انعکاس اخبار قضایی به نحو مناسب مورد توجه قرار گیرد/ در برخی فیلم‌ها مسائل حقوقی ضعیف و یا اشتباه ارائه می‌شود/ لزوم همکاری میان قوه قضاییه و سازمان صدا و سیما در خصوص آموزش‌های عمومی
به گزارش گروه حقوقی و قضایی به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دادسرای عمومی و انقلاب تهران، ششمین همایش تخصصی دادسرا‌های استان تهران با موضوع «نقش صدا و سیما در اطلاع‌رسانی و آموزش‌های عمومی و حقوقی»، با حضور علی عسگری رییس سازمان صدا و سیما و معاونان وی، معاونان دادستان و سرپرستان نواحی و دوایر نظارت تهران، دادستان‌های شهرستان‌ها و روسای حوزه‌های قضایی بخش استان تهران، روز شنبه بیست و پنجم آذر ماه سال جاری، به ریاست عباس جعفری دولت آبادی دادستان عمومی و انقلاب تهران برگزار شد.
جعفری دولت‌آبادی ضمن تشکر از علی عسگری برای پذیرش این دعوت، بخشی از مشکلات کشور را به عدم همکاری میان دستگاه‌های کشوری معطوف دانست و افزود: قوه قضاییه به لحاظ نوع عملکرد، کم‌تر به اطلاع‌رسانی و مسائل رسانه‌ای می‌پردازد، اما واقعیت این است که امروزه با افزایش هجمه‌های دشمن، ضرورت دارد همکاری در این زمینه بیشتر شود.
وظایف رسانه‌ها
دادستان تهران برای رسانه‌ها و از جمله سازمان صدا و سیما سه وظیفه اصلی شامل آموزش، اطلاع‌رسانی و سرگرمی را تعریف نمود و با کنار گذاشتن مورد سوم به جهت عدم ارتباط با وظایف مدعی‌العموم، اظهار داشت: حوزه سرگرمی مگر در موارد خاص مانند سرگرمی‌های مبتذل و ... مرتبط با وظایف دادستانی نیست، اما دو حوزه دیگر که با قوه قضاییه ارتباط دارد، مورد بحث در این جلسه است.
وی در موضوع اطلاع‌رسانی، با اشاره به این که امروزه برخلاف اوایل انقلاب اسلامی که هجمه‌ها بیشتر علیه قوه‌ی اجرایی بوده، خط تبلیغی دشمن تغییر یافته و این هجمه‌ها بیشتر معطوف به نهاد‌های مرتبط با حاکمیت از جمله قوه‌ی قضاییه، شورای نگهبان و سپاه پاسداران است؛ این تغییر رویکرد نسبت به قوه قضاییه را، ناشی از اهمیت کار قضایی و برخورد‌های قوه قضاییه با عوامل فساد دانست و با تصریح به این که از اقدامات عده‌ای هم که در داخل کشور علیه قوه قضاییه سمپاشی و نشر اکاذیب می‌نمایند، نباید غافل بود، افزود: طبیعی است که دشمن مخدوش نمودن نظام و حاکمیت را در پیش گیرد و امروزه که هجمه‌ها علیه نهاد‌های مرتبط با حاکمیت و قوه قضاییه افزایش یافته، اتخاذ تدابیر مناسب در بحث اطلاع‌رسانی لازم است.
دادستان تهران در خصوص رویکرد اطلاع‌رسانی صدا و سیما نسبت به مسائل و اخبار قضایی افزود: این رویکرد خبری محض نمی‌تواند اقدامات و عملکرد قوه قضاییه را به خوبی منعکس نماید و لازم است در این زمینه بازنگری شود، برای مثال صدا و سیما باید در مورد نحوه انعکاس شاکله دادگاه، رفتار قاضی حین رسیدگی، نحوه رسیدگی با مسؤولین قضایی مرتبط با این‌گونه امور مشورت نماید.
در برخی فیلم‌ها مسائل حقوقی ضعیف و یا اشتباه ارائه می‌شود
جعفری دولت‌آبادی با انتقاد از برخی فیلم‌ها و سریال‌هایی که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نمایش داده می‌شود از جنبه اطلاعات حقوقی، گفت: در برخی فیلم‌ها مسائل حقوقی ضعیف و یا به اشتباه ارائه می‌شود. به عنوان مثال، در قتل‌ها صرفاً پلیس در صحنه حضور دارد و نقش قاضی ضعیف و منفعل نمایش داده می‌شود؛ در حالی که پلیس در پرونده‌های قضایی بدون دستور قضایی، اجازه اقدام ندارد.
جعفری دولت‌آبادی با اشاره به لزوم همکاری میان قوه قضاییه و سازمان صدا و سیما در خصوص آموزش‌های عمومی، اظهار داشت: توجه بیشتر صدا و سیما به مقوله آموزش عمومی مردم به ویژه در برنامه‌های پر بیننده تأثیرگذار خواهد بود.
دادستان تهران از رییس سازمان صدا و سیما خواست این سازمان را در زمینه آموزش‌های حقوقی عمومی فعال نماید و در توضیح افزود: مردم غالباً امور حقوقی را هم نمی‌دانند و گاه که مرجع پاسخگوی آن‌ها دادگاه است، به دادسرا مراجعه می‌کنند. چنین اشتباهی مانند مراجعه بیمار به پزشک غیرمتخصص، موجبات نارضایتی، بدبینی و گلایه آن‌ها را فراهم می‌آورد؛ لذا ارائه آموزش‌های عمومی و حقوقی در حد کلیات و در حوزه‌های مدیریت شهری، تصادفات و مانند آن، توسط صدا و سیما مناسب است تا مردم بدانند چه رفتاری جرم است و به چه مرجعی باید مراجعه کنند.
انعکاس اخبار قضایی به نحو مناسب مورد توجه قرار گیرد
وی پیرامون نحوه و چگونگی پخش اخبار قضایی از نظر زمان و موقعیت پخش خبر، با پذیرش این که پخش اخبار سلسه مراتب دارد و بر اساس اهمیت اخبار و رده مسوولیت‌ها منتشر می‌شود؛ این واقعیت را توجیه کننده این که اخبار قضایی را در آخرین بخش برنامه خبری انعکاس یابد، ندانست و افزود: در برخی موارد خبر مربوط به رییس قوه قضاییه بعد از یک خبر کم اهمیت پخش می‌شود و یا اخبار قضایی را در بخش سیاسی می‌گنجانند. انتظار می‌رود این مشکل به گونه‌ای رفع شود تا انعکاس اخبار قضایی به نحو مناسب مورد توجه قرار گیرد.
دادستان تهران پیش‌بینی پیوست‌های رسانه‌ای را راه حل مناسبی دانست که مشکل ناشی از ویژگی کوتاه بودن و اختصار خبر را تا حدی رفع می‌کند. وی در توضیح پیوست رسانه‌ای پرونده‌های مهم اظهار داشت: در امور پرونده‌های مهم، نیازمند پیوست‌های رسانه‌ای هستیم. به عنوان مثال درباره نظارت بر پلیس و زندان صحبت می‌شود، اما انعکاسی در صدا و سیما ندارد. لازم است در حوادث و پرونده‌های مهم مانند پرونده‌های فساد کلان اقتصادی، به پیوست‌های رسانه‌ای توجه بیشتری شود.
دکتر جعفری دولت‌آبادی به ضرورت انتشار برخی احکام قضایی طبق ماده ۳۶ قانون مجازات اسلامی اشاره نمود و در خصوص محدودیت صدا و سیما از نظر قرائت حکم دادگاه در بخش خبر اظهار داشت: نمونه اخیر آن پرونده یکی از محکومین امنیتی است که تهاجم خبری علیه جمهوری اسلامی را در پی داشته است. فعال شدن صدا و سیما در این زمینه‌ها با لحاظ محدودیت‌های قانونی که قوه قضاییه در امر اطلاع‌رسانی پیرامون پرونده‌ها، افشای هویت متهمان و پخش جریان رسیدگی دادگاه‌های علنی دارد، ضروری است.
وی در توضیح محدودیت‌های قوه قضاییه در اطلاع‌رسانی پیرامون پرونده‌ها، به اظهارنظر شورای نگهبان نسبت به مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی برای پخش گزارش جریان رسیدگی دادگاه‌های علنی اشاره نمود و افزود: شورای نگهبان این مصوبه را خلاف شرع دانست و لذا برنامه‌ریزی و طراحی برای پخش گزارش دادگاه‌های علنی و هم چنین چگونگی انتشار احکام موضوع ماده‌ی ۳۶ قانون مجازات اسلامی ایجاب می‌نماید همکاری دو دستگاه بیشتر شود.
دادستان تهران اطلاع‌رسانی پیرامون موضوعات حساس و مورد توجه افکار عمومی از جمله زندان‌ها را با توجه به هجمه‌های دشمن درباره حقوق زندانیان ضروری خواند و افزود: از جمله طرح‌های دادسرای تهران، بازدید جمعی قضات از زندان‌ها بوده است؛ به گونه‌ای که در مورد اخیر، شصت قاضی در دو روز با ۳۳۰۰ زندانی در زندان‌های استان تهران ملاقات کردند.
جعفری دولت‌آبادی به سازمان صدا و سیما پیشنهاد داد در طرح گشت شبانه معاونان دادستان، طرح بازدید جمعی معاونان از زندان‌ها و یا برخی مراکز مهم انتظامی یا شهری و مانند آن خبرنگار صدا و سیما حضور داشته باشد و چنین فعالیت‌هایی را در بحث آسیب‌های اجتماعی موثر خواند و افزود: البته انعکاس خبری در این موضوع باید با ظرافت‌هایی همراه باشد.
نقش صدا و سیما در مبارزه با آسیب‌های اجتماعی
دادستان تهران نقش صدا و سیما در مبارزه با آسیب‌های اجتماعی را مهم ارزیابی نمود و اظهار داشت: در بخش آسیب‌های اجتماعی، ما بیش از مقابله، به آموزش عمومی و مشارکت مردم نیاز داریم. نگاه صدا و سیما باید هدایت‌گری باشد و به عنوان مثال در موضوعاتی، چون معتادان متجاهر یا استعمال قلیان به ویژه توسط زنان در اماکن عمومی، لازم است قبح عمل برای مردم روشن شود؛ این در حالی است که امروزه صدا و سیما کم‌تر به این‌گونه امور می‌پردازد.
جعفری دولت‌آبادی به موضوع بدحجابی نیز اشاره کرد و با اعلام این که ورود این افراد به سیستم کیفری هزینه دارد، افزود: امروزه در بحث بدحجابی تمام نگاه‌ها به پلیس و دستگاه قضایی است؛ این در حالی است که در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ۲۶ دستگاه دولتی در این زمینه موظف گردیده‌اند.
توجه به سن آموزش و برنامه‌های مربوط به کودکان، نکته دیگری بود که دادستان تهران مورد اشاره قرار داد و در توضیح اظهار داشت: تربیت و پرورش را باید از سنین پایین‌تر لحاظ کرد؛ چرا که کودکان در سن آموزش قرار دارند و لذا پیش‌بینی برنامه‌های مناسب تربیتی از سوی صدا و سیما برای این گروه سنی ضروری است و این توصیه به منزله نادیده گرفتن اقدامات مناسب این سازمان در برنامه‌سازی برای کودکان نمی‌باشد.
وی انعکاس برخی اخبار مانند قتل‌های فجیع و اطلاع‌رسانی ناقص در این زمینه را موجب ناامنی فکری به شمار آورد و اظهار داشت: صرف انعکاس برخی خبر‌ها بدون آن که نتایج اقدامات قضایی به نحو مناسب منعکس شود، صرفاً موجب تحریک افکار عمومی شده و بینندگان را با این تناقض رفتاری مواجه می‌سازند که گویا قوه قضاییه با جرایم مهم برخورد سریع و قاطع انجام نمی‌دهد.
جعفری دولت‌آبادی انعکاس برخی مطالب به نقل از متهمان یا پلیس بدون این که حق دفاع برای مرجع قضایی پیش‌بینی شود را موجب سردرگمی مخاطبان دانست و افزود: در برخی اخبار فردی مدعی می‌شود که به او در مرجع قضایی ظلم شده است. پخش چنین اخباری بدون این که در خصوص صحت یا سقم ادعای این فرد تحقیق شود و یا حق دفاع برای مرجع قضایی پیش‌بینی شود، موجبات بدبینی عمومی را نسبت به عملکرد دستگاه قضایی فراهم می‌کند و لذا با استقبال از ارائه مشکلات مردم در صدا و سیما، انتظار می‌رود یک طرفه عمل نشود و امکان پاسخگویی نیز فراهم گردد.
دادستان تهران با اشاره به این که گاه یک راهکار ساده و یک پیام آموزشی کوتاه می‌تواند برای افراد و دستگاه‌ها تاثیرگذار باشد، اظهار داشت: برخی برنامه‌های موثر صدا و سیما می‌تواند با استفاده از ظرفیت پیام‌های آموزشی کوتاه، تاثیر بیشتری داشته باشد.
وی با ارائه پیشنهاد تشکیل کارگروه مشترک میان دادستانی تهران و سازمان صدا و سیما، عملی شدن این پیشنهاد به ویژه اینکه به بیشترین پرونده‌ها در سطح کشور در دادستانی تهران رسیدگی می‌شود، حائز اهمیت دانست و افزود: تشکیل این کارگروه می‌تواند در خنثی نمودن تهاجمات علیه دستگاه‌های حاکمیتی از جمله قوه قضاییه موثر باشد.
جعفری دولت‌آبادی ابراز امیدواری کرد که این جلسه بتواند زمینه همکاری را فراهم نماید و افزود: ظرفیت قوه قضاییه در بخش اطلاع‌رسانی محدود و در حد مقررات است و از طرفی بیان مستقیم مطالب همواره کارگشا نیست؛ بلکه استفاده از زبان هنر و از جمله فیلم، نقش مهمی در باورپذیری مردم نسبت به عملکرد مقامات اجرایی و قضایی دارد.