کار فرهنگی در دانشگاه اولویت بیشتری نسبت به آموزش دارد/ استفاده از تجربه قضات دیگر نیاز ضروری قضات جوان

به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، لزوم توجه به امر فرهنگ و توسعه فرهنگ اسلامی در سطح جامعه بخصوص در سطح دانشگاه‌ها بر کسی پوشیده نیست. همچنان که در دهه اخیر این تاکیدات از سوی مقام معطم رهبری دو چندان شده و ایشان خواستار افزایش توجه به مقوله فرهنگ شده اند.

در همین راستا به سراغ معاون فرهنگی دانشگاه علوم قضایی رفتیم تا از اهمیت و نقش فرهنگ برایمان بگویند و گزارشی از اقدامات فرهنگی انجام شده در دانشگاه علوم قضایی ارائه دهند.

دانشگاهی که سهم بزرگی از تامین قضات کشور را برعهده دارد و به نوعی می‌توان گفت: بزرگترین، بهترین و مهمترین تامین کننده قضات و نیرو‌های دستگاه قضایی کشور است.

برای مصاحبه به سراغ حجت الاسلام مرادی معاون فرهنگی دانشگاه علوم قضایی و نماینده رهبری در این دانشگاه رفتیم.

میزان: در خصوص جایگاه فرهنگ در جامعه توضیح دهید.

حجت الاسلام مرادی: حدود ۲ سال است که معاونت فرهنگی در این دانشگاه به عنوان یک چارت تشکیلاتی تأسیس شده و با همکاری دیگر دوستان، امورات مربوط به کار‌های فرهنگی این دانشگاه را پیگیری کرده و انجام می‌دهیم.

در بیان اهمیت کار فرهنگی همین بس که مقام معظم رهبری فرمودند که فرهنگ مثل فضایی است که در آن تنفس می‌کنیم.

چقدر یک تنفس برای حیات انسان اهمیت دارد؟ بقای هر موجود زنده‌ای با هوا و اکسیژن است پس طبیعتاَ فرهنگ هم همین تأثیرگذاری را برای جامعه دارد. بخصوص که مخاطبان ما در محیط دانشگاه دانشجویان هستند و دوران تشکیل شخصیت آن در این برهه زمانی است.

یعنی اگر در جایی انسان قرار بگیرد که اکسیژن کم است، طبیعتا به تب و تاب می‌افتد و ضربان و فکر و تمام وجودش تحت الشعاع قرار می‌گیرد. اگر هم در جامعه کمبود موضوعات فرهنگی و مسائل نظیر آن احساس شود انسان از جهت روحی وفکری دچار مشکل می‌شود.

میزان: اهمیت این مقوله در فضا‌های علمی و دانشگاه علوم قضایی تا چه میزان است؟

با توجه به اهمیت کار فرهنگی اگر بخواهیم همین امر را درباره دانشگاه علوم قضایی مطرح کنیم، اهمیت آن بیش از چند برابر می‌شود.

افرادی که در دانشگاه علوم قضایی تحصیل می‌کنند بورسیه علوم قضایی هستند و برای تامین کادر قضایی و یا اداره دستگاه قضایی در این جا تحصیل می‌کنند. طبیعتا تربیت این‌ها مستقیماً در چگونگی شکل گیری جامعه نقش خواهد داشت.

نوع و چگونگی برخورد آن‌ها با متهمین، با شکات و ارباب رجوع، اعتماد جامعه به این افراد و تأثیرگذاری این افراد در حل معضلات از جمله موضوعاتی است که بسیار اهمیت دارد.

میزان: یعنی کار فرهنگی برای قضات آینده اینقدر مهم است که بگوییم در جامعه تاثیر گذار است؟

در جامعه و حتی در کل دنیا نظایر این موضوعات وجود دارد که فرد از جهات تهدید، تطمیع، فشار‌ها و جو جامعه و یا جوسازی و یا وجود پرونده‌های پیچیده، درگیر هوا‌های نفسانی و... بشود. باید اینگونه گفت که در دستورات دینی ما آمده است که آن‌هایی که خالص هستند، بیشتر در معرض خطر سقوط و انحراف قرار دارند؛ بنابراین انسان با توجه به اینکه در چه موقعیتی قرار بگیرد و آن موقعیت چقدر مهم باشد، می‌تواند به اهمیت کار خود و سقوط احتمالی پی ببرد.

میزان: تفاوت دانشجویان دانشگاه علوم با دانشجویان دیگر مراکز تحصیلی چیست؟

حجت الاسلام مرادی: تفاوتی که دانشگاه علوم قضایی با سایر دانشگاه‌ها دارد این است که در همه دانشگاه‌ها که رشته‌های مربوط به حقوق را تدریس می‌کنند، دانشجویان آزاد هستند.

آزادی به معنای این که در یک قید و بند تعهدات شغلی نیستند و وارد یک چارچوب اداری و سیستمی نشده‌اند و می‌توانند هر شغلی را انتخاب کنند، اما دانشجوی دانشگاه علوم قضایی مستقیما وارد یک سیستم می‌شود که در آنجا کار اجرایی و عملیاتی و قضایی انجام می‌شود.

بنابراین فرصت تحصیل در دانشگاه و فرصت جوانی فرصت‌های خاصی هستند. چون شاید فرصت دیگری مثل دوران جوانی و تحصیل برای فرد به وجود نیاید که بتواند زیر ساخت‌های اعتقادی و اخلاقی و فرهنگی خود را پایدار و محکم کند.

چون ما می‌خواهیم افرادی را تربیت کنیم که آینده آن‌ها به طور قابل پیش بینی متفاوت از فارغ التحصیلان دیگر دانشگاه‌ها است پس طبیعی است که شارژ کردن فرهنگی آن‌ها در محیط دانشگاه یک اولویت خیلی جدی برای ما باشد.

میزان: اولویت خیلی جدی؟

بله. حتی اگر غلو نباشد کار فرهنگی در اینجا اولویت بیشتری نسبت به آموزش دارد. چون آموزش همیشه قابل جبران است و اگر مسئله‌ای را قاضی نداند می‌تواند به کتاب، همکار، استاد و دیگر منابع مراجعه کند.

اما اگر در یک پرونده در یک خوف و رجا قرار بگیرد، فرصت بازسازی اعتقادی فرهنگی و اخلاقی دیگر برای او وجود ندارد. پس اگر انسان در دوران جوانی و تحصیل نتواند این شرایط را برای خود ایجاد و بار تعهد و تقوا را در کنار تخصص برای خود فراهم کرده و افزایش دهد متحمل ضرر خواهده شد.

چون امورات فرهنگی و اعتقادی مثل امورات آموزشی قابلیت جبران ندارد. این اوصاف و این مسائل نشان می‌دهد که اقدامات فرهنگی در دانشگاه علوم قضایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

میزان: با تعابیر و تعاریف فوق شما چه اقداماتی را در حوزه فرهنگ انجام داده‌اید؟

در این رابطه ما برنامه‌های مختلفی را در دانشگاه انجام داده و می‌دهیم. بخشی از برنامه‌های ما برای خوابگاه‌ها، بخشی برای محیط تحصیلی دانشگاه و بخشی هم برای اساتید است.

قدم و هدف اول ما در این خصوص واجبات است و ما در ابتدا از واجبات شروع کرده‌ایم. به عنوان مثال بحث‌های مربوط به نماز که هم تشویق به نماز باشد و هم تاکید بر اهمیت نماز باشد جزو اولویت‌های اولیه ما است.

لذا ایجاد شرایط مناسب برای اینکه دانشجویان و اساتید و حتی کارکنان دانشگاه‌ها در هر سه وعده بتوانند در یک جمع به صورت جماعت اقامه نماز داشته باشند در این اولویت قرار می‌گیرد. در این خصوص سعی ما بر این است که جنبه‌های تشویقی، تبلیغی و روشنگری را مد نظر داشته باشیم.

بحث و اولویت دوم ما حوزه فرهنگی در رابطه با قرآن است. چون معتقد هستیم یک قاضی و یک فرد متقی بیشترین برخورد و مواجه‌اش با کتاب الهی است. همچنین برای افزایش انس بین دانشجویان با قرآن کریم روش‌های مختلفی را درنظر گرفته‌ایم.

به عنوان نمونه در مورد روخوانی تمام دانشجویان بدون استثنا در برنامه‌ای با عنوان انس با قرآن شرکت می‌کنند.دانشجویان در این برنامه تحت نظر استاد روحانی این دوره را می‌گذرانند و اگر خدایی ناکرده نقص و یا ضعفی داشته باشد به آن‌ها مهلت داده می‌شود که نواقص و ضعف‌ها را برطرف کنند. به طوری که در هر مقطع دانشجو باید این مرحله را طی کند. این دوره به نوعی واحد اختیاری-الزامی است.

نمونه دیگر برای افزایش انس بین دانشجویان با قرآن کریم دوره تفسیر قرآن است. در این دوره سوره‌هایی به دلخواه دانشجویان انتخاب می‌شود و سپس توسط اساتید مربوطه در خوابگاه‌ها به آن‌ها آموزش داده می‌شود.

میزان: آیا در جهت حفظ قرآن کریم هم اقدامی هم داشته اید؟

تعدادی از دانشجویان ما متقاضی حفظ قرآن کریم هستند و در این رابطه اقدامات خوبی انجام داده‌ایم.در حال حاضر در دانشگاه هم حافظان کل قرآن داریم و هم حافظان در جزء‌های مختلف. برای دانشجویان علاقه‌مند که قصد حفظ کردن قرآن چه به صورت آماتور و چه به صورت حرفه‌ای را دارند، مقاطعی را تعیین کرده ایم. اساتید خوبی را شناسایی و کرده که این دوره‌ها توسط این اساتید برگزار می‌شود.

مطلب دیگری که مهم و قابل اهمیت است مسئله تدبر در قرآن است. برنامه تدبر در قرآن در طول سال اجرا می‌شود و آن را جزئی از برنامه‌های اختیاری- اجباری دانشجویان قرار داده ایم.

نحوه اجرای این دوره بدینگونه است که با همکاری معاونت آموزش دانشگاه یک زمان را برای دانشجویان خالی کرده‌ و برنامه تدبر در قرآن را با دعوت از اساتید برجسته از استان قم برای آن‌ها برگزار می‌کنیم.

میزان: همانگونه که در ابتدای مصاحبه بیان کردید تعالی در اخلاق قضات یکی از مولفه‌های مهم شما است. در این خصوص چه برنامه‌هایی داشته اید؟

همانگونه که گفته شد بحث دیگر ما در اقدامات فرهنگی بحث اخلاق قضایی است. چون معتقد هستیم که یک قاضی در کنار تحصیلات آموزشی که دارد باید با تجربیات قضات دیگر آشنا شود؛لذا در جهت الگو سازی از شخصیت‌های بر جسته قوه قضائیه و علمی کشور دعوت می‌کنیم که در دانشگاه حضور یافته و با محوریت مسائل تربیتی و اخلاقی به بیان سخنرانی بپردازند.

بخش دیگری از اقدامات ما مربوط به برگزاری اردو‌ها است.معتقد هستیم که دانشجو در سن جوانی است و نیاز به تفریح هم دارد. در این خصوص ما برای این دانشجویان اردو‌های درون شهری و برون شهری، سیاحتی و زیارتی مثل سفر به قم و مشهد برگزار می‌کنیم.

هدف از برگزاری این اردو‌ها مفاهیم فرهنگی و تربیتی است و صرفاً انجام اردو ملاک نیست. در این سفر‌ها و اردو‌ها با شخصیت‌های مهم و ارزشمند هماهنگ می‌کنیم که با آن‌ها دیدار‌هایی داشته باشیم که اردوی ما از غنای کافی برخوردار باشد.

میزان: نحوه تعامل شما با معاونت فرهنگی قوه قضائیه چگونه است؟

برگزاری کارگاه‌های آموزشی در راستای همکاری با معاونت فرهنگی قوه قضائیه از دیگر برنامه‌های اجرایی ما در دانشگاه علوم قضایی است. چون بخشی از کار‌های ما در قالب همکاری با معاونت فرهنگی قوه قضائیه است. مثلاً برگزاری کارگاه آموزشی بر عهده ما است، اما استاد را آن‌ها معرفی می‌کنند.

برگزاری دوره‌های آموزشی اخلاق قضایی و اخلاق حرفه‌ای و نیز کارگاه ازدواج نمونه‌هایی از کارگاه‌هایی است که به طور مشترک با همکاری معاونت فرهنگی قوه قضائیه در دانشگاه برگزار شده است.

میزان: با توجه به این که بسیاری از دانشجویان شما از شهرستان هستند در حوزه‌های دیگر نیز برنامه‌هایی دارید؟

ارائه مشاوره به دانشجویان در راستای حل مشکلات دانشجویان از دیگر برنامه‌های معاونت فرهنگی دانشگاه علوم قضایی است.چون برنامه‌های ما تمامی جوانب یک فرد جوان و دانشجو را پوشش نمی‌دهد؛ لذا ارائه مشاوره اعتقادی، فرهنگی، خانوادگی و حتی مشاوره ازدواج از جمله مسائلی است که در قالب مشاوره به دانشجویان ارائه می‌شود.

میزان: آیا دانشگاه علوم قضایی تشکل دانشجویی هم دارد؟

بله. یک بخش دیگری که بسیار برای ما پر اهمیت است اجرای برنامه‌ها با محوریت تشکل‌های دانشجویی است. چون معتقدیم این تشکل‌ها نیاز دارند به هماهنگی، نیاز دارند به برنامه ریزی و نیاز به این دارند که به آن‌ها بال و پر داده شود و در عین حال از موازی کاری خودداری شود؛ لذا در این خصوص با تشکل‌های دانشجویی جلساتی را برگزار کرده و برنامه‌های ۶ ماهه و یا ۱ ساله آن‌ها را بررسی و در اجرای آن‌ها با تشکل‌ها همکاری می‌کنیم.

نهایتا اینکه یک بخش از وقت و برنامه ریزی‌های ما با همین تشکل‌ها است. چون اعتقاد داریم که هم باید این تشکل‌ها را تحویل بگیریم و هم به آن‌ها جهت داده شود.

در این راستا گفتنی است که دانشگاه علوم قضایی یک هیئت مذهبی با عنوان هیئت فاطمیون دارد که در طول سال هر سه شنبه مراسمات مذهبی برگزار می‌کند. این هیئت با دعوت از مداحان و سخنرانان برجسته بخشی از کار‌های فرهنگی ما را انجام می‌دهد.

میزان: در فوق برنامه‌های خود چه اقداماتی را انجام می‌دهید؟

در ادامه کار‌های فرهنگی ما کلاس‌های فوق برنامه هم برای دانشجویان برگزار می‌کنیم. به عنوان مثال کلاس فن بیان از این دست کلاس‌های فوق برنامه است. به نظر ما یک قاضی که فردا می‌خواهد در دستگاه قضایی مشغول شود باید بتواند به نحو درستی با ارباب رجوع، متهم و وکیل صحبت کند؛ لذا برای تمام آداب و رسومی که برای یک قاضیف ایده آل محسوب می‌شود کلاس و کارگاه طراحی کرده‌ایم.

حتی ما به جزئیات هم توجه داشته‌ایم. شاید برای کسی که از بیرون نگاه می‌کند اهمیت کار جلوه نکند، اما برای ما مهم است که قاضی وقتی یک رأی صادر می‌کند خوش خط رأی خود را تحریر کند؛ لذا در این راستا هم برای آن‌ها کلاس دست خط گذاشته‌ایم.

میزان: برنامه ریزی شما در معاونت فرهنگی برای سال‌های آینده چیست؟

اعتقاد داریم که یکی از جا‌هایی که باید در برنامه ریزی آینده به آن توجه کنیم فضای مجازی است. فضای مجازی نقش بسیار پر اهمیتی را در جامعه ایفا می‌کند. طبیعی است این سیل که به سمت فضای مجازی هجوم می‌برد و تهاجم فرهنگی که در آن وجود دارد باعث می‌شود که خشک وتر در آن بسوزند.

ما حتی برای این موضوع استاد و کارشناس دعوت کرده و کلاس‌های آسیب شناسی برگزار کرده ایم. همچنین از مسئولانی که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند دعوت کرده که اولویت‌ها، خطر‌ها و آسیب‌ها را به دانشجویان منتقل کرده و آگاهی‌های لازم را ارائه کنند.

در این راستا همچنین توصیه کرده‌ایم که کانال‌های تلگرامی توسط دانشجویان ایجاد شود که این اقدام به صورت خوبی انجام گرفته است و صد‌ها نفر از دانشجویان ما در این کانال‌ها عضویت دارند. البته ما این فعالیت‌ها را رصد می‌کنیم. حتی رئیس دانشگاه هم در این کانال‌ها عضویت دارد و فعالیت‌های دانشجویان را رصد می‌کنند و در کنار دانشجویان به اقدامات فرهنگی توجه دارند؛ لذا یکی از اولویت‌های جدی ما برای آینده در خصوص فضای مجازی این است که حداقل آگاهی‌ در این رابطه به دانشجویان ارائه دهیم.

میزان: طرحی که با عنوان کارنامه فرهنگی در دستور کار دارید را توضیح دهید.

به خاطر اینکه دانشجویان ما علاوه بر گزینش‌های اولیه در طول تحصیل هم باید مورد تربیت وآموزش قرار بگیرند، آنهایی که در برنامه‌های و در کلاس‌ها و دوره‌ها و کارگاه‌ها و اردو‌های ما شرکت می‌کنند را مورد تشویق قرار می‌دهیم و برای آن‌ها کارنامه فرهنگی پیش بینی کرده‌ایم.

در این راستا نرم افزار مخصوصی در حال تهیه است که پس از فارغ التحصیل شدن یک کارنامه هم از فعالیت‌های فرهنگی دانشجو داشته باشیم و در پایان تحصیل این کارنامه علاوه بر کارنامه درسی به دانشجو ارائه می‌شود؛ لذا آن ارگان و نهادی که می‌خواهد این دانشجو را استخدام کند می‌تواند با مشاهده کارنامه فرهنگی این فرد از سایر شرایط اخلاقی، اقتصادی و فرهنگی فرد مطلع شود.

محتویات این کارنامه تمام فعالیت‌هایی که یک دانشجو از زمان ورود تا خروج در دوران تحصیل را انجام میدهد را در برمی گیرد. مثلا فرد دانشجو در اردو‌های فرهنگی دانشگاه شرکت کرده است یا نه؟ آیا دوره آموزشی فن بیان را گذرانده است یا خیر؟

گفت‌وگو: سید هادی مظلوم