روايت محمد ابراهیم عالمی از اوضاع اين روزهای منظومه خوانی

به گزارش گروه فرهنگی به نقل از روابط عمومی دهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، محمدابراهيم عالمي درباره منظومه‌خوانی در این منطقه اظهار كرد: منطقه مازندران منظومه‌های متعددی دارد که دو منظومه «طالب و زهره» و «امیر و گوهر» از رایج‌ترین آن‌‌ها هستند. 

قصه «طالب و زهره» اين گونه است كه طالب در قرن 11 عاشق دختر عمویش زهره می‌شود و قصه ای ميان آن ها سر می گيرد. البته دوستان پژوهشگر می‌گویند که این «طالب» همان طالب شاعر است که از مازندران به هندوستان کوچ کرد. شعرهای منظومه «طالب و زهره» به «ستی‌النسا بیگم» خواهر طالب منتسب است. 

وی افزود: منظومه «طالب و زهره» یا «طالبا» داستان گفت‌وگوهای عاشقانه میان طالب و زهره است که ریتم آن معمولاً دو چهارم و وزن اشعارش 11 هجایی است. این منظومه به طور معمول به عنوان آواز امیری (امیر خوانی) خوانده می‌شود. 

اين خواننده موسیقی مازندرانی درباره منظومه «امیر و گوهر» نیز توضیح داد: منظومه «امیر و گوهر» یک منظومه عاشقانه درباره عشق میان امیر و گوهر است. اشعار این منظومه 12 هجایی است.

محمد ابراهیم عالمی در توضیح آواز امیری (امیر خوانی) توضيح داد: آواز امیری بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین رپرتوار آواز موسیقی مازندران محسوب می شود. این آواز به لحاظ ساختاری دارای متر آواز است و محدوده صوتی آن از سه دانگ تجاوز نمی‌کند. مضامین اشعار آواز امیری، فلسفی، اخلاقی و گاهاً عاشقانه است. 

او ادامه داد: اکثر اشعار امیری، دو بیتی هستند که با عبارت «امیرگته (امیر گفته)» شروع و در اکثر مواقع به صورت سوال و جواب شعری آورده می‌شوند. شعرهای امیری را نخستین بار «برنهارد درن» روسی در دوره قاجار در قالب یک کتاب گردآوردی کرد.

عالمی درباره قدمت «امیر خوانی» بیان کرد: امیر پازورای شاعر مازندرانی عصر صفویه بوده است. بنابراین اشعار امیری به اواخر قرن 10 بر می‌گردد اما از آن‌جایی که تاریخ مکتوبی برای این موضوع وجود ندارد، قدمت آواز امیری مشخص نیست. البته برخی از دوستان بر این باورند که شاید آواز امیری باعث ماندگار شدن شعر امیری شده و آواز امیری را خود امیر پازواری ساخته است.

این منظومه‌خوان درباره شرایط فعلی منظومه‌خوانی در مازندران گفت: در حال حاضر کنسرت مستقلی برگزار نمی‌شود که در آن صرفاً منظومه‌خوانی شود. معمولاً این طور است که در کنسرت‌ها در کنار بقیه قطعات، یک دوبیتی نیز از آواز امیری خوانده می‌شود. شعرهای امیری در قالب‌های دو بیتی هستند و اینطور نیست که ممتد و سریالی باشند و نشود آن‌ها را در یک اجرا خواند.

وی افزود: استاد گرامی من زنده‌یاد محسن‌پور دو منظومه «طالب و زهره» و «امین و گوهر» را گردآوردی کرد و بر اساس ذهنیت خودش به شکل ممتد در آورد و اجرا کرد اما این دو منظومه در بین عوام به صورت دو بیتی شناخته شده هستند. 

محمد ابراهیم عالمی از سال 70 فعاليتش را در گروه «شواش» در محضر استاد احمد محسن‌پور آغاز كرد. از سال ٩٤ اين گروه به «شواش مقوم» تغيير نام داد و اجراهای مختلفی را روی صحنه برد. اجرا در سی و دومین جشنواره موسیقی فجر هم یکی از اجراهای گروه «شواش مقوم» بود.

دهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران با محوریت منظومه‌خوانی از ششم تا نهم تیرماه ۱۳۹۶در کرمان برگزار خواهد شد.