بررسی علل عدم مراجعه مبتلایان به اختلالات روانی به متخصصین/بیمه ها به این بیماران ظلم می‌کنند

به گزارش گروه فضای مجازی ، فرید براتی سده، روانشناس و رئیس پیشین ستاد ساماندهی بیماران روانی مزمن در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا در مورد بیماری اختلال روان اظهار کرد: اختلال روانی به اختلالاتی اطلاق می‌شود که در جنبه‌های اصلی انسان مانند عواطف، احساسات و رفتار فرد ایجاد مشکل و اختلال می‌کند و باعث به‌هم‌ریختگی عملکرد و کارهای روزانه وی می‌شود. به عنوان مثال اگر دانش‌آموزی در اثر به هم ریختگی عواطف و احساسات دچار اُفت تحصیلی و عدم تمایل به ندگی شود به نوعی دچار اختلال روانی شده است.

براتی سده به علل بروز اختلال روانی در افراد اشاره کرد و گفت: با توجه به حرکت جامعه به سمت فردیت، کاهش تعاملات اجتماعی، کاهش حمایت‌های اجتماعی، مشکلات و مسایل اقتصادی از جمله فقر و بیکاری، کم‌رنگ شدن نقش ارزش‌ها و هنجارها و عدم آموزش مهارت‌های زندگی به افراد متاسفانه برخی از مردم جامعه زندگی سالمی ندارند و این مسایل باعث می‌شود در یک پروسه زمانی سلامت افراد با خطر مواجه شود.+

وی میزان بروز اختلال روان در ایران را مشابه سایر کشورهای جهان دانست و گفت: آمار 21 درصدی مبتلایان به اختلال روان در ایران که از سوی وزارت بهداشت اعلام شده، در مقایسه با کشورهای دیگر طبیعی است. البته این میزان به نسبت سال‌های قبل افزایش پیدا کرده است به طوری که جلوه‌های مختلف طلاق، خشونت، پرخاشگری، ‌استرس‌های شغلی و خودکشی در جامعه ما از افزایش اختلالات روانی خبر و نشان می‌دهد وضعیت سلامت روان در کشور ما مطلوب نیست.

این روانشناس ادامه داد: به نظر می‌رسد این آمار حداقل مبتلایان به اختلال روانی را نشان می‌دهد و حتی ممکن است تعداد افراد مبتلا به اختلال روانی از این میزان هم بیشتر باشد بنابراین 21 درصد تنها آمار مبتلایان به یک نوع اختلال روان‌شناسی است که البته اختلال روانی با مشکل روان‌شناختی متفاوت است. به طوری که مشکل روان‌شناختی یعنی فرد دچار نگرانی و استرس باشد که هم می‌تواند شامل این 21 درصد باشد تا یک بیماری شدید روانی بالینی که فرد باید به یک متخصص سلامت روان مراجعه کند.

وی افزود: تفکیک اختلال روانی و مشکل روانشناختی بسیار مهم است اما متاسفانه در آمار ارائه شده، اختلال روانی تفکیک به صورت جدی صورت نگرفته است و این آمار تنها افراد 15 سال به بالا را در بر می‌گیرد در حالی که کودکان و نوجوانان هم باید مورد ارزیابی و سنجش اختلال روان قرار گیرند زیرا در جمعیت کودکان هم موارد اختلال روان دیده می‌شود به عنوان مثال وقتی کودکی مورد کودک‌آزاری قرار می‌گیرد قطعا در آینده این کودک مشکلات روان‌شناختی بسیاری پیدا خواهد کرد. به عنوان مثال کودکان مبتلا به اوتیسم، ‌عقب‌ماندگی ذهنی و دانش‌آموزانی که اختلال منش دارند حتی کودکانی که دارای علائم افسردگی هستند، باید در نظر بگیریم که متاسفانه تاکنون تحقیق جدی در این زمینه صورت نگرفته است.

براتی سده در مورد شیوع بیماری‌های اختلال روان در زنان و مردان تصریح کرد: میزان و نوع بیماری‌های ناشی از اختلال روان در زنان و مردان متفاوت است. مثلا اختلالات شخصیت ضد اجتماعی در مردان بیشتر است. افرادی که هنجارشکنی و قانون‌شکنی می‌کنند و حتی با زیر پا گذاشتن حقوق دیگران احساس گناه و پشیمانی نمی‌کنند. همچنین اختلالات خلقی و عاطفی در زنان بیشتر است به عنوان مثال زنان بیشتر مبتلا به افسردگی، وسواس و اختلالات اضطرابی هستند.

مسئول مشاوره و مداخلات روانشناختی پیشین سازمان بهزیستی کشور خدمات ارائه شده از سوی مراکز و بیمارستان‌های روانپزشکی را ناکافی دانست و گفت: متاسفانه اگرچه ما تعداد زیادی روانپزشک در کشور داریم اما در برخی از مناطق و استان‌های کشور تعداد روانپزشکان به تعداد انگشتان دست است. به طوری که در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، لرستان و خوزستان تعداد روانپزشکان اندک و انگشت شمار است زیرا معمولا روانپزشکان در مطب‌های خصوصی مشغول به کار هستند بنابراین با توجه به اینکه افراد مناطق محروم توانایی پرداخت هزینه‌های روانپزشکی را ندارند متخصصان سلامت روان نیز از حضور در این مناطق خودداری می‌کنند بنابراین نیاز است که وزارت بهداشت تمهیداتی برای حضور این افراد در مناطق کم برخوردار و محروم فراهم کند.

وی ادامه داد: متاسفانه به دلیل اینکه رویکرد بیمارستان‌های روانپزشکی دارو محور و درمان‌های زیستی است درمان‌های غیر دارویی که اصلی‌ترین وجه درمان بیماری‌های روانی است و در کنار دارو می‌تواند خیلی موثر عمل کند خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد و بیمارستان‌های روانپزشکی با کمبود و مشکلاتی در زمینه مددکار و کاردرمانگر مواجه هستند و اگر چه تعداد روان‌شناسان در کشور بسیار زیاد است اما بسیاری از آنها آموزش‌های لازم را ندیده و مهارت کافی برای ارائه خدمات به بیماران را ندارند و هم‌اکنون مددکار اجتماعی و کاردرمانگر در بیمارستان‌ها کم داریم.

ظلم بیمه‌ها به مبتلایان به اختلال روان

رئیس پیشین ستاد ساماندهی بیماران روانی مزمن به عملکرد ضعیف بیمه‌ها در بخش اختلالات روانی اشاره کرد و گفت: متاسفانه بیمه‌ها به مسئولیت خود عمل نمی‌کنند و بیماران مبتلا به اختلال روانی شرایط مناسبی ندارند زیرا بخشی از داروهای روان‌پزشکی، اقدامات بستری در بیمارستان‌های روان‌پزشکی، خدمات روان‌شناسی و خدمات مددکاری تحت پوشش بیمه نیست. تنها بخشی از داروها و تعداد محدودی از روزهای بستری افراد مبتلا به اختلالات روانی تحت پوشش بیمه است که این یک ظلم بزرگ به جامعه‌ای است که حداقل 21 درصد افراد آن مبتلا به اختلالات روانی هستند.

براتی در مورد وضعیت بیمارستان‌های روانپزشکی در کشور گفت: متاسفانه اصلی‌ترین مشکل فعلی بیمارستان‌ها موضوع کمبود 20 هزار تخت بیمارستانی است همچنین خدماتی که در بیمارستان‌ها به بیماران روانی ارائه می‌کنند کافی نیست.

وی در مورد علت مراجعه نکردن مبتلایان به اختلالات روانی به مراکز روانپزشکی و متخصصان سلامت روان گفت: بسیاری از مردم که دچار بیماری روانی هستند به دلیل مسائل اقتصادی و ترس از انگ به متخصصان سلامت روان مراجعه نمی‌کنند زیرا برخی از رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما به نوعی بیماران مبتلا به اختلال روان را به تصویر کشیده اند که افراد از مراجعه به پزشک خجالت می‌کشند.