول قانون استعلام از آتش نشانی نمی‌شوند، خاطر نشان کرد: چنانچه مالک ساختمانی به سازمان آتش نشانی مراجعه کند و از ما استعلام بخواهد؛ حداکثر تمهیدات ایمنی برای آن پیشنهاد می‌شود، زیرا معتقدم با اجرای یک سری تمهیدات ایمنی می‌توان به صورت نسبی به ایمنی دست یافت، زیرا هیچگاه نمی‌توان گفت ایمنی صد در صد وجود دارد.
قدیری بیان کرد: در ساختمان‌ها باید به فاکتور‌هایی مثل حوزه بندی حریق یا منطقه بندی از دیدگاه حریق ساختمان توجه شود، اگر یک اتاق و فضای مسکونی در ساختمان دچار آتش سوزی شد، فقط این واحد طعمه آتش شود و به فرض اگر کسی در خواب بود و یا مشکل جسمی داشت و نتوانست خودش را نجات دهد دچار مشکل نشود، یعنی توسعه آتش را در فضای اولیه محدود و کنترل کنیم.
معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی افزود: اجرای تمهیدات ایمنی مثل ساخت دیوار‌ها از آجر نسوز یا بتن نسوز کار ساده‌ای است، یعنی ارتباطی در واحد‌های مسکونی از طریق سقف کاذب نباشد، از دیوار‌های گچی یا مواد پی وی سی یا پارتیشن‌های ناایمن استفاده نکنیم و همچنین برای راه فرار و راه‌های خروج ایمن، تدابیری اندیشیده شود.
یک ساختمان برای ایمن سازی باید در ۴ فاز بررسی شود
معاون پیشگیری و حفاظت از حریق سازمان آتش نشانی در پاسخ به مراحل رسیدن به ایمنی در یک ساختمان، اظهار کرد: یک ساختمان برای آنکه ایمن شود باید در ۴ فاز بررسی شود؛ فاز طراحی، انتخاب مصالح، فاز اجرا و فاز نگهداری که در تهران، ساختمان‌های ۶ طبقه و بالاتر باید در فاز طراحی حتما کنترل شوند.
وی گفت: نقشه‌هایی که در زمان طراحی کنترل می‌شوند نقش مهمی را در ایمنی ساختمان بازی می‌کنن. هم در بحث راه‌های خروج و فرار و هم در بخش کنترل توسعه حریق و دود، با این حساب چنانچه نقشه هندسه ساختمان را درست طراحی کنیم حتی اگر از مصالح مرغوب هم استفاده نشود، قابل کنترل خواهد بود.
قدیری با تاکید بر مبحث سوم مقررات کلی ساختمان، خاطر نشان کرد: مبحث سوم روی این موضوع تمرکز دارد که در دنیا و براساس استاندارد NFPA ضوابطی درباره طراحی و معماری ساختمان وجود دارد و از نظر معماری قدرت مانور را برای طراحان کاهش می‌دهد. تجارب نشان می‌دهد چنانچه آئین نامه‌ها اجرا شوند؛ ۹۵ درصد حریق و حوادث قابل کنترل بوده و این عدد دور از واقعیت نیست.
وی افزود: یکی از مشکلات ما موضوعات قانونی است و عدم تعهد مالکین، سازندگان و عدم وجود نظارت بر عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی در ساخت و ساز است که وزارت مسکن باید این موضوعات را به صورت جدی و بدون اغماض مد نظر قرار دهد.همچنین سیم کشی و لوله گذاری در داخل ساختمان اگر کنترل نشود، دیده نخواهد شد و زیر گچ ساختمان می‌ماند و مهندسین ناظر باید به صورت دوره‌ای بر روند ساخت نظارت داشته باشند و اهمیت نظارت مستقیم در ساختمان و همچنین تعیین صلاحیت متخصص و متعهد و تولید قوانین الزام آور مشخص می‌شود.
امضای تفاهم نامه با معاونت خدمات شهری و محیط زیست
وی ضمن اعلام امضای تفاهم نامه معاونت شهرسازی با معاونت خدمات شهری و محیط زیست برای نظارت آتش نشانی در ایمنی ساختمان‌ها، خاطرنشان کرد: طبق این تفاهم نامه، تمامی ساختمان‌ها در زمان طراحی ساختمان باید با هر مساحت و هر شرایطی مشمول ضوابط ایمنی و آتش نشانی شوند.در سال ۱۳۹۵ دو مصوبه به صورت لایحه در شورای شهر مصوب شد و بازرسی کل کشور پیگیر عملیاتی شدن آن‌ها می‌باشد. همچنین به برکت خون شهدای آتش نشانی اهمیت موضوع آتش نشانی تقریبا در همه سطوح جامعه و مدیریت کشور روشن‌تر شده و شرایط با قبل از حادثه پلاسکو قابل مقایسه نیست.
قدیری افزود: البته تلفات جانی شهروندان در حوادث مختلف مثل آتش سوزی خیابان جمهوری اسلامی و ساختمان پلاسکو به برجسته سازی موضوع ایمنی کمک کرد و باعث شد این مصوبه به مراحل خوبی برسد و پیگیری‌های آتش نشانی در این امر بی تاثیر نبود.
معاون پیشگیری و حفاظت از حریق سازمان آتش نشانی با تاکید بر اهمیت استاندارد بودن مصالح ساختمانی، تاکید کرد: در بررسی کیفیت ایمنی ساختمان با دو موضوع روبرو هستیم: ایمنیِ محصولات و محصولاتِ ایمن. اگر یک خودرو تولید می‌کنیم اولا طراحی خودرو و مونتاژ آن باید به گونه‌ای باشد که پتانسیل آتش سوزی و حادثه آن به حداقل ممکن رسیده و ثانیا در صورت بروز تصادف و آتش سوزی کمترین صدمه به سرنشینان برسد.
وی افزود: در مصالح ساختمانی باید با سازمان ملی استاندارد و وزارت مسکن تعامل داشته باشیم و کیفیت محصولات بسیار مهم است. متاسفانه در کشورمان آزمایشگاه‌های حریق بسیار کم است و تعدادی از آن‌ها هم که به دلیل پیگیری‌های آتش نشانی برای کارخانه‌ها راه اندازی شده ، خودشان را ارزیابی می‌کنند، ولی همه می‌دانیم خودارزیابی به عنوان عامل سوم کنترل، قابل قبول نیست. بلکه باید دیگران آن‌ها را ارزیابی کنند. خوشبختانه نقطه شروع به دلیل سخت گیری‌های آتش نشانی آغاز شده و ما از فروش محصولات تقلبی و غیر استاندارد در تهران جلوگیری کردیم.
آموزش مهندسین سازمان نظام مهندسی در دستور کار سازمان آتش نشانی قرار دارد
قدیری تاکید آتش نشانی بر داشتن گواهی اصالت کالا را یادآور شد و خاطرنشان کرد: از اقدامات مهم دیگر سازمان آتش نشانی، پیگیری داشتن این گواهی برای پروژه‌های عمرانی بود که اجناس تقلبی از سطح بازار جمع آوری شود و تائید صلاحیت شرکت‌های مجری و شرکت‌های فروشنده انجام و یک سری شرکت برای این موضوع در پرتال سازمان معرفی شدند که تعداد آن‌ها به ۱۲۶ شرکت رسیده است. شرکت‌هایی که ارائه کننده تجهیزات و محصولات ایمنی و آتش نشانی هستند از انحصار در آمده اند و به عنوان مثال ۶۰ شرکت اعلام حریق در کشور معرفی شدند که باعث شد مردم مستقیما به این شرکت‌ها مراجعه و به قیمت‌های اصلی و با کیفیت دسترسی پیدا کنند که البته ما نیز از مالک، فروشنده و مجری در زمان قبل از صدور تائیدیه استعلام می‌گیریم.
حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد آتش سوزی‌ها ناشی از الکتریسته است
وی بیان کرد: درباره سیم کشی در ساختمان‌ها باید گفت حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد آتش سوزی‌ها ناشی از الکتریسته است. خوشبختانه با پیگیری‌های صورت گرفته اقدامات خوبی انجام شده و در حال حاضر تاسیسات الکتریکی ساختمان‌ها را نظام مهندسی باید تائید کند و به عنوان مثال نصب سیستم فیوز‌های حفاظت جان و سیم زمین الزامی شده است که نقش مهمی در جلوگیری از حوادث برق گرفتگی خواهد داشت.
معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران با تاکید بر بحث مقاوم سازی سازه‌های فلزی در برابر آتش، اظهار داشت: سازمان آتش نشانی در سال ۹۵ به صورت فعال در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان شرکت کرد و پیشنهادات مان را ارائه کردیم که با درایت آقای بختیاری به نتیجه رسید و البته قبل از اینکه این مبحث اجرا شود ما پیش‌تر نسبت به انجام مقاوم سازی اقدام می‌کردیم و تا قبل از فروریختن ساختمان پلاسکو همه بر این باور بودند که ساختمانی بر اثر آتش سوزی نمی‌ریزد که البته سوابقش در سال ۱۳۹۱ موجود است و سازمان علیرغم مخالفت‌ها به فعالیت خود ادامه داد و خوشبختانه هم اکنون در بحث طراحی، نظارت و اجرا پیشرفت مطلوبی حاصل شده است.
وی افزود: در راستای تسریع در امور نظارت بر ساختمان‌ها، آموزش پرسنل شهرسازی یکی از موضوعاتی است که توسط واحد پیشگیری در حال انجام است و آموزش مهندسین معماری و شهرسازی و نظام مهندسی با تاکید بر مباحث ۲۲ گانه شهرسازی بر همه اجباری است.با توجه به اینکه تعداد ساختمان‌های زیر ۶ طبقه زیاد است نخواستیم نظارت را در انحصار خودمان داشته باشیم و با توجه به راحتی دستور العمل ساختمان‌های زیر ۶ طبقه این امر را به مهندسین ناظر سپردیم.
قدیری تصریح کرد: آموزش این افراد به گونه‌ای است که در صورت موافقت معاونت شهرسازی شهرداری پس از آموزش به آن‌ها گواهینامه داده می‌شود و آن‌ها کار نظارت را بر عهده دارند و پایان کار را صادر می‌کنند و سه روز مهلت لازم است تا چنانچه از نظر سازمان آتش نشانی نقص داشت به صورت سیستمی اعلام نظر خواهیم کرد.
وی گفت: تا کنون حدود ۱۵۰ نفر از قسمت معماری با آموزش و سخت‌گیری‌های مربیان آتش نشانی موفق به دریافت گواهینامه شدند و امیدواریم در ساختمان‌های کمتر از ۶ طبقه نظارت عالیه داشته باشیم.
قدیری همچنین درباره نظارت بر ساختمان‌های بیشتر از ۶ طبقه خاطر نشان کرد: نظارت آتش نشانی در همه مراحل ضروری است. البته در زمان بندی‌ها و برنامه ریزی‌های صورت گرفته برای آینده، چنانچه افراد آموزش دیده در ساختمان‌های کمتر از ۶ طبقه موفق بودند، می‌توان نظارت طبقات بیشتر را نیز به این افراد واگذار کرد.
راه اندازی رشته مهندسی حریق در کنکور ۱۳۹۸
معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی درباره رشته مهندسی حریق در کنکور سال ۱۳۹۸ گفت: در این چند سال تمرکزمان بر تولید محتوا بود و چون آتش نشانی یک رشته مهندسی بین رشته‌ای است با رشته‌هایی مثل مکانیک، برق، معماری، عمران و شیمی در ارتباط است و تدوین محتوا و سر فصل‌ها کار آسانی نیست.
وی افزود: در تولید محتوا از شرکت‌هایی که در موضوع ایمنی و آتش نشانی دارای تخصص و نمایندگی هستند استفاده کردیم و افرادی را برای آموزش به کشور امارات فرستادیم و تلاشمان این بود که رشته مهندسی حریق را راه اندازی کنیم. مکاتبات با دانشگاه خواجه نصیر انجام شده و قرار است در کنکور سال آینده به طور حتم رشته مهندسی حریق جزو رشته‌های کنکور باشد.
مشکلات ایمنی بازار تهران با تشکیل ستاد ایمنی بررسی می‌شود
مهندس قدیری درباره فعالیت‌های صورت گرفته برای تامین ایمنی در بازار تهران، اظهار داشت: با توجه به اینکه عمده‌ترین حوادث در بازار تهران مربوط به برق و سیم کشی نامناسب است، ستاد ایمنی بازار با حضور شهرداری تهران، آتش نشانی و قرارگاه ثارا... تشکیل شد.با توجه به اینکه در بسیاری از نقاط بازار، یک فروشگاه بزرگ را تبدیل به چندین مغازه کرده اند و همه از یک کنتور استفاده می‌کنند که چندین انشعاب دارد؛ از این رو، همواره احتمال خطر آتش سوزی بر اثر کشیدن بار اضافی از کنتور وجود دارد. هزینه حدود ۹ میلیون تومان برای خرید یک کنتور، مالکان را با مشکل مواجه می‌کرد، ولی اداره برق تسهیلات خوبی را در ستاد ایمنی مطرح کرد؛ براین اساس هر مالکی می‌تواند با پرداخت نرخ دولتی و استفاده از تخفیف و اصلاح کابل کشی مطمئن، از کنتور جداگانه بهره‌مند شود که استقبال خوبی هم در این زمینه صورت گرفت.