تلاش برای اجتناب از درگیری نظامی بین "آمریکا و روسیه"

به گزارش سرویس بین الملل   "دمیتری ترنین" کارشناس برجسته مسائل سیاسی و مدیر مرکز کارنگی در مسکو در مقاله‌ای که در روزنامه اینترنتی «آر.ب.کا» منتشر شده نوشته است: در ارزیابی از نخستین دیدار روسای جمهوری روسیه و آمریکا، مهمترین مسئله‌ای که باید در نظر داشت آن است که دولت ایالات متحده در حال حاضر با یک بحران سیاسی در داخل این کشور مواجه است که می تواند عواقب منفی جدی برای آمریکا داشته باشد. این بحران احتمالا زودتر از انتخابات کنگره در پاییز سال 2018 پایان نخواهد یافت و حتی این امکان وجود دارد که این بحران تا انتخابات بعدی ریاست جمهوری در سال 2020 نیز ادامه یابد. بدین ترتیب رهبران روسیه تا آن زمان مجبور هستند تا با یک دولت غیرقابل پیش بینی و احتمالا بی ثبات سر و کار داشته باشند.

با در نظر گرفتن این وضعیت، اصلی ترین نکته مثبت نخستین دیدار روسای کاخ کرملین و کاخ سفید را باید اعتراف دولت آمریکا به اهمیت روابط مسکو و واشنگتن دانست. مسئله این است که طی سه سال گذشته رویارویی بین روسیه و آمریکا بدون محدودیت و توقف همچنان رو به توسعه گذاشته است و در نتیجه این اوضاع دو قدرت بزرگ هسته ای جهان بارها در وضعیت خطرناک امکان بروز درگیری نظامی واقعی بین کشتی ها و یا هواپیماهایشان قرار گرفته‌اند.

البته نباید دچار توهم شد: رویارویی و اختلافات بین روسیه و آمریکا بعد از مذاکرات هامبورگ نیز ادامه خواهند داشت، برای اینکه اختلافات دو کشور کاملا جنبه بنیادی داشته و مربوط به اساس نظم جهانی است. این در حالی است که بسیار ضروری است تا این رویارویی هرگز منجر به یک جنگ واقعی نشود. اجتناب از بروز جنگ امروزه اصلی ترین وظیفه روسیه و آمریکاست و مشکلات سوریه، اوکراین، کره شمالی و دیگر بحرانها به مراتب دارای اهمیت کمتری نسبت به این مسئله هستند. ضمن اینکه هر یک از این مشکلات منطقه ای خود می توانند شرایط را برای بروز درگیری نظامی بین روسیه و آمریکا فراهم کنند. بنابراین مسکو و واشنگتن باید در این عرصه ها با یکدیگر همکاری کنند تا قبل از هر چیز از جنگیدن در مقابل یکدیگر پرهیز کرده باشند.

با توجه به این موضوع، توافق روسیه و آمریکا در مورد ایجاد منطقه کاهش تنش در جنوب غربی سوریه اهمیت زیادی خواهد داشت. اگر طرفین واقعا بتوانند این توافق را اجرا کنند، در سوریه بالاخره ممکن است الگوی روسی-آمریکایی همکاری برای حل و فصل بحران در این کشور بوجود آید و این در حالی است که دقیقا چنین الگویی برای اجتناب از رویارویی نظامی بین دو کشور اهمیت دارد. موفقیت در رسیدن به چنین نتیجه گیری در دوران جنگ سرد حاصل شده و موثر نیز واقع شده بود و دقیقا اکنون نیز ضروری است تا صلح بین دو کشور بهمین طریق حفظ شود، بخصوص آنکه در حال حاضر رویارویی بین روسیه و آمریکا به مراتب بیشتر از آن دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق است.

خودداری از بروز جنگ مرسوم بین بزرگترین قدرتهای جهانی همواره وظیفه بسیار مهمی است. لازم است تا تنها در نظر داشت تا رویارویی جدی در سایر عرصه ها می تواند ادامه یابد: در عرصه نظامی-فنی (مسابقه تسلیحاتی)، عرصه اقتصادی(تحریمها)، عرصه اطلاعاتی (اقدامات تبلیغاتی با استفاده از ابزارهای مختلف) و حتی جنگ سایبری. اهمیت مورد آخر در جنجال پیرامون احتمال دخالت روسیه در روند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مشخص شده است.

ویژگی روش جنگ سایبری آن است که تشخیص منبع حمله بسیار دشوار است. این مسئله امکان گسترده ای برای اقدامات تحریک آمیز از سوی نیروهای غیرمسئول دیگر یا حتی گروههای تروریستی را فراهم می آورد. ولی زمانی که خطر درگیری نظامی واقعی بین دو قدرت بزرگ جدی می شود، رایزنی و مذاکرات آغاز می گردد. توافق ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ برای شکل گیری یک گروه کاری مشترک برای بررسی مشکل حملات سایبری نیز در همین راستا اهمیت پیدا می کند.

در رابطه با توافقات دو کشور در زمینه حل بحران اوکراین نیز باید گفت، بعید است بتوان انتظار داشت که بحران در دونباس به این زودیها حل و فصل گردد. حداکثر ممکن است مسئله آتش بس و خارج سازی تسلیحات سنگین از خطوط درگیری، در چارچوب توافقنامه مینسک تحقق یابد تا مردم غیرنظامی کمتری در این مناقشه قربانی شوند. واقعیت این است که روند اوضاع طی دو سال و نیم گذشته نشان داده که بدون همکاری واشنگتن برای تاثیرگذاری بر اقدامات مقامات کی یف، امیدی به حل و فصل بحران اوکراین وجود ندارد و بدین ترتیب انتصاب نماینده ویژه آمریکا در امور اوکراین، نکته مثبتی در این راستا بشمار می رود.

بنابراین بعد از ملاقات روسای جمهوری روسیه و آمریکا در هامبورگ می توان گفت که راه مدیریت رویارویی بین دو کشور مشخص شده است. البته این نتیجه گیری به منزله آن نیست که حرکت به این سمت دائمی و مستمر خواهد بود. چرا که دونالد ترامپ همچنان بعنوان یک رهبر غیرقابل پیش بینی در آمریکا باقی خواهد ماند. ولی می توان امید داشت که شدت بحران در روابط روسیه و آمریکا حداقل برای مدتی کاهش یافته است، هرچند اختلافات دو کشور به قوت خویش باقی خواهند ماند.

مسلما روسیه به خط مشی سیاست مستقل خارجی خویش ادامه خواهد داد. البته در روابط با آمریکا تلاش خواهد نمود تا بر نقش مسکو در حل و فصل مسائل بین المللی تاکید کند. بدین ترتیب روابط روسیه و آمریکا در دورنمای آینده همچنان قابل پیش بینی مانده و رویارویی بین دو کشور مدیریت شده و از بروز درگیری نظامی بین آنها اجتناب خواهد شد و این خود نتیجه بسیار مهمی برای تامین امنیت جهان است.