مخالفت میراث فرهنگی با ساخت سدهای قردانلو و مشمپا

به گزارش گروه جامعه خبگزاری میزان، شورای فنی میراث‌فرهنگی در نشست اخیر خود با ساخت سدهای قردانلو و مشمپا و شبکه‌های آب‌رسانی آن‌ها پیش از نجات‌بخشی 77 اثر فرهنگی‌تاریخی واقع در محدوده ساخت این سدها مخالفت کرد.

در این نشست که به‌ریاست محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و با شرکت سایر اعضا برگزار شد، راه‌های نجات‌بخشی 150 اثر فرهنگی‌تاریخی موجود در محدوده اجرای 7 طرح عمرانی موردبررسی قرار گرفت و با ساخت سد و شبکه کلقان‌چای، سد و شبکه چندیر و سد زادروم به‌صورت مشروط موافقت شد.

براساس نظر اعضای شورای فنی میراث‌فرهنگی، همه عملیات مطالعاتی، اجرایی و ساخت سدهای مشمپا و قردانلو و همچنین شبکه‌های وابسته به آن‌ها باید متوقف شود.

در بررسی‌های باستان‌شناختی و مطالعات فرهنگی و تاریخی، تعداد 21 اثر فرهنگی‌تاریخی در محدوده مخزن سد قردانلو، واقع در شهرستان بجنورد استان خراسان شمالی، شناسایی شد. تعداد 35 اثر نیز در محدوده مخزن و 21 اثر در محدوده تراز بالاتر مخزن سد مشمپا، واقع در شهرستان طارم استان زنجان، شناسایی شد که این آثار مدارک مهمی برای آگاهی از تبادل ارزش‌های بشری در دوران پیش‌ازتاریخ، تاریخی و اسلامی محسوب می‌شوند.

در نشست شورای فنی میراث‌فرهنگی، با توجه به بررسی‌های باستان‌شناختی و مطالعات فرهنگی و تاریخی، تصمیم به موافقت مشروط با سه طرح عمرانی سد و شبکه کلقان‌چای، سد و شبکه چندیر و سد و شبکه زارم‌رود گرفته شد. در نتیجه بررسی‌های باستان‌شناختی و مطالعات فرهنگی و تاریخی، 3 اثر فرهنگی‌تاریخی در محدوده مخزن سد کلقان‌چای، 19 اثر در محدوده شبکه این طرح و تعداد 7 اثر فرهنگی‌تاریخی نیز در محدوده مخزن سد چندیر و 2 اثر در محدوده مخزن سد زارم‌رود شناسایی شدند.

براساس تصمیم شورا مقرر شد شرکت کارفرما اعتبار لازم را برای تکمیل مطالعات فرهنگی‌تاریخی و عملیات نجات‌بخشی و حفاظت آثار تاریخی مطابق با ضوابط و دستورالعمل‌های موجود بپردازد و حداکثر 3 ماه بعد از صدور مجوز فوق، قرارداد مطالعات منعقد شود.

همچنین در همه مراحل ساخت پروژه باید یک کارشناس‌ناظر موردتأیید پژوهشکده باستان‌شناسی و اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان حضور داشته باشد و درصورتِ برخورد به هر نوع آثار تاریخی‌فرهنگی در حین عملیات ساخت، خاک‌برداری، جاده‌سازی و حفاری کانال، باید بلافاصله کار متوقف و برای مطالعات تکمیلی به سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اطلاع داده شود.

با توجه به تعداد زیاد آثار تاریخی‌فرهنگی در محدوده شبکه آبیاری‌زهکشی کلقای‌چای و تداخل آن‌ها با تأسیسات، باید اقدامات حفاظتی یا تغییر مسیر کانال‌ها انجام گیرد و اعتبار لازم برای ثبت ملی محوطه‌ها و تعیین عرصه و حریم تأمین شود.

طرح‌های عمرانی سد و شبکه کلقان‌چای، چندیر و زارم‌رود به‌ترتیب در استان‌های آذربایجان شرقی، خراسان شمالی و مازندران واقع شده‌اند.

تصمیم‌گیری درباره طرح عمرانی سد مراش، واقع در شهرستان ماهنشان استان زنجان، به بعد از بررسی‌های تکمیلی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری موکول شد.

در این جلسه مقرر شد که سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برنامه‌ای جامع برای تکمیل مطالعات فرهنگی‌تاریخی، گمانه‌زنی و کاوش باستان‌شناختی چهار تپه و مستندسازی روستا طراحی و اجرا کند و سپس با طرح این برنامه در شورا تصمیم نهایی برای ساخت سد و شبکه گرفته شود.

در بررسی‌های پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در سال 92 تعداد 16 اثر فرهنگی‌تاریخی در محدوده مخزن سد مراش شناسایی شد که از این مجموعه تعداد 11 اثر در نتیجه آبگیری در خطر نابودی قرار خواهند گرفت. علاوه‌بر این، در گذشته، تعداد 2 اثر در مخزن این سد در فهرست آثار ملی ثبت شده بودند.

در همین راستا، شرکت آب منطقه‌ای باید تا زمان پایان این مطالعات و ابلاغ تصمیم بعدی شورا، از هر گونه عملیات اجرایی و ساخت طرح خودداری کند.

شرکت کارفرما هم متعهد شد اعتبار لازم برای تکمیل مطالعات فرهنگی‌تاریخی و عملیات نجات‌بخشی و حفاظت از آثار تاریخی را مطابق با ضوابط و دستورالعمل‌های موجود بپردازد و حداکثر 3 ماه پس از صدور ابلاغ مصوبه، قرارداد مطالعات منعقد شود.

با توجه به شناسایی 5 اثر فرهنگی‌تاریخی در محدوده مخزن سد دربند و 26 اثر در محدوده شبکه این طرح عمرانی، شرکت کارفرما متعهد شد اعتبار لازم برای تکمیل مطالعات فرهنگی‌تاریخی و عملیات نجات‌بخشی و حفاظت از آثار تاریخی را مطابق با ضوابط موجود بپردازد و اگر در حین عملیات به هر نوع آثار تاریخی‌فرهنگی برخورد شد بلافاصله عملیات را متوقف کند و به سازمان میراث‌فرهنگی اطلاع دهد.

همچنین با توجه به اینکه تاکنون مطالعات فرهنگی‌تاریخی در محدوده پایین‌دست شبکه، کانال و تأسیسات آب‌رسانی صورت نگرفته، باید همراه با کاوش‌های باستان‌شناختی در محدوده مخزن سد، مطالعات فرهنگی‌تاریخی و بررسی‌های باستان‌شناختی نیز در این بخش صورت گیرد تا اقدامات حفاظتی یا تغییر مسیر کانال‌ها انجام و محوطه‌ها ثبت ملی و تعیین عرصه و حریم شود.

براساس بند ج ماده ۱۱۴ قانون برنامه پنج‌ساله چهارم، تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتی موظف‌اند قبل از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی به انجام مطالعات فرهنگی‌تاریخی میراث‌فرهنگی اقدام و در طراحی و مکان‌یابی پروژه‌های یادشده نتایج این مطالعات را رعایت کنند.

انتهای پیام/