آداب و رسوم "شب‌های قدر" در افغانستان

به گزارش سرویس بین الملل افغانستانی‌ها با وجود تلاش‌های اسلام‌ستیزان جهت تفرقه‌افکنی میان آنها، با حفظ اتحاد اسلامی خود اقدام به شب‌زنده‌داری شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم، بیست‌وسوم و بیست‌وهفتم می‌پردازند.
 
رمضان ماه خیر، برکت، بخشش و احسان بر دیگران بوده و این ماه یکی از ماه‌های ویژه جامعه اسلامی تمام کشورهای مسلمان‌نشین برشمرده می‌شود.
 
ماه رمضان با جایگاه ممتاز و منحصر به فرد که در فرهنگ دینی و اجتماعی مسلمانان بویژه افغانستانی‌ها دارد، احترام به آن تکلیف هر مسلمان و افغانستانی برشمرده می‌شود.
 
افغانستانی‌ها با ترکیب زیبای چند قومیتی و چند مذهبی که دارد، مهد تنوع افکار و رفتارهای استقبال‌گونه از ماه رمضان است که البته در هر چند روز رمضان این تنوعات از هم متفاوت می‌شود.
 
در آغازین روزهای رمضان، مسلمانان این سرزمین اسلامی، فرا رسیدن و روزه‌داری در ماه مهمانی خدا را بر یکدیگر تبریک گفته و برای روزه‌داری یک ماهه آمادگی‌های گوناگونی برای خرید انواع غذاهای متفاوت و برنامه‌ریزی برای پیشبرد امور کاری خود می‌گیرند.
 
پس از گذشتن 18 روز این ماه و فرا رسیدن شب نوزدهم ماه مبارک رمضان، افغانستانی‌ها که از چندین روز و حتی ماه‌ها برای شب‌زنده‌داری آمادگی گرفته‌اند، اقدام به احیاء شب‌های قدر می‌کنند.
 
روزهای آخر این ماه نیز که نزدیک به فرا رسیدن عید سعید فطر می‌شود را به دنبال تجلیل از این عید بزرگ اسلامی کرده و اقدام به خانه‌روبی، خرید لباس‌های عیدانه و خوراکی‌های عیدی می‌کنند.
 
اما هر آن‌چیزی که در اینجا مهم پنداشته می‌شود، شب زنده‌داری و احیاء شب‌های قدر که در آن قرار داریم، است.
 
شب‌های قدر در هر منطقه و شهری متفاوت‌تر از شهر و منطقه دیگر برگزار می‌شود که در اینجا به مهم‌ترین موارد که اکثر افغانستانی‌ها به آن می‌پردازند، اشاراتی داریم.
 
همانطوری که در فوق نیز اشاره شد، شب‌های قدر از جایگاه ویژه و ارزشمندی در جامعه افغانستان برخوردار است، اما این ارزشمندی بین یک مذهب و قوم نیست، بلکه تمام اقوام و مذاهب با ادراک ارزش‌های شب‌های قدر، آن را پاس می‌دارند.
 
شب‌های قدر در افغانستان، شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم، بیست‌وسوم و بیست‌وهفتم بوده که آن را شب‌های نزول قرآن بر آخرین فرستاده الهی «حضرت محمد مصطفی (ص)» و شهادت اولین امام شیعیان «حضرت امام علی(ع)» دانسته و ارزشمند می‌دانند.
 
پیش از غروب آفتاب، خانواده‌ها نذورات خود را آغاز کرده و با در دست داشتن خرما و حلوا به جاده‌ها و کوچه‌ها بیرون می‌شوند.
 
در این شب‌ها، خانواده‌های غنی ختم قرآن کریم برگزار کرده و از دوستان، نزدیکان و مسلمانان محله خود دعوت کرده و به این صورت دورهم گرد آمده و ماتم‌داری نخستین امام خود را آغاز می‌کنند.
 
پس از پایان ختم قرآن کریم و صرف افطاری، مسلمانان روزه‌دار سراغ مساجد و تکایا جهت احیاء شب‌های قدر رفته و با برگزاری نوحه و روضه‌خوانی آغازگر محافل و مراسم‌های ماتم‌داری و شب‌زنده‌داری می‌شوند.
 
در این شب‌ها، ساکنان افغانستان اسلامی جماعت‌های نمازگذاری برپا کرده و با خوانش دعاها و توسل به خداوند بزرگ، به راز و نیاز با آفریدگار خود می‌شوند.
 
در این مراسم‌ها و محافل که زنان، کودکان، جوانان، نوجوانان و موسفیدان حضور دارند، هیئت امنای مساجد اقدام به توزیع شربت، چای و شکلات کرده و برخی مسلمانان این سرزمین اسلامی نیز نذری توزیع می‌کنند.
 
برخی مسلمانان افغانستان نیز به تدارک و تهیه سحری به شب‌زنده‌داران پرداخته و پیش از پایان این محافل، آن را به روز روزه‌داران و شب شب‌زنده‌داران توزیع می‌کنند.
 
این محافل که به صورت با شکوهی در تمام مناطق، شهرها و روستاهای افغانستان برگزار می‌شود، دقایقی پیش از سحری پایان یافته و مسلمانان جهت آغاز روزه‌داری به منازل خود بر می‌گردند.
 
خوشبختانه شب‌های قدر با گذشت هر روز بیشتر رنگ و بوی ویژه به خود گرفته و پس شکست دولت طالبان این شب‌ها در هر سال نسبت به سال گذشته آن بهتر و باشکوه‎‌تر با حضور مسلمانان افغانستان اسلامی برگزار می‌شود.
 
یکی از پیامدهای ظاهری این شب‌زنده‌داری‌ها، برعکس تصورات ددمنشان و اسلام‌ستیزان، اتحاد اسلامی است که در افغانستان به خوبی قابل رویت، مشاهده و لمس است.
 
اهل سنت افغانستان بیشتر تمایل به شب‌زنده‌داری شب بیست‌وهفتم و شیعیان این کشور متمایل به زنده‌داری شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم هستند.
 
با وجود تلاش‌هایی جهت اختلاف‌افکنی دشمنان، با آنهم هیچ تفاوت و تفکیکی در نوع شب‌زنده‌داری دیده نشده و شیعیان و سنی‌های افغانستان شب‌زنده‌داری همدیگر را نیز دوست داشته و به آن ارج می‌گذارند.
 
/