تسریع در ساخت و تکمیل پالایشگاه‌های جدید
: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نامناسب بودن الگوی پالایشی کشور را از عوامل پایین بودن میزان تولید فرآورده‌های پالایشی کشور دانست و خواستار تسریع در ساخت و تکمیل واحدهای پالایشگاهی جدید شد.
به گزارش میزان، دفتر مطالعات انرژی این مرکز در گزارشی ضرورت پالایش نفت خام و تولید فرآورده‌های نفتی استراتژیک را با رویکرد تکمیل زنجیره ارزش در صنایع پایین دستی و پتروشیمی را مورد بررسی قرار داد.
در این گزارش آمده است: بر اساس اسناد بالادستی کشور از جمله سیاست‌های کلی نظام در بخش نفت و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، تکمیل زنجیره ارزش و جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی ضروری است.
صنعت پالایشگاهی و صنایع پایین دستی آن از جمله صنعت پتروشیمی، نقش اساسی در تحقق این هدف دارند. اما تحلیل‌های ارایه شده در این گزارش نشان می‌دهد که عملکرد واحدهای پالایشگاهی کشور به لحاظ تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا، ضعیف است.
بر اساس گزارش این مرکز، نامناسب بودن الگوی پالایشی کشور از عمده دلایل پایین بودن میزان تولید فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا در واحدهای پالایشگاهی کشور است.
استفاده نکردن از فرآیندهای تبدیل ثانویه در پالایشگاه‌های کشور و پایین بودن ضریب پیچیدگی آنها، موجب افزایش سهم فرآورده‌های سنگین نسبت به فرآورده های سبک شده است.
بر اساس اعلام کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، تولید بیشتر از ظرفیت اسمی واحدهای پالایشگاهی کشور از دیگر دلایل ضعف عملکرد پالایشگاه‌های کشور است، به طوری که برای مثال در سال 1390 متوسط نسبت ظرفیت عملی به ظرفیت اسمی پالایشگاه های کشور 129.8 درصد بوده است.
بالابودن این نسبت منجر به خروج الگوی پالایشی کشور از استانداردهای معمول و تولید بیشتر فرآورده‌های سنگین در مقایسه با فرآورده های سبک (که ارزش افزوده بالاتری دارند) شده است.
این گزارش اشاره می‌کند: بر اساس نتایج بررسی به عمل آمده ارزش افزوده فرآورده های نفتی تصفیه شده در سال 1390 با استفاده از قیمت های فوب خلیج فارس، 2349.46 میلیون دلار برآورد شده است.
تحلیل آمار موجود نشان می‌دهد با ارتقای کارآیی فنی پالایشگاه ها و تطابق الگوی پالایشی کشور حداقل با الگوی پالایشی جهان، می‌توان انتظار داشت که ارزش افزوده پالایشگاه‌های کشور دو برابر شود.
اکنون خوراک و سوخت تعدادی از مجتمع های پتروشیمی کشور از طریق پالایشگاه‌های داخلی تامین می‌شود که از این طریق انواع محصولات پتروشیمی از جمله آروماتیک‌ها، اتیلن، پروپیلن و سایر محصولات در کشور تولید می‌شود.
نتایج این گزارش نشان می‌دهد که در سال 1390 مجموع ارزش افزوده محصولات شیمیایی از جمله مواد شیمیایی اساسی، کودها، پلیمرها و ساخت لاستیک مصنوعی به قیمت ثابت سال 1375 حدود 19433 میلیارد ریال بوده است.
بنابراین تکمیل زنجیره ارزش فرآورده‌های نفتی در صنعت پتروشیمی علاوه بر ایجاد ارزش افزوده بالا، اشتغال‌زایی ، عدم نیاز به واردات و صرفه جویی ارزی برای کشور به همراه دارد.
این گزارش در پایان پیشنهادهایی مطرح کرده که به شرح زیر است:
- تسریع در تکمیل و ساخت واحدهای پالایشی در حال احداث به منظور افزایش ظرفیت اسمی پالایشی مورد نیاز کشور
- اصلاح الگوی پالایشی کشور و بهبود ضریب پچیدگی پالایشگاه های 9 گانه موجود کشور با استفاده از فرآیندهای تولید ثانویه و به کارگیری تکنولوژی پیشرفته
-احداث پالایشگاه های مقیاس کوچک
-رشد و توسعه صنایع پتروشیمی همزمان با کاهش تولید فرآورده های سنگین از طریق ایجاد واحدهای شکست کاتالیستی (FCC) در پالایشگاه ها و اجرای طرح های یکپارچه سازی پالایشگاه و پتروشیمی