نگاهی به اوج گرفتن تنش‎ها میان ترکیه و اتحادیه اروپا/مناسبات آنکارا و اروپا از دوستی تا جدل

از سویی دیگر ترکیه در سال 1987 درخواستی رسمی برای پیوستن به اتحادیه اروپا، تقدیم این اتحادیه کرده و در حال حاضر با افزایش تنش میان ترکیه و برخی از کشورهای اروپایی به نظر می‌رسد که این درخواست ترکیه نیز به بن‌بست‌هایی رسیده است.

ترکیه در 14 آوریل سال 1987 درخواستی را برای پیوستن به «جامعه اقتصادی اروپا» که بعدها به اتحادیه اروپا تغییر نام پیدا کرد، ارائه داد و در سال 1999 نیز رسما به عنوان «نامزد عضویت در اتحادیه اروپا» معرفی شد و در سال 2005 مذاکرات در راستای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا کلید خورد.

برخی از کارشناسان بر این عقیده بودند که پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا احتمالا طی روندی ده ساله انجام خواهد شد اما در حال حاضر و با وقوع کودتای نافرجام 15 ماه جولای سال 2016 در ترکیه و اتفاقات بعد از آن، تنش‌هایی را میان ترکیه و اتحادیه اروپا ایجاد کرده و پیوستن ترکیه به این اتحادیه در هاله‌ی از ابهام قرار گرفته است.

پیش از کودتای نافرجام و در تاریخ 3 آوریل سال 2016 رئیس پارلمان اروپا انتقاد شدیدی به رفتارهای نقض کننده قوانین، رئیس جمهور ترکیه وارد کرده و با غیر قابل قبول خواندن آن‌ها خواستار اتخاذ موضعی شفاف در برابر وی شد.

«مارتین شولتز»، رئیس پارلمان اروپا در گفتگو با نشریه «بیلد» آلمان خواستار موضعی آشکار در برابر رئیس جمهور ترکیه شده و رفتارهای وی را غیر قابل قبول ارزیابی کرد.

وی همچنین تاکید کرد که این مسئله پذیرفتنی نیست که رئیس جمهور یک کشور دیگر درخواست می کند که ما در آلمان قوانین دموکراتیک خود را محدود کنیم چرا که وی احساس می کند (در سایه این قوانین) مورد مضحکه قرار گرفته است.

ترکیه در اعتراض به پخش برنامه ای طنز درباره رئیس جمهور این کشور در یکی از شبکه های تلویزیونی آلمان، سه بار سفیر این کشور را احضار کرده بود.

19 ماه می 2016 نیز رئیس جمهور سابق فرانسه پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را فاجعه بار خواند.

«نیکولا سارکوزی» در مصاحبه با روزنامه «لوموند» فرانسه گفت: بدترین حالتی که ممکن است در اتحادیه اروپا روی دهد این است که انگلیس از این نهاد خارج و ترکیه به آن بپیوندد.

رئیس جمهور سابق فرانسه با بیان اینکه ترکیه توانایی حل مشکل پناهندگان را ندارد اظهار کرد: ازسرگیری مذاکرات ترکیه با اتحادیه اروپا بی معناست.

15 آگوست سال 2016 «مولود چاووش اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه با روزنامه آلمانی «بیلد» گفت: اگر اتحادیه اروپا تا ماه اکتبر تعهد خود مبنی بر سفر شهروندان ترکیه به اروپا بدون نیاز به  روادید را اجرا نکند، ترکیه راه را برای ورود مهاجران غیرقانونی به اروپا باز می کند.

براساس توافقی که پیش از این میان ترکیه و اتحادیه اروپا منعقد شده بود آنکارا در بخشی از آن متعهد شده بود که از ورود پناهجویان غیرقانونی به اروپا جلوگیری و در مقابل امتیاز سفر بدون روادید شهروندانش به اروپا را دریافت کند.

در ماه اکتبر سال 2016 نیز نخست‌وزیر ترکیه درخصوص تلاش‌های نافرجام برای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا هشدار داد که کشورهای اروپایی نباید فراموش کنند که در این رابطه آنکارا همیشه گزینه‌های دیگری نیز در اختیار دارد.

«بنعلی یلدریم»، نخست وزیر ترکیه گفته بود: دولت ترکیه بیش از نیم قرن است که تلاش می کند به اتحادیه اروپا بپیوندد و در این زمینه هرکاری را که باید انجام داده است، اکنون تصمیم با اتحادیه اروپا است.

20 نوامبر سال 2016 نیز «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد: پیوستن به اتحادیه اروپا تنها گزینه ترکیه نیست و ما می توانیم به سازمان همکاری های شانگهای نیز بیندیشیم.

اردوغان این سخنان را در حالی گفته بود که «مارتین شولتز» رئیس پارلمان اروپا پیش از این سخنان، ترکیه را به اعمال تحریم های اقتصادی در واکنش به سرکوب مخالفان به وسیله دولت این کشور تهدید کرده بود.

24 نوامبر اعضای پارلمان اروپا خواستار توقف گفت و گوها درباره پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا شدند و این در حالی است که پیشتر رجب طیب اردوغان از پارلمان اروپا انتقاد کرده و تصمیم پارلمان اروپا برای توقف گفت‌وگوها بر سر عضویت ترکیه در اتحادیه‌ اروپا را  بی‌ارزش خوانده بود.

در پی رای پارلمان اروپا به تعلیق مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا، رجب طیب اردوغان  اتحادیه اروپا را تهدید کرد که مرزهای ترکیه را برای ورود مهاجران غیرقانونی به کشورهای اروپایی باز می کند.

10 ژانویه سال 2017 مولود چاووش اوغلو گفت که رهبران اروپایی برای تسهیل روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا موانع غیرواقعی و مصنوعی را برطرف کنند و بدون عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا، این اتحادیه ناکامل است.

روابط ترکیه و یونان نیز در پی امتناع یونان از استرداد سربازان ترکیه که متهم به ارتباط با کودتای نافرجام هستند، دچار تنش شده و ترکیه اعلام کرده که کلیه مناسبات مهاجرتی خود با این کشور را لغو خواهد کرد.

در پی افزایش این تنش‌ها، در تاریخ 2 فوریه سال 2017 وزارت دفاع یونان اعلام کرد که ترکیه طی یک روز 138 بار حریم هوایی این کشور را نقض کرده است و این در حالی است که دو کشور یونان و ترکیه علاوه بر پرونده استرداد سربازان بر سر چند جزیره نیز با یکدیکر مناقشه دارند.

پرونده مربوط به استرداد سربازان ترکیه که متهم به دست داشتن در کودتای نافرجام ترکیه هستند ، در دادگاه یونان بسته شده، حکم دادگاه یونان در مورد این سربازان  نهایی شده و حتی وزارت دادگستری یونان نیز قادر به لغو آن نخواهد بود.

علاوه براین، سربازان ترکیه که متهم به ارتباط با کودتای ترکیه هستند، از یونان درخواست پناهندگی سیاسی کرده‌اند و تقاضای آنان در دست بررسی از سوی یونان است.

«آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان نیز یکم مارس 2017 و در پی بازداشت «دنیز یوسل»، روزنامه‌نگار آلمانی در ترکیه، انتقاد تندی به این اقدام وارد کرد و اقدام دولت ترکیه در بازداشت روزنامه‌نگاران در این کشور را «تلخ و ناامیدکننده» عنوان کرد.

مرکل ضمن محکوم کردن اقدام ترکیه گفت: این اقدام نامعقول است به خصوص که دنیز یوسل داوطلبانه خود را به مقامات ترکیه معرفی کرده و خواستار تحقیق و تفحص شده است.

«زیگمار گابریل» وزیر خارجه آلمان نیز در این باره گفت که دستگیری دنیز یوسل در ترکیه نشانه تفاوت عمیق میان آلمان و ترکیه در زمینه اجرای قانون و آزادی مطبوعات است.

11 ماه مارس سفر مولود چاووش‌اوغلو به شهر «روتردام» هلند برای برگزاری کمپین تبلیغاتی همه پرسی 16  آوریل به خاطر ممانعت مسئولان هلندی از ورود هواپیمای وی لغو شد و در پی این اقدام روابط دو کشور دچار تنش‌های شدیدی شد و رجب طیب اردوغان در واکنش به ممانعت هلند از فرود هواپیمای حامل وزیر خارجه ترکیه در این کشور گفت که آنکارا از ورود دیپلمات ها و سیاستمداران هلندی به خاک ترکیه جلوگیری خواهد کرد و در همین حال وزارت خارجه ترکیه کاردار هلند را احضار کرد.

در پی اوج گرفتن تنش میان آنکارا و آمستردام، «بن علی یلدریم» نخست وزیر ترکیه  طی سخنانی با اشاره به اینکه امکان قبول آنچه بر وزیران ترکیه در هلند گذشته وجود ندارد گفت: واکنش ترکیه به این اقدامات دولت هلند شدید و محکم خواهد بود.

معترضان در ترکیه ضمن یورش به ساختمان کنسولگری هلند در استانبول پرچم این کشور را به پایین کشیدند و پرچم ترکیه را جایگزین آن کردند و مولود چاوش اوغلو گفت: اقدامات ترکیه علیه هلند تا زمانی که این کشور از آنکارا عذرخواهی کند ادامه می یابد.

وزارت امور خارجه هلند نیز در واکنش به سخنان مقامات ترکیه که خواستار عذرخواهی هلند شده بودند اعلام کرد که «آمستردام» قصد عذرخواهی از ترکیه را ندارد.

مناسبات ترکیه با کشورهای اروپایی از جمله هلند و دانمارک در پی مخالفت رهبران اروپا با ورود وزیران ترکیه به این قاره ابعاد جدید به خود گرفت و «لارس راسموسن»، نخست وزیر دانمارک روز یکشنبه 12 مارس  به همتای ترکیه‌ای خود پیشنهاد کرد که به دلیل تشدید تنش در مناسبات ترکیه و هلند فعلا به دانمارک سفر نکند.