بررسی وضعیت هدر رفت منابع در ایران/نابودی منابعی که راه توسعه را سخت‌تر می‌کند

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، اقتصاد هر کشور برای پیشرفت به مولفه‌های گوناگونی نیازمند است تا از کنار هم چیدن و استفاده به جا از آن‌ها به غایت نهایی خود برسد.

وجود منابع مالی، انرژی و تخصص در حوزه‌های مختلف همانند ابزارهایی از ضروریات توسعه به حساب می‌آید و در این زمینه نیز خوشبختانه ثروتمند هستیم به گونه‌ای که 18.2 درصد منابع گاز، 9.3 درصد منابع نفت، 3 درصد از ذخاير شناخته شده معدنی جهان و حدود 70 نوع ماده معدنی و استراتژيك از این منابع در اختیار ایران است.  

در کنار این منابع بهره‌وری از آن‌ها اهمیت بالایی دارد که متاسفانه آمارها در بخش‌های مختلف نشان دهنده هدر رفت این منابع در زمینه‌های گوناگون است. علاوه بر هدر رفت در مرحله‌های بعدی میزان بهره وری این منابع نیز باید مورد توجه قرار گیرد. 

بر اساس اظهارات رئیس پژوهشکده صنایع غذایی ایران بنا به آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو) سالی ۳۵ میلیون تن غذا در ایران دور ریز می‌شود که از این میزان ۳۰ درصد ضایعات مربوط به نان، ۳۰ تا ۵۰ درصد مربوط به میوه‌ها و سبزیجات، ۱۰ درصد مربوط به برنج و ۲۵ درصد هم به خرما اختصاص دارد. 

به بیان دیگر در ایران به ازای هر نفر، ۳۷۵ کیلوگرم مواد غذایی در سال هدر می‌رود که این رقم، معادل غذای ۱۵ میلیون نفر است. 

همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد میزان واردات محصولات غذایی در کشور با میزان ضایعات این محصولات برابری می‌کند.  

هدر رفت منابع به اینجا ختم نمی شود و در مسائل مهمی همچون انرژی متاسفانه شاهد افزایش این امر هستیم به طور مثال در آب شرب هدر رفت 25.7 درصدی در کل کشور به دلایل مختلف از جمله فرسودگی تجهیزات و اتلاف 10 درصدی برق در کنار وجود 100 نیروگاه تولید برق با راندمان کمتر 25 درصد را مشاهده می کنیم. 

وجود طرح های نیمه تمام در حوزه های مختلف اقتصادی نیز از نمونه های آشکار دیگر از هدر رفت منابع هستند. 

براساس اظهارات آماری دولت یازدهم، در حدود 3 هزار طرح نیمه تمام در کشور وجود دارد که برآورد می‌شود نزدیک به 400 هزار میلیارد تومان منابع برای اتمام پروژه های نیمه تمام لازم است.این نکته حائز اهمیت است که با طولانی شدن زمان تکمیل آن، زیان ناشی از ساخت افزایش می یابد و طرح توجیه اقتصادی خود را از دست می دهد. 

در مصداقی دیگر طرح آزادراه تهران_شمال یکی دیگر از پروژه های ملی کشور بوده که با عمر حدود 20 سال همچنان برای تکمیل آن زمان مشخص می کنند و در آخرین اظهارات مسئولان پایان سال 99 زمان اتمام این پروژه تعیین شده است. 

طرح های نیمه تمام پارس جنوبی یکی دیگر از این طرح ها است که زیان ناشی از آن قابل لمس تر بوده و در نهایت کاهش سهم برداشت از میادین مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه را به دنبال داشته است. 

این موارد نمونه هایی از نبود الگوی مصرف مناسب در کشور و برنامه ریزی ناصحیح است که در نتیجه نابودی ثروت ملی را به دنبال داشته تا کشورمان با وجود مزایای اقتصادی فراوان در رتبه فضای کسب و کار در بین 189 کشور در جایگاه پایین قرار بگیرد، جایگاهی که با پتانسیل و ظرفیت های کشور همخوانی ندارد. 

 

آنچه مسلم است جلوگیری از هدر رفت انرژی و منابع می تواند مسیر ما را برای توسعه و بهبود الگوی مصرف هموار کرده و با این منابع موجود سرعت رشد کشور را چند برابر کنیم، نکته قابل تاملی که شاید در برخی از دستگاه‌های اجرایی کمتر به آن توجه شده و شاید کمتر به چشم مسئولان مربوطه آمده است.