10 باور غیر علمی

به گزارش گروه فضای مجازی به نقل از روزنامه جام جم، برخلاف آنچه معمولا شنیده‌اید، نوشیدن روزانه هشت لیوان آب کلید سلامت نیست یا نپوشیدن لباس گرم در یک روز سرد شما را بیمار نمی‌کند. شاید باور نکنید دوران بارداری 9 ماه نیست. شایعات مربوط به حوزه پزشکی، اغلب به عنوان حقایقی خدشه‌ناپذیر بین مردم تکرار می‌شوند، حتی اگر جستجوهای پیگیرانه در اینترنت، حقیقتی را که پشت این تصورات غلط وجود دارند روشن کنند. در ادامه به بی‌اعتباری برخی از معمول‌ترین شایعات پزشکی از نظر علمی می‌پردازیم.

1.‌ واکسن‌ها می‌توانند باعث ابتلا به آنفلوآنزا یا اوتیسم شوند

هرچند بدن در واکنش به هرنوع واکسنی دچار تب خفیفی می‌شود، اما دکتر راشل ریمان استادیار طب کودکان در دانشکده پزشکی دانشگاه ایندیانا و نویسنده کتابی در زمینه شایعات پزشکی می‌گوید: این شایعه که واکسن آنفلوآنزا می‌تواند فرد را به آنفلوآنزا مبتلا کند کاملا نادرست است. واکسن آنفلوآنزا قطعا شامل ویروس‌های مرده آنفلوآنزاست؛ اما این ویروس‌ها کاملا مرده هستند. ریمان افزود: یک ویروس مرده نمی‌تواند دوباره زنده شود و ایجاد آنفلوآنزا کند.

اما در مورد اوتیسم، شایعه ابتلا به این بیماری در اثر واکسن، با چاپ مقاله‌ای آغاز شد که سال 1377/ 1998 در نشریه علمی The Lancet به چاپ رسید. در این مطالعه والدین هشت کودک (فقط هشت کودک) مبتلا به اوتیسم گفتند تصور می‌کنند فرزندانشان پس از زدن واکسن به این بیماری مبتلا شده‌اند. از آن زمان تاکنون با وجود مطالعات بسیار دیگری که این موضوع را رد می‌کنند این شایعه بشدت گسترش یافته است. به عنوان مثال مطالعه‌ای که در سال 1381/ 2002 در مورد 530 هزار کودک انجام شد (دقت کنید عدد 530 هزار چقدر بزرگ‌تر از هشت است!) ارتباطی میان واکسن زدن و خطر ابتلا به اوتیسم را نشان نداد. ریمان می‌افزاید: متاسفانه با وجود وقت و سرمایه‌ای که برای اثبات این موضوع به کار رفته است، این شایعه همچنان رواج دارد. آنقدر که در گرماگرم رقابت‌های انتخاباتی آمریکا، دونالد ترامپ اعلام کرده است اعتقادی به موثر بودن واکسن‌ها ندارد و فکر می‌کند واکسن ‌زدن به بروز اوتیسم می‌انجامد!

‌ 2. مصرف مکمل‌های ویتامین، شما را سالم‌تر می‌کنند

مطالعات نشان داده‌اند مصرف زیاد مکمل‌های ویتامین می‌توانند نه‌تنها بی‌تاثیر که حتی خطرناک باشند. به عنوان مثال مطالعه‌ای که در سال 1385/ 2006 انجام شده نشان می‌دهد خطر ابتلا به زوال عقل درمورد برخی از زنان مسن که مکمل کلسیم مصرف می‌کنند وجود دارد. همچنین در مطالعه گسترده‌ای که نتایج آن سال 1384/ 2005 منتشر شد، محققان پی بردند دوزهای بالای ویتامین‌ها می‌تواند با افزایش ریسک سرطان مرتبط باشد. مکمل‌های ویتامین علاوه بر خطراتی که در بلندمدت متوجه فرد می‌کنند، در کوتاه‌مدت نیز می‌توانند زیانبار باشند. ریمان می‌گوید بهتر است ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی را به جای قرص‌ها از غذاهای واقعی دریافت کنید.

3. غذاهای تند و استرس باعث زخم معده می‌شود

اگر فکر می‌کنید غذای پرادویه شب گذشته باعث عود زخم معده‌تان شده است اشتباه می‌کنید. هرچند پزشکان زمانی بر این باور بودند که دو عامل استرس یا غذاهای پرادویه به زخم معده دامن می‌زنند، اما امروزه مشخص شده است عامل واقعی زخم معده یک باکتری به نام هلیکوباکترپیلوری است. دکتر آران سوامیناس مدیر برنامه بیماری‌های التهابی روده در بیمارستان لنوکس هیل نیویورک می‌گوید زخم معده - زخمی که در جدار داخلی معده یا قسمت ابتدایی روده باریک ایجاد می‌شود - می‌تواند براثر مصرف داروهای خاصی مثل آسپرین و قرص‌های آهن نیز ایجاد شود.

4. آدامس 7 سال در معده باقی می‌ماند

درست است که بسیاری از مواد تشکیل‌دهنده آدامس مثل الاستومرها، رزین‌ها و موم‌ها غیرقابل هضم هستند، اما این بدان معنا نیست که هفت سال در معده باقی می‌مانند. بسیاری از چیزهایی که ما می‌خوریم - حتی موادی مثل فیبر که به خوردن آن ترغیب می‌شویم - غیرقابل هضم هستند. اما سیستم گوارشی یک سیستم ارگانیک قوی است و هرچیزی را که نمی‌تواند جذب کند، از خود خارج می‌کند. ریمان می‌گوید باوجود چسبندگی و قوام عجیب آدامس، این ماده از سیستم گوارشی عبورکرده و دفع می‌شود.

5. مطالعه در نور کم یا نزدیک تلویزیون نشستن چشم را ضعیف می‌کند

نور کم یا زل زدن به تلویزیون از فاصله کم، بدون شک می‌تواند باعث شود چشم شما بسختی کار کرده و آسیب ببیند. اما ریمان می‌گوید هیچ‌گونه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این کارها آسیب طولانی‌مدتی به چشم وارد می‌کنند. وی می‌افزاید شایعه غلطی که در این زمینه وجود دارد در دهه 1340/ 1960 آغاز شد و در آن زمان می‌توانست درست باشد. برخی تلویزیون‌های رنگی اولیه امواجی منتشر می‌کردند که می‌توانست به چشم آسیب برساند. اما این مشکل مدت‌هاست برطرف شده و تلویزیون‌های امروزی و صفحه‌های نمایشگر رایانه‌ها تقریبا بی‌خطر هستند. بنابراین زیاد نزدیک تلویزیون نشستن، کودک شما را نیازمند عینک نخواهد کرد.

‌ 6. روزانه باید حداقل 8 لیوان آب بنوشیم

شایعه مصرف هشت لیوان آب در روز از سال 1324/ 1945 آغاز شد؛ زمانی که شورای تحقیقات ملی غذا و تغذیه آمریکا اعلام کرد بزرگسالان باید روزانه حدود 5/2 لیتر (مساوی با هشت لیوان) آب مصرف کنند. هرچند تمام رسانه‌ها این حقیقت را منتشر کرده و به همین مقدار بسنده کردند، اما آنچه شورای تغذیه در ادامه توضیح داد این بود که بخش عمده این میزان آب از غذاها تامین می‌شود. ریمان می‌گوید شایعه‌ای که وجود دارد را باید این گونه اصلاح کرد: روزانه حدود هشت لیوان مایعات بنوشید یا بخورید.

‌ 7. هوای سرد شما را بیمار می‌کند

ریمان می‌گوید این شایعه که در سراسر جهان رواج دارد، صحت ندارد. شاید وقتی سردمان می‌شود، علائم سرماخوردگی – واقعی یا خیالی- را بیشتر احساس کنیم. اما دما به خودی خود ما را نسبت به ویروس‌ها آسیب‌پذیرتر نمی‌کند. این نتیجه در مطالعه‌ای که سال 1347/ 1968 در نشریه The New England Journal of Medicine به چاپ رسید اعلام شد. براساس نتایج این مطالعه اگر در یک اتاق یا یک حمام سرد، از سرما به خود بلرزید، احتمال ابتلا به سرماخوردگی پس از استنشاق میکروب‌های سرماخوردگی بیش از زمانی نیست که در دمای معمولی به‌سر می‌برید. ریمان افزود هوای سرد همچنین تفاوتی در دوره بهبودی از سرماخوردگی ایجاد نمی‌کند. حتی نتایج تحقیقاتی که هنوز در مراحل اولیه هستند می‌گویند این احتمال وجود دارد که هوای سرد از برخی جهات به بدن کمک می‌کند. با این حال تاثیر هوای سرد بر میکروب‌های سرماخوردگی هنوز بدرستی مشخص نیست. تحقیقات نشان می‌دهند دو عامل معمول سرماخوردگی – رینوویروس‌ها و کرونوویروس‌ها- دردماهای سردتر بسرعت رشد می‌کنند و سرماخوردگی در هوای سرد و خشک گسترش بیشتری می‌یابد. برخی دانشمندان احتمال می‌دهند دلیل شیوع بیشتر سرماخوردگی در هوای سرد این باشد که در این هوا افراد اغلب در فضاهای بسته به سر می‌برند و تعامل نزدیک‌تری با یکدیگر دارند و این شرایط، زمینه را برای گسترش میکروب سرماخوردگی فراهم می‌سازد.

8. کودکان هنگام دندان درآوردن تب می‌کنند

این شایعه‌ای است که همه پدرو مادرها آن را شنیده‌اند. ریمان می‌گوید این شایعه پزشکی هم نادرست است و می‌تواند خطرناک باشد. تحقیقات، ارتباط زیادی میان دندان درآوردن کودک و دمای بالای بدن نشان نداده‌اند. ریمان هشدار می‌دهد والدین نباید تب کودک را در نتیجه دندان درآوردن بدانند و به آن اهمیت ندهند.

9. مصرف پروبیوتیک‌ها از سرماخوردگی جلوگیری می‌کند

مطمئنا پروبیوتیک‌ها شما را بیمار نمی‌کنند، اما از سرماخوردگی‌تان هم جلوگیری نمی‌کنند. دکتر پاتریکا هیبرد استاد پزشکی کودکان و رئیس سازمان سلامت جهانی بیمارستان کودکان بوستون می‌گوید هرچند تحقیقات اولیه، پروبیوتیک‌ها را عامل جلوگیری‌کننده از سرماخوردگی معرفی می‌کردند، اما هیچ‌یک از آزمایش‌های پیشرفته و باکیفیت این ادعا را ثابت نمی‌کنند.

10. دوره بارداری 9 ماه است

همه می‌دانند دوران بارداری 9 ماه به طول می‌انجامد. اما همه در مورد این حقیقت در اشتباه هستند. دکتر جوانا استون پزشک متخصص زایمان در دانشکده پزشکی ماونت ساینای نیویورک می‌گوید درواقع این دوران 5/9 ماه به طول می‌انجامد. پزشکان معمولا دوران کامل بارداری را 40 هفته عنوان می‌کنند و آغاز آن را اولین روز آخرین قاعدگی می‌دانند. اما باروری زنان معمولا 10 تا 16 روز پس از شروع قاعدگی آغاز می‌شود. بنابراین با این شیوه شمارش، دو هفته اول بیشتر بارداری‌ها درواقع قبل از این‌که زنان متوجه آن شوند آغاز می‌شود. چیزی که موضوع را گیج‌کننده‌تر می‌کند این است که محققان پی برده‌اند مدت‌زمانی که یک بارداری سالم به طول می‌انجامد می‌تواند به اندازه پنج هفته کم یا زیاد شود.