پرداختن به فجایع مسلمان‌نماهایی مثل آل‌سعود از رسالت‌های شعر آیینی است

به گزارش گروه فرهنگی ، محمدعلی مجاهدی، در پنجمین دوره آموزشی شعر «کلک خیال» که با رویکرد شعر آیینی در سالن جلسات مجتمع آموزشی و فرهنگی یاوران مهدی(ع) درحال برگزاری است، با بیان اینکه توجه به محتوای متن، شعر آیینی را از دیگر اشعار جدا می‌کند، اظهار کرد: معنای شعر آیینی، آن است که محتوای این شعر متاثر از آموزه‌های دینی است؛ به همین علت شاعران آیینی به محتوا نگاه ویژه دارند.

وی با تاکید بر اینکه مفاهیم مجرد موجود در عوامل ماورایی با مقوله‌های اخلاقی در شعر آیینی مورد توجه قرار می‌گیرد، اضافه کرد: شعر ماورایی می‌تواند جزیی از قلمرو شعر توحیدی باشد؛ نه اینکه تمام این شعر را تشکیل دهد. در این شعر از مقوله‌های مجرد ذهنی که توسط شاعر با قابلیت دسترسی و فهم مطرح شده، استفاده می‌شود.

این استاد برجسته شعر آیینی از قرآن کریم به عنوان یک منبع وحیانی نام برد و گفت: پیامبر اسلام (ص) برای تکامل اخلاق بشری آمده است؛ اما افرادی به اشتباه در دین اسلام به دنبال منظره‌های دیگری غیر از اخلاق هستند.

* اعتراض نسبت به جنایات آل‌سعود از رسالت‌های شاعر آیینی است

وی با اشاره به اینکه مقوله‌های سیاسی در آموزه‌های دینی وجود دارد، تصریح کرد: اسلام این حق را به مسلمانان داده است که نسبت به شرایط باطل در هر نقطه از جهان اعتراض کنند. رفتار و کردار برخی از کشورهای مسلمان‌نما از جمله آل‌سعود فجایع بسیاری را در جهان اسلام و بشریت به دنبال داشته که باید نسبت به این رفتارها اعتراض کنیم؛ چرا که پرداختن به این مباحث یکی از رسالت‌های اصلی شاعر آیینی است.

مجاهدی زبان شعر را بُرنده و کارآمد خواند و با بیان اینکه شعر رهایی در دو حوزه مرتبط با یکدیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد، ادامه داد: با توجه به آموزه‌های دینی، انسان باید از مادیات و خواسته‌های دنیوی جدا باشد. به همین علت فرد مسلمان برای جدایی از نفس اماره تلاش می‌کند و این تلاش به عنوان جهاد بزرگ در اشعار رهایی جایگاه مشخصی دارد.

وی رسیدن به خودسازی را از اولویت‌های مورد نیاز جامعه اسلامی برشمرد و مطرح کرد: افراد با رسیدن به مراحل مقدماتی از خودسازی می‌توانند جامعه را به سمت تحول هدایت کنند.

مجاهدی رسیدن جامعه مسلمان به آزادگی را نیازمند داشتن غیرت دینی و اعتراض نسبت به ناهنجاری‌های جامعه دانست و گفت: اعتراض، وفاداری به عهد، جهاد و شهادت پشت سر یکدیگر برای انسان مسلمان معنادار می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه ائمه اطهار (ع) ارزش جایگاه رفیع شهادت را برای یاران خود بازگو کرده‌اند، تصریح کرد: بر اساس روایات دینی، هر فردی که در مسیر کسب روزی حلال جان خود را از دست بدهد، نزد خداوند متعال شهید محسوب می‌شود. 

این شاعر برجسته اظهار کرد: توطئه‌های جبهه کفر و نفاق از خاندان ابوسفیان آغاز شده و تاکنون این توطئه‌ها نتوانسته نتیجه مورد نظر که تخریب آموزه‌های دینی در جامعه بشریت بوده را به دنبال داشته باشد.

وی با بیان اینکه افراد معصوم از جهل فاصله دارند، مطرح کرد: اینکه امام حسین (ع) با آگاهی نسبت به شهادت خود در کربلا حضور یافت، به عنوان یک سوال کلیدی در علم کلام مطرح است؛ در حالی که هلاکت در دین اسلام منع شده، اما شهادت به عنوان یک سعادت مطرح است.

مجاهدی شهادت ائمه اطهار (ع) را مشیت الهی دانست و یادآور شد: معصومین نسبت به مشیت الهی آگاه بودند و نسبت به تغییر آن تلاشی نداشته‌اند؛ چرا که از شهادت به عنوان یک افتخار والا یاد می‌کردند.

* شعر آیینی متاثر از اوامر و نواهی دینی است

وی با تاکید بر اینکه شعر آیینی از توحید تا شهادت را به نمایش می‌گذارد، عنوان کرد: افرادی با نگاه‌های جزیی، شعر آیینی را به شعر ولایی محدود می‌کنند؛ در حالی که شعر آیینی با توجه به اسناد موجود در حوزه ادبیات نسبت به شعر ولایی تاریخچه طولانی‌تری دارد و متاثر از اوامر و نواهی دینی است.

مجاهدی با اشاره به اینکه شعر ساده و روان، کاربرد فکری خاصی ندارد، مطرح کرد: عنصر خیال طی 50 سال اخیر جایگاه والاتری را در عرصه شعر به خود اختصاص داده است؛ چرا که شاعران برجسته در شعرهای تاریخی به این عنصر نگاه ویژه داشته‌اند.

وی اضافه کرد: قبل از سال 260 متن فارسی دری موجود نبوده و کهن‌ترین شعر ادبی فارسی موجود از محمد بن مقلد سگزی است که در این اثر واژه‌های قدیمی بسیار قدمت شعر ادبی فارسی را نشان می‌دهد؛ اما از این تاریخ به بعد زبان فارسی دری در کشور ترویج شده است.

این استاد برجسته شعر آیینی زنده نگه داشتن یاد و خاطره شاعرانی از جمله ابوعطار قمی را علت نوشتن تاریخ قم توسط حسن قمی دانست و عنوان کرد: شاعران برجسته عراقی در محافل مختلف از متون اشعار قمی یاد می‌کردند؛ اما در سده‌های آغازین هجری، امیران اموی و عباسیان، حاکمانی را به قم می‌فرستادند که موظف بودند شیعیان و مدعیان این مذهب را شکنجه کنند و به شهادت برسانند.

 

به همین علت شاعران قمی به عنوان محبان اهل بیت (ع) در جلسات محرمانه حضور داشته و هنگام فوت، اشعار را با خود دفن می‌کردند.

وی از صدور منشور احمد بن بویه در سال340 در راستای گسترش عزاداری امام حسین (ع) یاد کرد و گفت: کسایی مروزی، متولد سال 352 نخستین شاعر فارسی‌زبان است که در شعر آیینی، عناوینی را به مدح امیرالمومنین (ع) اختصاص داده و در سال 392 عمر خود را در حالی به پایان رسانده که دستاوردهای 40 سال زندگی او در زیر خاک از بین نرفته است.

پیشکسوت شعر آیینی با بیان اینکه آغاز شعر آیینی، ظهور شاعران برجسته بسیاری را به دنبال داشته است، گفت: طی 200 سال نخست فعالیت این شعر، افرادی با عنوان فضائلیان با مستمری گرفتن از حکومت برای ترویج روایات ساختگی در مورد خلفای راشدین، تلاش و اشعار فارسی مرتبط با این افراد را در میان مردم بازگو می‌کردند.

مجاهدی به ایجاد تشکل جدید مناقبیان در مقابل تشکل فضائلیان اشاره کرد و گفت: مناقبیان با بازگو کردن اشعار مرتبط با حضرت علی (ع) در اواخر سده سوم و اوایل سده چهارم، بنیان مداحی و مدح‌خوانی اهل بیت (ع) را در ایران نهادینه کردند؛ به همین علت از آن دوره به بعد اثری از فضائلیان در این کشور باقی نمانده است.

وی بکارگیری عنصر خیال را یکی از ویژگی‌های اشعار برجسته آیینی دانست و خاطرنشان کرد: شعر آیینی از نظر ساختار بیرونی تفاوتی با دیگر اشعار ندارد و تنها تفاوت، جنبه محتوایی این شعر است.

* کشور پهناور شعر آیینی به مقوله خاصی محدود نمی‌شود

مجاهدی با بیان اینکه کشور پهناور شعر آیینی به مقوله خاصی محدود نمی‌شود، اضافه کرد: شعر آیینی با خون‌ دل افراد بسیاری به دست جامعه کنونی رسیده است؛ به همین علت نباید نسبت به این اشعار ناسپاسی کنیم و به وهابیت بهانه دهیم.

این شاعر برجسته شعر آیینی پرستش، نیایش و ستایش را از اصول شعر توحیدی برشمرد و عنوان کرد: اشعار توحیدی به صورت ویژه مورد توجه شاعران برجسته تاریخ قرار گرفته است؛ چرا که این اشعار، انسان را به سمت اصول زندگی دنیا و آخرت هدایت می‌کند.

وی با اشاره به اینکه افرادی که کانون ولایت را نشناخته عارف نیستند، مطرح کرد: برخی از شاعران در طول تاریخ برای حفظ جان خود تقیه می‌کردند؛ وجود اسامی برخی افراد در اشعار شاعران نشان از تفکر آنها نیست؛ چرا که این شاعران مجبور بوده در دوران ظلم و ستم به داشتن برخی از افکار تظاهر کنند؛ در حالی که حضرت علی (ع) در اشعار آنها جایگاه مشخصی دارد و اهل بصیرت می‌توانند با نگاه به این اشعار نسبت به افکار حقیقی آن ها آگاه شوند.

مجاهدی شعر اعتراض را از زیرمجموعه‌های شعر رهایی دانست و گفت: اشعار بزرگان تاریخ در مورد غرب‌زدگی و شعرهای مرتبط با مدافعان حرم در حوزه اشعار بیداری تقسیم‌بندی می‌شود.

* شعر عاشورایی با شعر مهدوی پیوند زده شود

این استاد برجسته شعر آیینی شعر عاشورا را با شعر عاشورایی متفاوت خواند و گفت: شعر عاشورا به رخدادهای مرتبط با امام حسین (ع) در طول تاریخ می‌پردازد؛ اما شعر عاشورایی به کلیدواژه‌ها و ابرواژه‌های فرهنگ عاشورا اختصاص دارد که مورد غفلت قرار گرفته‌اند. موضوع قیام حضرت مهدی (عج) به عنوان امتداد عاشورا مطرح است و به همین علت باید شعر عاشورایی با شعر مهدوی پیوند زده شود.