مواضع ترامپ درباره "برجام" موجب ایجاد شکاف بین ۱+۵ می‌شود
به گزارش سرویس بین الملل روزنامه اینترنتی گازیتا.رو در تحلیلی نوشته است: "هربرت مک مستر" مشاور رئیس جمهوری آمریکا در امور امنیت ملی اعلام کرد که "دونالد ترامپ" از هم اکنون در مورد توافق هسته‌ای با ایران تصمیم خود را گرفته است. کاخ سفید هنوز چگونگی این تصمیم را اعلام نکرده، ولی این احتمال وجود دارد که مسئله بر سر تجدیدنظر در مورد شروط برنامه جامع اقدام مشترک باشد. ولی این برخورد بین 5 کشور میانجی بین المللی در حل و فصل مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران که روسیه هم در بین آنها قرار دارد، شکاف ایجاد خواهد کرد.
ژنرال مک مستر روز گذشته تایید کرد که ترامپ تصمیم خود در قبال توافق هسته‌ای با ایران را گرفته است. وی همچنین یادآور شد که «برجام بطور کلی اشتباه» و به نفع طرف ایرانی بوده و هیچ تضمینی در مورد عدم توسعه برنامه هسته‌ای ایرانی نداده است.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که بعنوان بزرگترین دستاور سیاست خارجی دولت "باراک اوباما" شهرت یافته، از ابتدا و حتی در دوران مبارزات انتخاباتی، مورد انتقاد شدید دونالد ترامپ قرار داشت. البته او تا به امروز تصمیم مشخصی در این رابطه اتخاذ نکرده بود. به گفته یک مقام آگاه در دفتر ریاست جمهوری آمریکا، بعید است ترامپ این توافقنامه را برهم بزند، ولی خواستار تجدیدنظر یکجانبه در مورد شرایط آن خواهد شد. طبق اطلاعات وی، رئیس جمهوری آمریکا می خواهد زمان ممنوعیت غنی سازی اورانیوم برای ایران افزایش یابد. بر اساس توافق هسته‌ای، ایران 15 سال حق انجام آزمایش روی آب سنگین را ندارد. علاوه بر این، آمریکا مایل است تا برنامه موشکی ایران بطور کامل ممنوع شود، در حالیکه در نسخه اصلی برجام، صحبتی در این باره نشده است.
در حقیقت برنامه توسعه موشکی جمهوری اسلامی است که مورد نگرانی آمریکا قرار دارد، برای اینکه توان بالقوه ایران در حمله به متحدان آمریکا در منطقه را افزایش می دهد و اعمال تحریمهای ماه فوریه آمریکا علیه ایران نیز در همین رابطه بود.
این روزنامه می افزاید، برخورد دولت ترامپ با ایران، بطور کلی با مواضع دولت اوباما در قبال این کشور متفاوت است، هرچند روابط دیپلماتیک بین دو کشور از اواخر دهه 1970 به این طرف قطع شده، ولی لغو بخشی از تحریمها علیه تهران در نتیجه اجرای برجام، موانع موجود برای شرکتهای آمریکایی به منظور برقراری مجدد روابط تجاری با طرفهای ایرانی را از میان برداشته بود.
"حسن روحانی" رئیس جمهوری ایران بارها تاکید کرده است که جمهوری اسلامی در آینده نیز قصد ندارد از اجرای برجام خودداری کند، ولی اخیرا هشدار داده که اگر آمریکا این توافق را نقض کند، بهای سنگینی برای آن خواهد پرداخت. روحانی در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل نیز تاکید کرد که برجام نمی تواند مورد تجدیدنظر قرار بگیرد، برای اینکه مفهوم اصلی خود را از دست خواهد داد.
البته تا به امروز حتی مقامات آمریکایی اعتراف کرده اند که ایران به تعهدات خویش در قبال برجام پایبند بوده است. تاریخ بعدی تایید این مسئله 15 اکتبر خواهد بود و اگر دولت آمریکا اینبار اعلام کند که ایران این توافق هسته‌ای را نقض کرده، این حق را به کنگره خواهد داد تا ظرف 60 روز به رژیم تحریمها علیه تهران بازگردد. در این صورت امکان دارد ترامپ از موقعیت استفاده کرده و مذاکرات جدیدی با سایر کشورهای عضو گروه «1+5» (شامل آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان) را خواستار شود.
انگلیس هیچ موضع گیری مشخصی در این رابطه نکرده است. "امانوئل ماکرون" رئیس جمهوری فرانسه اعلام نموده که «برجام» توافق خوبی است، ولی مخالفتی هم با تغییر آن و محدودتر کردن اقدامات ایران ندارد.
"زیگمار گابریل" وزیر امور خارجه آلمان هشدار داده است که خروج آمریکا از برجام، ممکن است آغاز مسابقه تسلیحات هسته‌ای جدیدی شود. "سرگئی لاوروف" وزیر خارجه روسیه نیز بر لزوم پایبندی همه طرفین بر برنامه جامع اقدام مشترک ، بدون هیچ تغییری تاکید کرده است. چین نیز موضع گیری کاملا مشابهی دارد.
"تئودور کاراسیک" کارشناس ارشد موسسه «Gulf State Analytics» در واشنگتن معتقد است:«مواضع مسکو به خوبی مطابق مواضع آن دسته از کشورهای اروپایی است که علاقه ای به تحریم ایران ندارند. البته این در حالی است که اکثر کشورهای عربی منطقه خلیج فارس به برجام نگاهی تردید آمیز داشته و موافق دیدگاه آمریکا هستند.»
به عقیده "ایگور مارازوف" سناتور سابق روس، موضع گیری دونالد ترامپ در رابطه با برجام، به تمایل وی برای ایجاد رویارویی بین کشورهای ضامن و مذاکره کننده هسته‌ای مربوط می شود. گام بعدی آمریکا ممکن است افزایش اقدامات تبلیغاتی علیه ایران و همچنین گسترش حضور نظامی آمریکا در کشورهای همسایه جمهوری اسلامی، از جمله در افغانستان و عربستان سعودی باشد.
"نینا مامیدوا" رئیس بخش ایران در موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه نیز به این روزنامه گفته است: «مسکو ممکن است در این زمینه برنده باشد، برای اینکه ایران به خرید تسلیحات نظامی مدرن از روسیه علاقه مند است و روسیه بزرگترین تامین کننده تسلیحاتی ایران محسوب می شود. مسکو و تهران دارای توافقات اصولی، از جمله در زمینه همکاریهای فضایی هستند و روسیه ممکن است در توسعه صنایع دفاعی ایران، از جمله در زمینه ساخت تانک، زیر دریایی و غیره که عرصه هایی کاملا رقابتی است، مشارکت داشته باشد.»
"جورجیو کافیرو" رئیس موسسه «Gulf State Analytics» نیز یادآور شده است که مشارکت با ایران در زمینه حل و فصل اوضاع در سوریه، برای روسیه بسیار اهمیت دارد. این کارشناس می گوید: هیچ کشور دیگری در خاورمیانه، مانند ایران از دولت دمشق حمایت نمی کند و این مسئله در جهت منافع مسکو در سوریه است.
البته به گفته وی، روسیه قصد هم ندارد همه تخم مرغهای خود را در یک سبد قرار دهد. کافیرو توضیح داد: «روسیه در عین حال روابط خویش با کشورهای عربی منطقه خلیج فارس را تقویت کرده و حتی تلاش نموده تا در حل و فصل بحران پیرامون قطر میانجی گری کند. این در حالی است که روابطش با تهران نیز در حال گسترش است. به همین دلیل به نظر من، مسکو در آینده نیز نوعی توازن در روابط خود با تهران و کشورهای خلیج برقرار خواهد کرد.»
به عقیده وی، مقامات کرملین به خوبی می دانند که اگر روسیه بیش از اندازه موضع گیری خود در طرفداری از ایران را به نمایش بگذارد، این مسئله ممکن است روی روابطش با کشورهای عرب سنی و بطور کلی سیاست خارجی روسیه در منطقه خاورمیانه تاثیر منفی بگذارد.