اعتراف مسئولان به ناتوانی برای عضویت در WTO

به گزارش گروه فضای مجازی ، بالاخره پس از مدت‌ها ابراز نگرانی کارشناسان اقتصادی در خصوص عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی مسئولان عالی رتبه کشور نیز برای حل این مسئله به تازگی لب به سخن گشودند. موضوعی که باید طی سال‌های گذشته به آن پرداخته می‌شد تا راهی برای رسیدن به عضویت ایران باز شود.

در حال حاضر ۹۸ درصد از تجارت جهانی در فضای WTO رخ می‌دهد، اما ایران هنوز به این زنجیره راه نیافته است. کشورمان ۱۱ سال عضو ناظر این سازمان بود، اما به دلیل عدم تکمیل مراحل قانونی برای عضویت فعال سازمان تجارت جهانی هنوز پشت درهای این مجموعه مانده ایم به طوریکه اخیرا مسئولان و دولتمردان لب به سخن گشودند و از این بابت ابراز نگرانی کرده اند. در حالی که رئیس جمهور چندی پیش به صراحت گفته بود که نمی‌توانیم صادر کنیم و تاجر قوی نداریم، استنباط برخی از اقتصاددانان همچون سبزعلی پور این است که این صحبت‌ها نشان از آن دارد که ما شرایط عضویت در سازمان تجارت جهانی را نداریم.

اخیرا محمدرضا سبزعلیپور اقتصاددان و صاحب نظر تجارت جهانی در این خصوص گفته است؛ پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی WTO حداقل تا سال ۱۴۰۰ محقق نخواهد شد و اقتصاد ایران بعنوان یکی از اقتصادهای بزرگ جهان باید چند سال دیگری را نیز خارج از WTO باقی بماند. او همچنین می‌گوید حتی رئیس جمهور کشورمان صریح و شفاف اعتراف می‌کند که نمی‌توانیم صادر کنیم. نداریم که صادر کنیم. اصلاً تاجر قوی نداریم! این یعنی ما شرایط عضویت را نداریم و هنوز در اول راه هستیم.

سبزعلیپور گفته است: هرچند این موضوع باید طی سال‌های گذشته هم بعنوان جدی‌ترین مسئله اقتصاد ایران مطرح و مدنظر مسئولین امر قرار می‌گرفت که متأسفانه غالباً به حرف، شعار و پز دادن عده‌ای از مسئولان با عبارت جهانی شدن و پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی WTO گذشت! پس شاید در دهه آینده موضوع اول ایران بحث جدی عضویت و الحاق کشورمان به سازمان تجارت جهانی WTO و شیوه پیوستن ایران و نحوۀ بسترسازی و رفع موانع باشد.

به گفته کارشناسان در این سال‌ها فرصت‌های بیشماری در پیش روی ایران قرار گرفت، اما دولتمردان به سادگی از کنار این فرصت‌ها گذشتند و به نوعی فرصت سوزی شد. ظهور سازمان تجارت جهانی و ایجاد این نگرش در فضای بین الملل که به سال ۱۹۹۵ بازمی گردد، آن زمان برای عضویت در این سازمان سخت‌گیری چندانی صورت نمی‌گرفت و ایران نیز می‌توانست به راحتی در همان گام نخست همچون سایر کشورهای عضو، عضو فعال این سازمان شود که با این اتفاق امروز ایران سهم قابل توجهی از فضای تجارت جهانی را نصیب خود می‌کرد. اما متاسفانه با بی تدبیری مسئولان چنین اتفاقی رقم نخورد.

بنابراین، موانعی بر سر راه عضویت ایران وجود دارد که برخی آن را سیاسی و برخی دیگر مربوط به قوانین کشور می‌دانند. از طرفی عده‌ای از کارشناسان، بزرگترین مانع سر راه عضویت در WTO را درآمدهای نفتی ایران دانسته و معتقدند که اگر درآمدهای نفتی افزایش یابد، میل دولت‌ها به پوشش دادن هزینه‌های مردم بیشتر شده و ایران تبدیل به یک منطقه آزاد برای واردات بیشتر خواهد شد که در صورت عضویت در سازمان تجارت جهانی نیز این وضعیت ادامه خواهد یافت.

از سوی دیگر، برخی کارشناسان اقتصادی که به مسائل ایران در جهت پیوستن به سازمان تجارت جهانی آگاه اند می‌گویند: بزرگترین مساله‌ای که امروز ایران به طور جدی با آن مواجه است بحث معاهده تریپس است. آن‌ها همچنین معتقدند؛ تا زمانی که معاهده رم و برن که به حقوق مالکیت فرهنگی و هنری بازمی‌گردد را امضا نکنیم، نمی‌توانیم عضو فعال این سازمان شناخته شویم.

بدین ترتیب، این گروه مهم‌ترین مسئله موجود کشور را عدم شفافیت در قوانین می‌دانند و اعتقاد دارند که اگر ایران این موانع قانونی را از میان بردارد آنگاه می‌تواند برای عضویت فعال در این مجموعه اقدام کند. متاسفانه بسیاری از قوانینی که سایر کشور‌ها به آن پایبند اند در ایران به آن توجهی نمی‌شود!

بنابراین اگر کشور موفق شود میل سیاسی رهبران یا مدیران ارشد را به استفاده از درآمدهای نفتی در جهت مقاصد سیاسی کاهش دهد، اقتصاد ایران از همسایگان خود و حتی بسیاری از اقتصادهای مشابه دنیا برای عضویت در سازمان تجارت جهانی بیشتر در اولویت قرار خواهد گرفت.

اصل اساسی سازمان تجارت جهانی را تولید کالا و خدمات با صرفه اقتصادی است. هر کدام از کشور‌ها یک مزیت نسبی در تولید دارند که می‌توانند آن را صادر کنند و یک عدم وضعیت نسبی در تولید که آن را وارد می‌کنند.

حدود سال ۱۳۳۸ یعنی چهار دهه قبل بود که دولت ایران کمیته‌ای را مامور بررسی این موضوع کرد، اما نتیجه‌ای در برنداشت. در این میان کشورهایی که بدون پیوستن به تجارت جهانی به فعالیت‌های اقتصادی و تجاری خود ادامه می‌دهند، برای استفاده از مزایای دسترسی به بازارهای کشورهای عضو (حذف موانع گمرکی و تعرفه ای) دچار مشکل شده و صادراتشان محدودتر و وارداتشان با هزینه بیشتری تامین خواهد شد. بدین ترتیب بسیاری از کشور‌ها در این سازمان عضو هستند و تمام فعالیت‌های اقتصادی و تجاری خود را بر پایه قوانین این سازمان انجام می‌دهند.

سابقه ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی و در این باره به بیش از دو دهه گذشته بر می‌گردد، اولین اقدام در این زمینه این بود که ایران به‌عنوان عضو ناظر این سازمان درآید. اقدامی که در سال‌های گذشته رخ داد و ایران عملا در مسیر الحاق به سازمان تجارت جهانی قرار گرفت، اما با توجه به اینکه ایران نزدیک به ۲۰ سال است که خواستار عضویت در این سازمان است، همچنان به‌عنوان عضو ناظر در جلسات این سازمان شرکت می‌کند.

این موضوعی است که سال‌هاست توسط مسئولان مسکوت مانده و هیچکدام برای بهبود این شرایط قدمی بر نداشته اند. اما اکنون پس از مدت‌ها ابراز نگرانی کارشناسان اقتصادی در خصوص عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی حالا مسئولان عالی رتبه کشور نیز برای حل این مسئله به تازگی لب به سخن گشودند. موضوعی که باید طی سال‌های گذشته به آن پرداخته می‌شد تا راهی برای رسیدن به عضویت ایران در این سازمان باز شود.

 

 

 

منبع: پارسینه