توجه مردم هندوستان به ادبیات دفاع مقدس/ افسانه‌های ابن سینا در ترکیه/ مشق هنر از روی تخته‌سیاه تا دیوارهای شهر تهران

 

 

تسنیم: در حالی که وضعیت زبان فارسی در هند همانند دوره درخشان سابق نیست، اما رشد ترجمه از ادبیات دفاع مقدس به زبان‌های هند باعث توجه دوباره مردم این کشور به ادبیات فارسی شده است. اگر نگاهی به نقشه زبان فارسی در طول تاریخ بیندازیم، با کاهش تدریجی میزان قلمرو این زبان و به‌تبع، افراد مسلط به آن طی دو سده اخیر مواجه می‌شویم؛ امری که سبب شده تا گستره عظیم زبان فارسی از محدوده عراق تا چین، تن‌ها به ایران، مناطقی از تاجیکستان و افغانستان محدود شود. از جمله نواحی که حیات زبان فارسی در آن چند سده‌ای است که همانند سابق جریان ندارد، هندوستان است. زبان فارسی که در هندوستان بیش از هفت سده به عنوان زبان رسمی و علمی شناخته می‌شد، بعد از استقرار انگلستان و استعمار هندوستان از سوی این کشور، کم‌کم جای خود را به زبان انگلیسی داد؛ سرگذشتی که به عنوان یکی از غم‌انگیزترین موضوعات در تاریخ ایران و هند ثبت شده است. با وجود این تاریخ و پیشینه و با وجود هزاران نسخ خطی ارزشمند و نفیس فارسی در هند، خبری از زبان فارسی در زندگی مردم نیست؛ پیوندی قطع شده که امیدی به بهبود آن و بازگشت وضعیت سابق نمی‌رود. در چند سال گذشته با تلاش‌های صورت گرفته گفته می‌شود که وضعیت زبان فارسی و راه‌اندازی انجمن‌های ادبی در این خصوص در هندوستان بیش از پیش است، اما به گفته کارشناسان، تا رسیدن به وضعیت مطلوب و سامان دادن به کارهای بر زمین مانده فاصله بسیار است. اخلاق آهن، استاد زبان و ادب فارسی در دانشگاه جواهر لعل نهرو هندوستان، درباره وضعیت زبان فارسی در این کشور طی سال‌های گذشته می‌گوید: وضعیت زبان و ادب فارسی در هند عموماً خوب نیست. انگلیسی‌ها بعد از ۲۰۰ سال حکمرانی در هند، تلاش کردند تا زبان انگلیسی را جایگزین زبان فارسی کنند که متأسفانه موفق شدند. زبان فارسی که زبان علمی و رسمی هند بود و در تمام گروه‌ها و تمام مناطق هند پذیرفته شده و منابع تاریخی و فرهنگی در این زبان حفظ شده است، به یکباره جای خود را به زبان انگلیسی داد. امروز مردم از این زبان دور شده و با آن غریبه‌اند. منابع و کتابخانه‌هایی به زبان فارسی در هند وجود دارد، اما تلاشی که باید برای معرفی و شناساندن این زبان صورت گیرد، وجود ندارد. این زبان در حال حاضر بیشتر مورد توجه فارسی‌دوستان است.

 

 

در چنین وضعیتی ادبیات دفاع مقدس که در سال‌های گذشته به عنوان یکی از حوزه‌های پرثمر در جریان خمود ادبیات امروز ایران به شمار می‌آید، توانسته معرف زبان و ادبیات فارسی در هند و در بسیاری دیگر از کشور‌ها باشد. ادبیات دفاع مقدس به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین حوزه‌های ادبیات در سال‌های گذشته بوده است. همین موضوع منجر به ترجمه این آثار و توزیع آن، در دیگر کشور‌ها شده است. به گفته برخی از مترجمان؛ ادبیات دفاع مقدس، بومی‌ترین نوع ادبیات ایران در سال‌های گذشته است که توانسته با استفاده از نشانه‌های بومی و سبک و سیاق خاص، فرهنگ ایران را به دیگر کشور‌ها معرفی کند. یک ادبیات شناسنامه‌دار که هویت خود را از فرهنگ بومی خود وام گرفته است. گفته می‌شود در شرایطی که زبان و ادب فارسی در فراموشی است، ترجمه ادبیات دفاع مقدس به زبان‌های هندی منجر به توجه دوباره مردم هند به این ادبیات شده است.

 

 

مهر: کتاب «افسانه‌های ابن سینا» که دارای ۲۴۰ صفحه است، از یک پیشگفتار و ۳۶ افسانه تشکیل شده است. این کتاب از سوی کتابفروشی آکادمیسین ۲۰۱۶ آنکارا در ترکیه عرضه شده است. «افسانه‌های ابن سینا» با یادداشت ناشر کتاب، دکتر لاتهام (Latham) به پایان می‌رسد. وی درباره این کتاب می‌گوید بیماران بیش از کتاب هایمان به ما مطلب می‌آموزند. داستان بیماری‌ها به قلم آنانی که به بیماری دچار شده‌اند، در ذهن انسان‌ها باقی می‌ماند. زیرا حکایت‌ها و افسانه متواضع‌ترین آموزگاران و مربیان روی زمین هستند. می‌دانیم که گل‌ها پژمرده می‌شوند، جان‌ها به نیستی محکوم می‌شوند، ولی حکایت‌ها هرگز از بین نمی‌روند.

 

 

ایسنا: محمدرضا پورفرزانه، پیشکسوت رشته نقاشی قهوه‌خانه‌ای است که این هنر را از قهوه خانه‌ها به سطح شهر آورده تا نسل جدید با آن آشنا شوند. استاد پورفرزانه در سال ۱۳۳۹ و در مشکین‌شهر متولد شده است. او مدرک لیسانس نقاشی را از دانشگاه هنر اصفهان گرفته و درجه یک هنری دارد و از چهار سالگی نقاشی می‌کشیده و مادرش نقاشی‌های او را به یادگار نگه داشته است. این هنرمند درباره پیشینه فعالیتش می‌گوید که بعد از مهاجرت خانواده به تبریز و در ایام تحصیل جزو شاگردانی بودم که زنگ نقاشی به سفارش مسئولان مدرسه به کلاس‌های بالاتر می‌رفتم و برای دانش‌آموزان روی تخته سیاه، مشق هنر می‌کشیدم. حالا برخی آثار پورفرزانه روی دیوارهای شهر، از جمله بلوار کریمخان، میدان امام حسین (ع) و زورخانه‌ی «شیر» تهران نقش بسته است. سبک نقاشی که روی دیوارهای بلوار کریمخان کشیده شده چهارمین کار نقاشی خیالی‌نگاری (نقاشی قهوه‌خانه‌ای) من در شهر تهران است که با همکاری سازمان زیباسازی شهر تهران انجام داده‌ام. این کار به‌صورت تک‌رنگ طراحی و اجرا شده است و روی دیوار ضلع غربی سازمان سنجش، نبش خیابان نجات‌الهی کار شده که تقریبا از اوایل اسفند ماه ۹۵ به آن مشغول بودم که از میان ۲۰ اتود اولیه، سرانجام پنج طرح نهایی انتخاب شد. رنگ بدنه اصلی این دیوار را رنگ کِرم متمایل به سبز انتخاب کردم تا با بدنه سنگی کلیسا همخوانی داشته باشد. در این دیوار که به طول ۳۷ تا ۳۸ متر است، چهار داستان از شاهنامه فردوسی از جمله «رستم در نخجیرگاه»، «اولین جنگ رستم با افراسیاب»، «لشکر انگیختن کیخسرو به جنگ افراسیاب»، «شعرخوانی فردوسی»، «مجلس پنجم» و داستان «شیرین و فرهاد» از داستان‌های نظامی گنجوی تصویر شده است. برای توصیف هر کدام از این مجالس، یک کادر با رنگ روشن و متصل به تصویر اجرا شده که در انتهای آن‌ها، ترنجی نقش بسته و داخل این قاب سه تا پنج بیت شعر مرتبط با تصویر نیز خطاطی می‌شود. نقاشی ایرانی هیچ‌وقت برای ارائه به عامه مردم، راهی نداشت و همیشه از قدیم سفارشی بوده، امروزه نیز اساتید این رشته یا از دنیا رفته‌اند یا در خلوت مشغول به کار هستند. به همین دلیل، این طرح نقاشی دیواری بسیار عالی بود و از آنجا که همیشه در سبک قهوه‌خانه‌ای قاجار کار می‌کردم، این پروژه‌ها را قبول کردم. او با اشاره به سه نقاشی دیگر خود در تهران، گفت که نقاشی سقف زورخانه «شیر» را در خیابان نبرد که مساحتی ۳۰ مترمربع دارد، با موضوع «پنج خان» از «هفت خان رستم» و صحنه‌هایی از ورزش‌های زورخانه‌ای انجام داده‌ام. کار بعدی، نقاشی صحنه عاشورای استاد قوللر آقاسی است که در میدان امام حسین (ع) بالای ایستگاه مترو کشیده شده که کاری زیبا و سخت با ۱۱ متر پهنا و ۷ متر ارتفاع بود و در سرمای زمستان انجام شد و در نهایت، بهمن ماه ۹۵ تمام شد. این تابلو ۳۰ شخصیت اصلی و بیش از ۷۰ شخصیت فرعی دارد. استاد محمدرضا پورفرزانه پس از چند سال زندگی در اصفهان و بدون داشتن معلم یا استاد، این هنر را آموخته و در حال حاضر با حمایت معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور، در کارگاه آموزشی ساختمان شماره ۱ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، هنرش را به جوانان علاقه‌مند آموزش می‌دهد.