عاشیق‌ها منظومه‌ها را سینه به سینه نگه داشته‌اند

به گزارش گروه فرهنگی به نقل از روابط عمومی دهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، این گفت‌وگو با احد ملکی با محوریت منظومه‌خوانی انجام شده است. ملکی درباره تاریخچه منظومه‌خوانی در میان عاشیق‌ها توضیح داد: عاشیق‌ها منظومه‌ها را سینه به سینه نگه داشته‌اند. عاشیق‌ها خودشان هم نقال و هم آهنگسازند و هم داستان‌های منظومه‌خوانی را می‌نویسند. ترک‌زبان‌ها به اصطلاح به چنین عاشیق‌هایی می‌گویند "حاق عاشیقی". این ا فراد کسانی هستند که شعر گفتن از طرف خداوند در درونشان الهام می‌شود. آخرین درجه عاشیق‌ها هم "دده" یا همان پدر است.

پژوهشگر موسیقی نواحی افزود: عاشیق‌ها همواره مورد احترام مردم بودند اما در زمان صفویه به اوج رسیدند و بیشتر به آن‌ها بها داده شد. شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفوی) خودش یک هنرمند بود که با تخلص "خطایی" شعر می‌گفت و قوپوز می‌نواخت. عاشیق دده قربانی و عاشیق عباس توفارقانلی از معروف‌ترین عاشیق‌های زمان شاه اسماعیل و شاه عباس بودند.

وی افزود: "کوراوغلی" یکی از داستان‌های کهن و مهم عاشیقی است. آهنگ‌ها و خود داستان "کوراوغلی" حماسی هستند. کوراوغلی به ترکی یعنی کورزاده یا پسر مرد کور. او کسی است که از خانی که قاتل پدرش بوده انتقام می‌گیرد. اجرای این داستان توسط عاشیق‌ها در میان مردم خیلی طرفدار دارد.

احد ملکی درباره شرایط فعلی منظومه‌خوانی در میان عاشیق‌ها و به طور کلی در جامعه ایران گفت: منظومه‌خوانی دارد از سینه ما عاشیق‌ها پاک می‌شود چون مردم دیگر فرصت این را ندارند که بنشینند و داستانها را گوش کنند. در گذشته که تلویزیون و رسانه‌ای در روستاها نبود، همه خبرها در اختیار عاشیق‌ها بود. داستان‌های عاشیقی هم خیلی طولانی بودند. برای مثال داستان "اصلی و کرم" 7 ساعت به طول می‌انجامید که عاشیق‌ها در مراسم‌های مختلف بخشی از آن‌ را می‌خواندند و داستان نصفه می‌ماند و مردم برای روزهای بعد منتظر شنیدن ادامه داستان می‌ماندند. اما الآن نه امکانش وجود دارد و نه مردم برای گوش کردن به آن حوصله به خرج می‌دهند.

پژوهشگر موسیقی نواحی و نوازنده ساز قوپوز گفت: تمام داستان‌های عاشیقی همه‌شان نصیحت و حاوی یک مطلب و پیام هستند. من الآن به شهرهای زنجان، همدان، ارومیه و بقیه مناطق ترک‌نشین می‌روم، از من درخواست می‌کنند که برایشان داستان بخوانم اما طبیعتاً دیگر وقت آن نیست که همه داستان گفته شود. بنابراین یک قسمتی از داستان را می‌خوانم که پیام داشته باشد و بتواند نصیحت کند. 

همچنین احد ملکی درباره اهمیت برگزاری دهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی با محوریت منظومه‌خوانی گفت: اکنون در جشنواره‌ها فقط 20 دقیقه به عاشیق‌ها فرصت اجرا داده می‌شود که در این مدت فقط می‌شود دو آهنگ اجرا کرد. بنابراین عاشیق‌ها مجبورند که یک داستان کوتاه را بگویند که بتوانند جمعش کنند و پیام‌شان را برسانند. به هر حال همین هم غنیمتی است و باید به خاطر آن از دست‌اندرکاران جشنواره موسیقی نواحی که به این مسأله توجه دارند تشکر کرد چون آن‌ها قدر موسیقی نواحی را می‌دانند و برای فراموش نشدن آن زحمت می‌کشند. به نظرم که پرداختن به موسیقی عاشیق‌ها و منظومه‌خوانی در جشنواره‌ها کار خیلی خوبی است. 

دهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران با محوریت منظومه‌خوانی به دبیری احمد صدری از ششم تا نهم تیرماه ۱۳۹۶در کرمان برگزار خواهد شد.