حل مشکلِ "مهاجرین افغانستان" به یک راهـبرد مـلی نیـاز دارد

به گزارش سرویس بین الملل دولت پاکستان قصد دارد که مهاجران افغانستانی را پس از عید قربان، از پاکستان اخراج کند و برنامه‌هایی جدی‌ برای اجرای این مسئله تدارک دیده است.

گفتنی‌ است؛ در 7 ماه گذشته، نزدیک به 300 هزار مهاجر افغانستانی از پاکستان اخراج شدند اما اینک این اخراج سیل‌آسا و بسیار جدی مهاجران افغانستانی از پاکستان درحالی صورت می‌گیرد که هنوز دولت افغانستان برنامه درستی برای اسکان آوارگان داخلی در دست اجرا ندارد.

اگرچه گفته می‌شود که به مهاجران داوطلب بازگشت به کشور، یک قطعه زمین از طرف دولت اعطا می‌گردد، اما تجارب نشان داده که این زمین‌ها یا هرگز توزیع نمی‌شوند یا پروسه واگذاری آنها، آن‌قدر پر پیچ‌ و‌ خم است که مهاجرین بی‌بضاعت و بی‌واسطه، از دریافت آن منصرف شده و مافیای زمین همه را می‌بلعد.

همچنین گفته می‌شود که به هر فردِ مهاجر دوصد دالر امریکایی داده می‌شود که این نیز فقط می‌تواند مُسکنی یک‌شبه برای دردهای طولانی و دوامدارِ این جمعیتِ محروم باشد.

ادارۀ عودت مهاجرین، همواره وعده‌های مقطعیِ فراوانی از این سنخ و جنس به مردم می‌دهند که به‌جرأت می‌توان گفت که حتی اگر همۀ این وعده‌ها تحقق یابند، باز هم پاسخ‌گوی معضل مهاجرت و مهاجرین در کشور نخواهد بود.

خانواده‌هایی که از پاکستان به کشور باز می‌گردند، کسانی‌اند که سالیانِ سال را بیرون از کشور زنده‌گی کرده‌اند و دیگر هیچ سرمایه و پشتوانه‌یی برای آن‌ها در این آب‌وخاک نمانده است. مسلماً رسیده‌گی به مشکلاتِ این جمعیتِ میلیونی، نیازمند نگاهِ علمی و جامعه‌شناسانۀ حکومت به این معضل است. نگاهی که به‌جای ماهی دادن به آن‌ها، ماهی‌گیری را به ایشان بیاموزاند و برای خوداتکاییِ آنان در آینده‌های دور، برنامه بریزد.

خاطرنشان می شود؛ مهاجران هرگز با چندصد دلاری که از دولت یا مؤسسه‌یی در بدوِ ورود به کشور دریافت می‌کنند، نمی‌توانند چرخِ دشوارِ زنده‌گی‌ را بچرخانند و روی پای خود بایسـتند. مسلماً حمایت از مهاجران، مستلزم داشتنِ یک برنامۀ منسجم و منظم و بلندمدت است تا مهاجرین پس از بازگشت به میهن، مرحله به مرحله مورد حمایت قرار گیرند و آبرو و عزت‌شان حفظ شود و هرگز سربارِ جامعه نگردند.
اما متأسفانه دیده می‌شود که نگاه دولت به مهاجران و پدیدۀ مهاجرت، یک نگاهِ روزمره و غیرعلمی است و از این رهگذر، کمک‌های‌شان به مهاجرین نیز حقارت‌بار و گداپرورانه تنظیم شده است.

حکومت افغانستان باید از اقداماتِ مقطعی و خوش‌باوری‌های بی‌بنیاد، گذر کند و به حلِ اساسیِ مسالۀ مهاجرت در میانِ افغانستانی‌ها همت گمارد. افغانستان پس از سوریه، بیشترین میزانِ مهاجر را در سطحِ جهان دارد و این مهاجرت هر روز افزایش می‌یابد. انگیزه‌های مهاجرت در میان شهروندانِ ما، بسیار متنوع و با خاستگاه‌های متفاوت است؛ اما ناامنی و عدم ثبات، یقیناً بزرگ‌ترین دلیلِ مهاجرت از کشور را شکل می‌دهد.

یادآور می شود؛ مهاجرانِ افغانستانی از اقشارِ بی‌سواد و کم‌درآمد که بیشتر به دنبالِ نان و کارند، شروع و به قشرهای تحصیل‌کرده و متمول که بیشتر به دنبالِ رفاه و خدماتِ اجتماعی‌اند، ختم می‌شود. افراد بسیار زیادی هستند که فقط به دنبالِ یک لقمه‌نان کشور را ترک می‌کنند و اشخاصی نیز هستند که به‌رغمِ برخورداری از ثروت و مرتبۀ بلندِ اجتماعی، کشور را ترک می‌کنند تا در جایی نفس بکشند که نه‌تنها بوی خون و باروت نمی‌دهد، بلکه مکانی امن برای فرزندان و همۀ سرمایه‌های مادی و معنوی‌شان است.

از این رو، دولت وحدتِ ملی اگر ادعای خدمت‌گزاری به مردم و کشور را دارد، باید از ریشه به معضلِ مهاجرت در میانِ افغانستانی‌ها نگاه کند و به چاره‌یابیِ علمی و عملی در این خصوص دست یازد.
عجالتاً برای رهنمایی دولت‌مردان و متولیانِ امر می‌توان خاطرنشان کرد که جنگ و ناامنی، اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین‌خاستگاهِ مهاجرت در افغانستانِ بحران‌زده است و دیگر انگیزه‌ها و خاستگاه‌ها نیز سری در این بیشه دارند. یعنی اگر دولت بتواند در خصوصِ تأمین امنیت به یک پیروزیِ پایدار دست یابد، معضلِ مهاجرت را نیز به‌نحوی مهار کرده و مجالِ پرداختِ علمی و جامعه‌شناسیک به این موضوع و حلِ بنیادی آن را به‌تدریج دریافت خواهد کرد.

به هر صورت، اکنون که پاکستان در نظر دارد مهاجرین افغانِ مقیم پاکستان را پس از عید قربان به شکلِ جدی اخراج کند، باید دولت هرچه زودتر دست‌به‌کار شود تا از این اخراجِ غیرمنطقی و فاجعه‌بار جلوگیری کند. مقاماتِ دولت باید در رای‌زنی با سازمان بین‌المللی مهاجرت، به حکومتِ پاکستان تفهیم کنند که آماده‌گیِ پذیرشِ به‌یک‌بارۀ مهاجرین را ندارند و اگر اخراجی هم در کار است، باید تدریجی و متناسب با کمک‌های سازمان ملل و تواناییِ دولت افغانستان باشد.
/