بازگشت معتادان به چرخه اعتیاد به علت حمایت نشدن پس از پاکی/مراکز ماده 16 ناکارآمد است
سعید صفاتیان در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه در خصوص عملکرد مراکز ماده ۱۶ ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: ساماندهی معتادان خیابانی در واقع برنامه‌های ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر است که از سال ۱۳۸۳ در کشور مطرح شده و از سال ۱۳۸۹ در دستور کار قرار گرفته است.
وی اظهار کرد: با توجه به شرایط اقتصادی کشور و افزایش تعداد معتادان خیابانی ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر به دو ماده درمان اختیاری و اجباری تبدیل شد، درمان اجباری از جمله قوانین مبارزه با مواد مخدری است که برای معتادان خیابانی به صورت اجباری انجام می‌شود. این در حالی است که به منظور اصلاح این دوآیین نامه برنامه‌ها و آیین نامه‌های دیگری از جانب دولت طراحی شد که متاسفانه تأثیر خوبی نداشته است.
صفاتیان افزود: جمع آوری معتادان خیابانی از جمله وظایف نیروی انتظامی است که به طور ذاتی در جامعه اجرا می‌شود. اما جمع آوری روزانه تقریبا ۱۰۰ معتاد از سطح شهر کار سختی نیست، ولی درمان و حمایت‌های اجتماعی در راستای بازخورد مناسب این اقدام از جمله عملکرد‌های مهم دولت مطرح می‌شود. لازم به ذکر است در حوزه درمان تاکنون به موفقیت چشمگیری دست نیافته ایم.
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: آمار دقیقی از تعداد معتادان خیابانی در دست نیست چرا که بر اساس میزان معتادان دستیگرشده توسط نیروی انتظامی به طور تقریبی آمار‌ها اعلام می‌شود بر این اساس از ۶۰ هزار تا ۱۲۰ هزار به طور میانگین آمار کلی میزان معتادان خیابانی اعلام شده است.
وی تصریح کرد: یکی از اصلی‌ترین مشکلات مبارزه با مواد مخدر در راستای اجرای طرح اجباری معتادان خیابانی ناپایداری در روند درمان است. این درحالی است که بعد از دستگیری افراد معتاد و گذراندن دوره درمانی درکمپ‌های ترک اعتیاد افراد پاک شده با ورود به جامعه در طی مدت زمانی کوتاه به چرخه مصرف مواد مخدر باز می‌گردند.
صفاتیان در ادامه یادآور شد: حمایت‌های اجتماعی باید بعد از درمان معتادان آغاز شود یعنی با بررسی نوع حمایت‌ها از این افراد در زمینه کار، درآمد، وضعیت خانوادگی یا هر مشکل دیگری، بند‌های سیاست‌های کشوری را تعیین و اعمال کنیم. این درحالی است که در سال ۱۳۸۶ مقام معظم رهبری سیاست‌های مربوط به حمایت اجتماعی از معتادان خیابانی را ابلاغ کردند.
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: بر اساس سیاست‌های ابلاغی از مقام معظم رهبری مبارزه با مواد مخدر و حمایت‌های اجتماعی در ۱۱ بند تعریف شده است، اما بعد از گذشت سال‌ها از ابلاغ این آیین نامه درحمایت‌های اجتماعی از معتادان خیابانی همچنان دچار ضعف هستیم.گفتنی است درسال ۱۳۹۲ آیین نامه "حمایت پس از خروج معتادان" تدوین شد و وظایف همه دستگاه‌ها درراستای کاهش اعتیاد و مبارزه با مواد مخدر در بند‌های متفاوت تعریف شده است، اما اجرای این آیین نامه تا به امروز عملیاتی نشده است و بعد از گذشت ۴ سال دستگاه‌های مربوطه گزارشی از عملکرد خود نسبت به این آیین نامه‌ها ارائه نداده اند.
وی یادآور شد: آیین نامه مراقبت‌های پس از خروج به بررسی شرایط یک معتاد پس ازخروج از کمپ‌های ترک اعتیاد می‌پردازد. در این راستا به منظور بازتوانی و حمایت از افراد پاک شده نوع خدمات و وظایف سازمان‌های دیگر تعریف می‌شود. در حال حاضر ساماندهی معتادان خیابانی در کشور موفقیت چندانی نداشته و علت عدم بازخورد مناسب دراین زمینه را می‌توان ضعف درهماهنگی میان سازمان‌های مربوطه اعلام کرد.
صفاتیان اذعان داشت: در طی سال گذشته سازمان بهزیستی با تلاش‌های بسیارخود توانست اجرای آیین نامه مراقبت‌های پس از خروج را به تنهایی بر عهده گیرد. در حالی که با حذف سازمان‌های تأثیر گذاری، چون وزارت بهداشت از روند درمان عملا بازخورد اجرای این طرح با شکست روبه روشده است.
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: در راستای تدوین قانون برنامه ششم توسعه در ۸۰ ماده به مباحث موضوعات اجتماعی و مواد مخدر اشاره شده است. بر این اساس مبحث ساماندهی معتادان خیابانی که با همکاری سازمان بهزیستی و شهرداری مراکز مربوطه طراحی و بحث درمان معتادین در روند اجرا قرار گرفت. بنابر این با حذف وزارت بهداشت در مراحل درمانی به طور کلی ساماندهی معتادان خیابانی در ایران به عملکردی ناموفق تبدیل شد.
وی در پایان اظهار داشت: برنامه‌های مربوط به ساماندهی معتادان خیابانی درایران به علت واقعی نبودن برنامه‌ها قابلیت اجرایی ندارد و منجر به موازی کاری دستگاه‌ها در این روند شده است.