امضای تفاهم نامه با ستاد کل نیروهای مسلح درباره جذب نخبگان عرصه حقوق/ انتشار ۲ جلد از پژوهش‌های علمی قضات/ تشریح مزایای چاپ مقاله در مجله‌های نقد رای و حقوقی پژوهشگاه قوه قضاییه/ تعامل با واحدهای مختلف دستگاه قضا در حوزه پژوهش
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، یکی از لوازم توسعه و پیشرفت در هر امری توجه به ابعاد علمی آن است، اگر برای هر کار جدیدی که قرار است رخ دهد کار پژوهشی متناسب انجام شود احتمال خطا و شکست در آن کاهش یافته و احتمال موفقیت در آن کار دوچندان خواهد شد در همین رابطه یکی از اقدامات مهم دستگاه قضایی در سالیان اخیر ایجاد ساختاری با عنوان پژوهشگاه قوه قضاییه است. پژوهشگاهی که با هدف تامین نیازهای علمی و پژوهشی دستگاه قضایی راه اندازی شد و با وجود اینکه کمتر از ۵ سال از عمر آن می‌گذرد اقدامات پژوهشی بسیاری در آن انجام شده و این پژوهشگاه به خوبی توانسته است جای خود را در دل جوامع دانشگاهی و اساتید و پژوهشگران باز کند و با تمرکز بر برگزاری نشست‌های نقد آرا، در راستای شفافیت آرا قدم بردارد.
پژوهشگاه قوه قضائیه زیر نظر معاونت منابع انسانی قوه قضائیه قرار دارد و دستاوردهای پژوهشی ارزشمندی در چند ساله اخیر داشته است که در مصاحبه با دکتر بهزاد پورسید قائم مقام این پژوهشگاه به بررسی این اقدامات پرداخته‌ایم که بخش دوم این گفت‌وگو در ادامه قابل ملاحظه است:
بخش اول گفت‌وگو با قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه را اینجا بخوانید.
پژوهشگاه قوه قضاییه به نحو مطلوبی مورد شناسایی مراکز علمی قرار گرفته است
پورسید در رابطه با تعامل پژوهشگاه قوه قضاییه با سایر مراکز پژوهشی و دانشگاه ها گفت: دراین رابطه ما در ابتدا یک دوره شناسایی داشتیم. چون لازم دانستیم که باید پژوهشگاه بین جوامع علمی و دانشگاهی شناخته شود.
وی تصریح کرد: خوشبختانه از زمانی که پژوهشگاه قوه قضاییه کار خود را شروع کرده به نحو مطلوبی مورد شناسایی مراکز علمی قرار گرفته است.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه خاطرنشان کرد: با این کار خروجی کارهای پژوهشگاه اعتمادی زیادی را در بین این مراکز ایجاد کرده و در حال حاضر اقبال گسترده ای برای همکاری های مشترک و تعاملات با پژوهشگاه وجود دارد.
امضای تفاهم نامه با 26 یا 27 مرکز پژوهشی و دانشگاهی
وی گفت: در حال حاضر شاید با 26 یا 27 مرکز پژوهشی و دانشگاهی تفاهم نامه همکاری امضا کرده‌ایم و حوزه‌های تعاملی خوبی را تشکیل داده‌ایم. این تعاملات صرفا مربوط به قوه قضاییه نیست، چون دنبال این هستیم که بتوانیم با تعاملات بیشتر به معرفی بیشتر پژوهشگاه و استفاده از ظرفیت متقابل بپردازیم.
پورسید تصریح کرد: این امر به معنای این است که قوه قضاییه می‌تواند از ظرفیت سایر دستگاه‌ها و مراکز استفاده کند. هدف ما این است که پژوهشگاه قوه قضاییه بتواند به پل و واسطه‌ای بین دستگاه قضایی و مراکز علمی، دانشگاه‌ها، پژوهشگران و ... تبدیل شود و ارتباطی که قوه قضاییه نیاز دارد با دانشگاه ها و مراکز علمی کشور برقرار کند از طریق ما صورت گیرد تا بتوانیم این ظرفیت را به مجموعه قوه قضاییه منتقل کنیم.
در برنامه 5 ساله پیش بینی شده که پژوهشگاه باید این ساماندهی را انجام دهد
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه با بیان اینکه باید به آن توجه داشت این است که در واقع پژوهشگاه قوه قضاییه قرار نیست جانشین یا رقیب نهادهای پژوهشی کشور شود، گفت: ما می‌خواهیم برای رسیدن به اهداف قوه قضاییه از همه امکانات آنها استفاده کنیم. مثلا در چارچوب تفاهم نامه ها مسائل پژوهشی به دانشگاه های سراسر کشور ارجاع شود.
پورسید ادامه داد: نکته دیگر که در قوه قضاییه مراکز متعددی در حال انجام فعالیت پژوهشی هستند که نیاز است متمرکز شوند. در این جهت در برنامه توسعه‌ای که اخیرا ابلاغ شد پیشنهاد شده است که باید این فعالیت‌ها تجمیع شود و پژوهشگاه مسئولیت این تجمیع را دارد.
وی افزود: در واقع معاونت راهبردی مسئولیت اصلی را دارد و ما آن نهادی هستیم که باید این تجمیع در آن صورت بگیرد. طبق آنچه در برنامه توسعه دیده شده ساماندهی امر پژوهش پژوهش در پژوهشگاه قوه قضاییه است.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه گفت: این بدین معنی است که ما ببینیم چه کسانی و در چه بخش‌هایی در قوه قضاییه کارهای پژوهشی انجام می‌دهند ؟ آیا باید همچنان مستقل جلو روند یا باید امور پژوهشی آنها به ما واگذار شود؟ چرا که خیلی از این واحدها، واحدهای سفارش پژوهش هستند که به جای اینکه مستقلا سفارش دهند از دستگاه‌های اجرایی یا افراد دیگر می‌توانند از طریق پژوهشگاه این کار را انجام دهند.
پورسید اضافه کرد: اگر این کار از کانال ما انجام شود منافعی دارد. مثلا ممکن است بگوییم که این کار را قبلا انجام داده ایم. یعنی اگر امر پژوهش در قوه قضاییه در یک جا متمرکز بشود حتما خیری در آن هست و خیلی حرفه ای تر و دقیق تر می شود از نتایج آن استفاده کرد.
وی گفت: همانطور که گفتم در برنامه 5 ساله هم پیش بینی شده که پژوهشگاه باید این ساماندهی را انجام دهد و این کار از طریق شناسایی و تجمیع امور پژوهشی می‌تواند اتفاق بیفتد.
نباید مانع از فعالیت سایر واحدهای پژوهشی در قوه قضاییه شویم
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه بیان داشت: ما در ابتدای کار پژوهشگاه این اعتقاد را داشتیم که چرخی که کار می‌کند را نباید متوقف کرد. نباید به امید اینکه ما شروع به کار کرده‌ایم باقی پژوهش ها متوقف شود بلکه معتقد بودیم تا وقتی که آنها هستند و کار می‌کنند نباید مانع از فعالیت سایر واحدهای پژوهشی در قوه قضاییه شویم.
وی گفت: این نگاه و ایده هنوز سرجای خود است؛ یعنی تا وقتی که این واحدها می‌توانند کار مستقلی داشته باشند که همپوشانی با سایر واحدها ندارد.
امضای تفاهم نامه با ستاد کل نیروهای مسلح درباره جذب نخبگان
پورسید درباره جذب نخبگان و ارائه طرحی برای همکاری سربازان نخبه با پژوهشگاه هم بیان داشت: در راستای جذب نخبگان کشوری نگاه ما این بود که از ظرفیت های کشور بتوانیم استفاده کنیم.
وی ادامه داد: برای این کار تفاهم نامه ای با ستاد کل نیروهای مسلح امضا شد و اتفاقی که افتاد این است که از سال گذشته تا به حال یک سری افراد توانمند به پژوهشگاه قوه قضاییه معرفی شدند.
رابطین پژوهشی پژوهشگاه در همه استان ها فعال هستند
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه تصریح کرد: قبلا مشکلی که داشتیم این بود که بخشی عمده ای از نخبگان از طرف خود نیروهای مسلح جذب می شدند، مخصوصا برای رشته حقوق که این افراد اول از همه در خود نیروهای مسلح جذب می شدند.
وی درباره حمایت از طرح‌های پژوهشی قضات و کارکنان دستگاه قضایی گفت: در این خصوص یکی از رویکردهای پژوهشگاه استفاده از ظرفیت های پژوهشی همه همکاران قضایی در همه استانها است.
پورسید ادامه داد: در حال حاضر در ابتدایی ترین حالت رابطین پژوهشی ما در همه استان ها فعال هستند. هدف ما از فعالیت رابطین این است که قضات دست به قلم که اهل ایده و فکر هستند را به ما معرفی کنند.
شناسایی قضاتی که سابقه کار علمی دارند
وی تصریح کرد: اولویت کاری ما در استفاده از ظرفیت های استانی تامین نیازهای خود استانها است. اینکه ببینیم استان چه نیاز پژوهشی دارد تا بتوانیم از طریق نظارت علمی و بهره برداری از ظرفیت خود آنها نیازشان را تامین کنیم. لذا یکی از کارهای ما برای حمایت از قضات شناسایی قضات است که سابقه کار علمی دارند.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه ادامه داد: کار دیگر این بود که فعالیتهای پژوهشی قضات جزو ساعات آموزشی آنها حساب شود. لذا بر اساس مصوبه شورای آموزش حوزه معاونت منابع انسانی این ارزیابی به پژوهشگاه واگذار شد و از این به بعد کارهای پژوهشی قضات را ما باید ارزیابی کرده تا بتوانیم امتیاز دهیم، این کار سبب می شود در حمایت از فعالیت های پژوهشی قضات و حتی همکاران اداری دستمان بازتر باشد.
پورسید ادامه داد: ما به طور طبیعی از استانها مراجعه کنندگانی داریم که کارهای علمی خود را به صورت روتین برای ما می‌فرستند. البته شاید بخشی از این کارها مستقیما به کارهای پژوهشگاه مربوط نباشد ولی ما در مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه آنها را منتشر می کنیم.
تاکنون 2 جلد از پژوهش‌های علمی قضات استان فارس منتشر شده است
وی گفت: این کارها بعد از داوری به نام خود قضات در استانها منتشر می شود. به عنوان مثال تاکنون 2 جلد از پژوهش های علمی قضات استان فارس را تحت عنوان اندیشه های قضایی منتشر کرده‌ایم.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه تصریح کرد: با این کار سایر استان ها به ما مراجعه می کنند که کارهای ما را نیز منتشر کنید؛ چراکه برای استان بازتاب دارد. مثلا زمانی که قاضی مشاهده می‌کند تلاشش به نام خودش منتشر می شود به ادامه همکاری و انجام کارهای پژوهشی دلگرمتر می‌شود.
پورسید ابراز امیدواری کرد که با فعال تر شدن رابطین پژوهشی در استانها بتوانیم از ظرفیت های قضات در سراسر کشور بهتر استفاده کنیم.
مزیت‌های چاپ مقاله قضات در مجله نقد رای و حقوقی
وی با بیان اینکه مجله نقد رای و مجله حقوقی که دو مجله پژوهشگاه هستند این اجازه را دارد که مقاله قضات را بپذیرد و تحت سیستم داوری سخت این مجلات قرار دهد،به مزیت های آن اشاره کرد و افزود: مزیت این کار این است که اگر مقاله ای در این مجلات منتشر شود اداره کل آموزش قوه قضاییه این مقالات را فعالیت پژوهشی محاسبه می‌کند که در آموزش ضمن خدمت قضات موثر است.
پورسید گفت: مجله نقد رای در حوزه جاری زندگی قضات است و قضات می توانند در این مجله مقاله بفرستند و اگر چاپ شود برای آنها امتیاز است، چون مجله حقوقی دادگستری کمی جنبه آکادمیک دارد.
وی در رابطه با نحوه شناسایی و تامین نیازهای پژوهشی قوه قضاییه گفت: ما دو روش شناسایی و معرفی نیاز را مورد توجه قرار داده ایم برای این کار نیاز به یک بخش نیازسنجی داریم.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه بیان داشت: باید بدانید بخشی از این نیازسنجی‌ها از دل مطالعات دیگر به دست می آید. مثلا در حوزه مباحث مربوط به تحول قوه قضاییه یا آسیب شناسی قوه قضاییه کار پژوهشی انجام می‌دهیم که از دل آن 50 نیاز دیگر شناسایی می‌شود.
وی گفت: بخش دیگری از شناسایی نیازها از طریق ارتباطات و مکاتباتی که از دو سه سال گذشته اتفاق افتاده انجام می‌شود. مثلا برای سال آینده که برنامه پژوهشگاه بسته می‌شود حوزه‌های مختلف معاونت‌ها نیازهای خود را به ما اعلام کنند. در این راستا سال گذشته اتفاق خوبی افتاد و خیلی از نیازهای معاونت های مهم که بیشتر کارهای نظری و علمی به آنها مرتبط بود استخراج شده و نهایتاً با ارائه لیستی از ما خواستند که روی آنها کار کنیم.
پورسید تصریح کرد: گاهی اوقات واحدها به طور مستقیم به ما سفارش داده می دهند. بعضی از کارها نیز وقتی که در فرآیند مشترک قرار می گیریم مشخص می‌شود مثلا وقتی که برای معاونت حقوقی کار مشترکی انجام می دادیم به این نتیجه رسیدیم که برای پیش نویس لایحه قانونی کار مطالعاتی لازم است.
پژوهشگاه سعی کرده از کارهای پژوهشی سایر واحدها پشتیبانی لازم را داشته باشد
وی گفت: نکته دیگر این است که گاهی اوقات در تهیه پاسخ برای همکاران قضایی و نظریه مشورتی، همکاران اداره حقوقی به این نتیجه می رسند که قبل آن کار مطالعاتی لازم است که انجام شود . در این راستا در حال حاضر تعامل دو طرفه ای وجود دارد.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه تصریح کرد: پژوهشگاه سعی کرده از کارهای پژوهشی سایر واحدها پشتیبانی لازم را داشته باشد. در برنامه پنج ساله نیز به آنچه در قوه قضائیه باید کار شود و برای آنها کار در پژوهشگاه مشخص شده است توجه کرده ایم.
پورسید در پاسخ به این که آیا به نظر خودتان به اهدافی که از تاسیس پژوهشگاه داشتید دست یافته اید، گفت: یک مرکز پژوهشی وقتی که تاسیس می‌شود به طور طبیعی یک نگاه فعلی و یک نگاه آینده نگر دارد.
وی ادامه داد: پژوهشگاه از دیدگاهی که بخواهد اتاق فکر قوه قضاییه باشد به نوعی توانسته خود را جا بندازد. چون همین که از معاونت های قوه قضاییه به ما ارجاع کار می‌شود یعنی احساس نیاز و اعتماد به ما حاصل شده است.
قائم مقام پژوهشگاه قوه قضاییه تصریح کرد: اما در بخش نگاه به آینده و اثرگذاری بر مشکلات قوه قضاییه و رفع چالش ها هنوز ابتدای راه هستیم و برای اثرگذاری بیشتر هنوز در مرحله تثبیت هستیم و به مرحله توسعه نرسیدیم.
پورسید در پایان خاطرنشان کرد: اگر به مرحله توسعه برسیم آن زمان می‌توان گفت پژوهشگاه قوه قضاییه به یک وضعیت ایده ال رسیده است، اما فعلا درباره مرحله تثبیت نمی توانیم احساس رضایت کنیم. چون اگر این حس را داشته باشیم اشتباه کرده ایم، هرچند از سال گذشته تا امسال روندروبه رشدی طی کردیم.