خبری از تحویل هواپیمای نو به کشورمان نیست

به گزارش گروه سیاسی ، اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (موسوم به برجام ) بین ایران و گروه پنج بعلاوه یک ، سرآغاز جدیدی برای پیشرفت و بهبود اوضاع حمل و نقل هوایی تجاری کشورمان به نظر می آمد.

بر اساس بند 22 برجام ، ایالات متحده آمریکا اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران را صادر کرد، و با استناد به همین بند ، پس از اجرایی شدن برجام و در جریان سفر رئیس جمهور ایران به فرانسه ، در هشتم بهمن 94 ، پیش قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس ، بین هواپیمایی ایران ایر و شرکت فرانسوی ایرباس امضا شد.

در همان روزهای ابتدایی پس از امضای پیش قرارداد ، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی درباره امضای قرارداد نهایی ایرباس ها گفت : فعلاً در این باره پیش‌قرارداد به امضا رسیده است و پس‌ازآن باید مراحل قانونی طی شود؛ دو طرف 20 روز کاری مهلت دارند تا به قرارداد نهایی دست یابند.

وی با بیان اینکه 85 درصد مبلغ کل ایرباس‌ها را فروشنده تأمین می‌کند و 15 درصد سهم ما است، گفت: بازپرداخت به‌صورت اقساط و به‌تدریج از محل درآمد هواپیما و فروش بلیت حاصل می‌شود.

آخوندی توضیح داد: درواقع آخرین هواپیما از این خرید ظرف 15 سال تسویه حساب می‌شود.

اما دو مانع مهم بر سر راه نهایی شدن این قرارداد وجود دارد :

یک – باتوجه به اینکه 10 درصد قطعات بکار رفته در هواپیماهای ایرباس در آمریکا تولید می شوند ، این شرکت می بایست مجوز صادرات محصولاتش را به ایران از ایالات متحده آمریکا اخذ کند.

دوم – ارزش این پیش قرارداد بیش از 10 میلیارد دلار اعلام شد و لازم است تا برای تامین مالی و نهایی شدن قرارداد ، از فاینانسر های بین المللی استفاده شود که پیدا کردن فاینانسر ، یکی دیگر از موانع نهایی شدن این قرارداد است.

در نخستین روز های امضای پیش قرارداد و در حالیکه آخوندی از نهایی شدن آن طی 20 روز کاری خبر داده بود ، خبرهایی از ورود چندین فروند هواپیمای ایرباس نو تا پیش از سال 95 به کشور نیز منتشر شد ولی به یکباره وزیر راه و شهرسازی از نهایی شدن قرارداد بین ایران ایر و ایرباس تا پایان سه ماهه نخست سال 95 خبر داد.

بعد از این اظهارات آخوندی ، اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل گفت : قرارداد میان ایران ایر و ایرباس یک قرارداد ۵۰۰ صفحه ای است که مواد زیادی در آن وجود دارد.

وی افزود: هرکدام از صفحات این قرارداد باید مورد بررسی قرار گیرد چرا که موضوعات مختلف مالی، حقوقی و اجرایی در آن وجود دارد و باید دو طرف مطمئن باشند که منافع در نظرگرفته می شود.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل با اشاره به اینکه نمی‌توان زمان دقیقی برای امضای قرارداد اعلام کرد، اظهار داشت: فعلا در حال بررسی جزئیات این قراداد هستیم که موضوعی زمان بر است.

اما نکته فراموش شده اینجاست که آیا وزیر راه و شهرسازی که در روزهای آغازین پس از امضای پیش قرارداد گفته بود  دو طرف ظرف 20 روز فرصت دارند تا قرارداد نهایی را امضا کنند ، از زمان بر بودن بررسی این 500 صفحه خبر نداشته است؟

روزهای پس از امضای پیش قرارداد ایران ایر و ایرباس سپری شد و در حالی که هنوز سرنوشت نهایی شدن این قرارداد برای خرید 118فروند هواپیما بین این شرکت فرانسوی و ایران ایر در هاله ای از ابهام قرار داشت ، خبر امضای پیش قرارداد جدیدی بین ایران ایر و شرکت ATR برای خرید 20 فروند هواپیمای کوتاه برد ATR 72 منتشر شد.

اصغر فخریه کاشان پس از امضای این دو پیش قرارداد ،  اظهار داشت که تا پایان ماه میلادی ژوئن (دهم تیر ماه) ، مانع اول نهایی شدن قرارداد ، یعنی دریافت مجوز صادرات هواپیما به ایران از آمریکا برداشته می شود و ایرباس این مجوز را دریافت می کند.

وی گفت : با صدور مجوز صادرات ، پروسه انعقاد قرارداد و تحویل هواپیماهای جدید شروع می‌شود.

البته این ادعای قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل نیز محقق نشد و ایرباس نتوانست تا پایان ماه میلادی ژوئن مجوز صادرات هواپیما به ایران را از آمریکا اخذ کند.

در همین حین خبر امضای پیش قرارداد بین ایران ایر و شرکت آمریکایی بوئینگ برای خرید یکصد فروند هواپیمای مسافربری در صدر رسانه ها قرار گرفت و مجموع هواپیماهایی که پیش قرارداد خرید آن ها بین ایران ایر و شرکت های خارجی امضا شد ، به بیش از 238 فروند رسید که قرار است تا سال 2025 تحویل ایران ایر شوند.

پس از امضای این پیش قرارداد و در حالی که هنوز خبری از نهایی شدن قراردادهای قبلی نبود ، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد : اگر دیپلماتیک بگویم، مشکل خرید از ایرباس، با قرارداد بوئینگ حل شد.

از این سخن وزیر محترم خارجه اینطور برداشت می شود که ما برای نهایی کردن قرارداد با ایرباس ، به اجبار سراغ بوئینگ رفتیم تا بتوانیم با اعطای این امتیاز ، قرارداد با ایرباس و ATR را نهایی کنیم.

اما طرف غربی که سابقه عهد شکنی های فراوان دارد ، با اعطای این امتیاز نیز بهانه ای جدید گرفت و در کمال تعجب مجلس نمایندگان آمریکا منع فروش بوئینگ به ایران را تصویب کرد.

بهرام قاسمی ، سخنگو و رییس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه ای وزارت امور خارجه در واکنش به مصوبه مجلس نمایندگان آمریکا به منظور جلوگیری از فروش هواپیماهای بویینگ به ایران،گفت: دولت آمریکا موظف است هرچه با برجام مغایرت داشته باشد را رفع کند.
پس از تصویب منع فروش بوئینگ به ایران ، خبری جدید از تلاش طرف ایرانی برای خرید هواپیمای نو منتشر شد.

ایران ایر اینبار برای مذاکره بر سر خرید هواپیما سراغ شرکت ژاپنی میتسوبیشی آمد و بر اساس ادعای سایت های خبری ، مذاکرات برای خرید 80 فروند هواپیمای ژاپنی میان برد MRJ بین دو طرف صورت گرفته است.

اما مذاکره کنندگان ایرانی برای خرید هواپیما باید در نظر داشته باشند که موتور هواپیماهای ژاپنی نیز توسط آمریکا تولید می شود و برای صادرات این هواپیما نیز ، مجوز آمریکا لازم است.

نکته مهم دیگری که در اصرار طرف ایرانی برای خرید هواپیمای نو کمتر مورد توجه قرار گرفته اینجاست که این آیا تعدد مدل ها برای خرید هواپیما در آینده مشکل ساز نمی شود؟

باتوجه به اینکه 6 مدل ایرباس ، 3 مدل بوئینگ ، یک مدل ATR و یک مدل هواپیمای میتسوبیشی در فهرست خرید های ایران ایر قرار دارند ، هزینه خرید قطعه و عملیاتی نگه داشتن این ناوگان رنگارنگ پس از پایان تحویل آن ها چقدر خواهد شد؟

اگر نیم نگاهی به ناوگان ایرلاین های بزرگ دنیا داشته باشیم ، متوجه می شویم که اکثر آن ها تلاش دارند تا برای کاهش هزینه های نگهداری ، ناوگان خود را یکدست کنند.

نکته دوم اینکه ، هنوز توجیح درستی برای خرید این تعداد هواپیما اعلام نشده و معلوم نیست بر اساس چه برنامه ای این تعداد هواپیما قرار است خریداری شوند و آیا همانطور که گفته شده ، با توجه به وضعیت مسیرهای پروازی ایران ایر و فرودگاه های ایران و تعداد مسافران ، درآمد زایی هواپیما به گونه ای خواهد بود که از پس پرداخت اقساط خود برآید؟!

با اینهمه ، افزایش سن ناوگان هوایی کشور ، طلب می کند که هرچه سریع فکری اساسی برای نوسازی ناگان هوایی شود ، اما باید در نظر داشت که این فکر به گونه ای نباشد که در آینده سبب ایجاد هزینه برای کشور گردد.

و نکته آخر اینکه ، با گذشت یکسال پس از برجام ، هنوز خبری از تحویل هواپیمای نو به کشورمان نیست و همچنان بدعهدی ها برای رفع تحریم های حمل و نقل هوایی تجاری کشورمان مشاهده می شوند.