بازنشستگی کلاشینکف‌های محبوب ایران پس از 30 سال/ کلاشینکف اسلحه ای سبک با کارنامه ای سنگین

 

این سلاح هجومی روسی از جمله اعضای خانواده سلا‌ح‌های سری AK-100 به شمار می آید. این سری از سلاح‌ها در سال‌های پس از فروپاشی شوروی در حجم زیاد و مدل‌های گوناگون برای نیروهای مسلح روسیه و بازار صادراتی توسعه یافته است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. AK-103 تا به اینجا یکی از مدل های موفق این خانواده محسوب می شود که در بازار صادراتی نیز موفق بوده است.

 

در این گزارش نگاهی داریم به این عضو جدید خانواده کلاشینکف که به کشور وارد شده است.

سلاح های سری AK-47 با شروع 8 سال جنگ تحمیلی تبدیل به سلاح و واژه ای آشنا برای مردم ایران شد. حجم زیادی از مدل های مختلف AK-47 و AKM ساخت شوروی سابق، چین و اقمار آنها در سالهای جنگ از متجاوزین عراقی به غنیمت گرفته شده یا از بازار سیاه خریداری شد. اطمینان پذیری بالا و قدرت بازدارندگی مناسب، به سرعت کلاشینکف را به سلاحی محبوب و قابل اطمینان برای نیروهای ایرانی بدل کرد.

 

از سرزمین های گرم و رملی جنوب تا قله های رفیع و سردسیر کردستان، این اسلحه به خوبی کار کرده و با نمره مناسبی از آزمون جنگ تحمیلی خارج شد.

اما در خود شوروی سابق و همزمان با اوج گیری جنگ ویتنام، مطالعات بر روی نسل جدید سلاح ها آغاز شد. روسها با مطالعه بر روی اسلحه M-16 آمریکایی و مهمات جدید 45*5.56 میلی متری آن اسلحه AK-74 و مهمات 39*5.45 میلی متری را توسعه دادند. این مهمات به نسبت مدل قبلی روسی یعنی 39*7.62 میلی متری سبک تر بوده و از کشندگی بیشتری در برابر انسان برخوردار بود. اما در هنگام برخورد با هر جسم سختی مثل بدنه یک اتومبیل یا بلوک های سیمانی یا هر جسم سخت دیگری بسیار ضعیف تر نسبت به مدل قبلی عمل می کرد.

روسها در ابتدا گونه AK-74M را توسعه دادند. در این سلاح در حجم زیادی از مواد پلیمری استفاده شده و امکان نصب بهتر و راحت تر انواع سامانه های اپتیکی و نارنجک انداز نیز بر روی آن وجود دارد. خانواده AK-100 بر راساس همین مدل توسعه یافته است. اما AK-103 برای پاسخ به نیاز آن کاربرانی است که یک پلتفورم مدرن و به روزرسانی شده به همران فشنگ های قدرتمند 39*7.62 میلی متری را نیاز دارند.

یک نکته مهم دیگر در سفارش این اسلحه برای جمهوری اسلامی ایران، بحث کاهش هزینه ها و زمان آموزش و نگهداری این سلاح است. اسلحه AK-103 از لحاظ مکانیزم، شکل ظاهری، اندازه تقریبی و کالیبر مورد استفاده کاملا شبیه کلاشینکف های مورد استفاده در داخل کشور است. در صورت استفاده از مدل هایی با کالیبرهای دیگر، باید یا مهمات در حجم بالایی به کشور وارد یا خط تولید جدیدی برای آن راه اندازی می شد که امری زمانبر و هزینه بر به حساب می آید.

AK-103 در حقیقت یک مدل سبک تر و کنترل پذیرتر از خانواده کلاشینکف های سری AK-47 و AKM محسوب می شود.

نگاهی به مشخصات AK-103

AK-103 وزنی در حدود 3 کیلو و 600 گرم داشته و طول آن 943 میلی متر است. نواخت تیر آن 600 گلوله در دقیقه و سرعت دهانه گلوله در آن 715 متر بر ثانیه است. وزن این سلاح به نسبت کلاش های موجود در کشور بین 100 الی 200 گرم سبک تر است. برد موثر آن در حدود 500 متر است.

بدنه این سلاح با مواد ضد زنگ زدگی پوشانده شده و مقاومت بسیار خوبی در برابر شرایط بد جوی و رطوبت دارد. مکانیزم عملکرد AK-103 مثل اکثر مدل های این سری گلنگدن چرخشی و استفاده از نیروی حاصل از احتراق گاز باروت است. برگه ناظم آتش این سلاح به مانند مدلهای قبلی خانواده AK در کنار بدنه قرار گرفته و در سه حالت ضامن، تک تیر و رگبار فعالیت می کند. یک مدل از این سلاح به نام AK-103-2 توان شلیک سه تیر را نیز دارد.

خشاب این سلاح نیز از جنس پلیمر ساخته شده است و یک ارتقاء مهم به نسبت خشاب های فلزی این سلاح ها محسوب می شود. خشاب های فلزی خانواده کلاش که در کشور ما نیز وجود دارد معمولا 430 یا 330 گرم وزن دارند و با استفاده از مهمات استاندارد 39*7.62 میلی متری یک سرباز می تواند در شرایط عادی 11 یا 12 عدد از این خشاب ها را که هر کدام حاوی 30 گلوله است را حمل کند اما خشاب پلیمری AK-103 تنها 250 گرم وزن داشته و بار همراه استاندارد سرباز را به حدود 13 خشاب می رساند.

در دو مدل خشاب قبل وزن کل خشاب ها به همراه مهمات به ترتیب 10.12 کیلوگرم و 9.84 کیلوگرم است. اما در آکا 103 با وجود اضافه شدن یک خشاب وزن کل به همراه آنها به همراه 390 گلوله 9.62 کیلوگرم است. با استفاده از این سلاح و خشاب های پلیمری نه فقط وزن سلاح و مهمات همراه کاهش پیدا کرده و بلکه حجم مهمات همراه نیز افزایش یافته است.

در بازار صادرات نیز AK-103 تا به اینجا موفق ظاهر شده است. کشور ونزوئلا خط تولید این سلاح هجومی را خریداری کرده و آن را به اسلحه سازمانی نیروهای مسلح خود بدل کرده است. یگان عملیات ویژه نیروی دریایی هند موسوم به MARCOS از جمله دیگر کاربران این سلاح به شمار می آید.

 ارتش سعودی، لیبی و نامیبیا نیز از جمله دیگر کاربران این سلاح به حساب می آیند. تعدادی از این سلاح نیز در دست مبارزان گروه حماس در فلسطین اشغالی دیده شده است. بخشی از یگان های ارتش و نیروهای امنیتی و پلیسی روسیه نیز از جمله کاربران این سلاح هستند.

با توجه به ویژگی های مهم و مناسب AK-103 ، می توان این سلاح را یک جایگزین مناسب و اطمینان پذیر برای جانشینی با AK-47 های موجود در خدمت نیروهای مسلح ایران دانست که در وهله اول با تجهیز برخی یگانهای خاص و منتخب در کشورمان آغاز شده است. هرچند به نظر می رسد می توان با استفاده از تجارب ارتش هایی مثل ونزوئلا و خرید خط تولید آن، ضمن استفاده از منابع و نیروی انسانی داخلی، نسبت به ارتقاء توان فنی صنایع دفاعی کشورمان نیز اقدام کرد.