با 12 وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران، بیشتر آشنا شویم

گروه سیاسی: وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح یکی از وزارتخانه‌های استراتژیک دولت جمهوري اسلامي ایران و مسئول برنامه‌ریزی، هماهنگی، پشتیبانی و توسعه توان دفاعی در کشور است. وظیفه تجهیز نیروهای دفاعی برای مقابله با تهدیدات احتمالی نيز بر عهده این وزارتخانه است.

نهادهای وابسته به این وزارتخانه عبارتند از:سازمان صنایع دفاع ، سازمان صنایع هوافضا،سازمان صنایع هوایی،شرکت صنایع الکترونیک ایران، سازمان صنایع دریایی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر،موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، سازمان اتکا، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،شرکت باتری سازی نیرو.

از نخستین روزهای پیروزی اتقلاب اسلامی تاکنون، دوازده نفر نفر در راس وزارت دفاع قرار گرفته اند؛ اسامی آن‌ها عبارت است از: احمد مدنی،مصطفی چمران،جواد فکوری،موسی نامجو،محمد سلیمی، محمدحسین جلالی،اکبر ترکان،محمد فروزنده،علی شمخانی، مصطفی محمدنجار، احمد وحیدی و حسین دهقان.

از بين 12 وزير دفاع جمهوري اسلامي ايران، سه تن از آنان (دکتر مصطفی چمران، سرلشکر جواد فکوری و سرلشکر موسی نامجو)‌ به شهادت رسيده‌اند.

در ادامه این گزارش، با 12 وزیر دفاع دولت‌های جمهوری اسلامی ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی آشنا می‌شویم:

احمد مدنی  (1358-1357)

احمد مدنی در مرداد ماه 1308 در شهر کرمان به دنیا آمد و دوره ابتدائی و متوسطه را در همین شهر طی کرد و سپس برای ادامه تحصیل به تهران رفت و در دانشکده حقوق نام نویسی کرد.
مدنی سال بعد جزو داوطلبان اعزامی دانشجویان نیروی دریایی برای ادامه تحصیلات به انگلستان رفت و در سال 1331 به درجه ناوبان دومی و در آبان ماه 1348 نیز به درجه دریاداری رسید.

وی بیشتر دوران خدمت خود را در بندرعباس و جزایر خلیج فارس گذراند اما در سال 1351 به علت فعالیت‌های سیاسی از کار برکنار شد و از آن تاریخ تا انقلاب بهمن 1357 به تدریس در علوم سیاسی و اقتصاد در دانشکده‌های مختلف در ایران پرداخت.

وی پس از پیروزی انقلاب در کابینه دولت موقت به سمت وزیر دفاع و فرماندهی نیروی دریایی انتخاب شد اما پس از حدود دو ماه از وزارت دفاع کناره گرفت و مدتی عهده دار استانداری خوزستان شد.

مدنی در نخستین انتخابات ریاست جمهوری، در بهمن ماه سال 1358، نامزد شد و حائز رتبه دوم آرا شد.

وی در انتخابات دوره اول مجلس شورای اسلامی نیز از حوزه انتخابیه کرمان انتخاب شد اما اعتبار نامه وی به تصویب نرسید.

مدنی در پی به دست آمدن اطلاعاتی از اسناد مکشوفه در سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان خط امام، به جاسوسی و ارتباط با آمریکا متهم و در اواسط سال 1359 برای همیشه از کشور خارج شد و به آمریکا مهاجرت کرد.

وی سرانجام در روز 23 بهمن 1384 پس از یک بیماری نسبتاً طولانی در اثر ابتلا به سرطان، در ایالت کلرادو در آمریکا بدرود حیات گفت.

مصطفی چمران (1360-1358)

مصطفی چمران در سال 1311 در خیابان پانزده خرداد تهران، متولد شد. تحصیلات خود را در مدرسه انتصاریه آغاز و مقطع متوسطه را نیز در مدرسه دارالفنون و البرز گذراند؛ در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال 1336 در رشته الکترومکانیک فارغ‏ التحصیل شد.

چمران در سال 1337 با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به امریکا اعزام و در کنار معروف‏ترین دانشمندان جهان در دانشگاه کالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه امریکا (برکلی) با ممتازترین درجه علمی موفق به اخذ دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما شد.

بعد از وفات عبدالناصر رئیس جمهور وقت مصر بود که چمران به کمک امام موسی‏ صدر رهبر شیعیان لبنان، حرکت محرومین و سپس جناح نظامی آن، سازمان امل را بنا کرد و به مبارزه در لبنان پرداخت تا اینکه پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57، پایانی بر 23 سال هجرت او شد.

چمران اندکی پس از بازگشت به ایران، معاونت نخست‏وزیری در امور انقلاب را برعهده گرفت و مهمترین نقطه کارنامه او در این مقطع، در شهر پاوه و در مقابله با گروهک‌های ضد انقلاب رقم خورد.

دکتر چمران بعد از این پیروزی بی‏‌نظیر به تهران احضار و از طرف امام‏خمینی(ره)، به وزارت دفاع منصوب گردید.

در پست جدید، برای تغییر و تحول ارتش از یک نظام طاغوتی، به یک سلسله برنامه‏‌های وسیع بنیادی دست زد که پاک‏سازی ارتش و پیاده کردن برنامه‌‏های اصلاحی از این قبیل است.

نمایندگی مردم تهران در مجلس اول و نیز نمایندگی رهبر انقلاب در شورای عالی دفاع از دیگر مسئولیت های «اولین وزیر دفاع شهید» بود.

او سرانجام در تاریخ 31 خرداد 1360 هنگامی که برای معرفی و توجیه فرمانده جدید محور دهلاویه به این منطقه رفته بود، در خط مقدم نبرد، بر اثر اصابت ترکش خمپاره 60 دشمن از ناحیه سر زخمی و در راه انتقال به اهواز به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

جواد فکوری (1360)

سرلشکر خلبان جواد فکوری در17 دی 1317 در محله چرنداپ شهر تبریز متولد شد.

خلبانی جنگنده اف-4 را در ایران و آمریکا آموزش دید و پس از انقلاب با شروع جنگ تحمیلی به عنوان یکی از طراحان عملیات‌های نیروی هوایی ایران به کار خود ادامه داد که طراحی عملیات‌های منحصر به فرد کمان 99 (140 فروندی) و عملیات H3 ازجمله نقاط درخشان کارنامه او محسوب می‌شود.

در سال 1359 او و نیروی هوایی بحران ناشی از کشف کودتای نوژه را از سرگذراندند، علیرغم پاکسازیهای گسترده و سوظن دولت انقلابی، فکوری (به عنوان فرمانده نیرو) موفق به احیای فعالیت روزمره و پروازهای عملیاتی نیروی هوایی شد.

با برگزاری اولین انتخابات ریاست جمهوری و پس از تشکیل کابینه محمدعلی رجایی او با حفظ سمت به عنوان وزیر دفاع برگزیده شد و به عضویت دولت درآمد.

در شهریور ماه 1360 و با نزدیک شدن زمان اجرای عملیات شکست حصر آبادان، سرهنگ فکوری به پیشنهاد تیمسار فلاحی به ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی منتقل شد.

سرانجام در 7 مهرماه سال 60 وقتی او به همراه جمع دیگری از فرماندهان ارتش و سپاه، ازجمله تیمسار فلاحی، نامجو، کلاهدوز و جهان آرا در راه بازگشت از جبهه برای ارائه گزارش خدمت حضرت امام(ره) بود، بر اثر سقوط هواپیمای سی-130 به شهادت رسید.

موسی نامجو (1360)

سیدموسی نامجو در سال 1317 در بندرانزلی بدنیا آمد و پس از انجام تحصیلات ابتدایی و متوسطه به تحصیل در دانشکده افسری ادامه داد و به درجه افسری رسید.

در سال 1337 به عنوان یکی از بهترین شاگردان، دیپلم ریاضی گرفت و وارد دانشکده نقشه برداری دانشکده افسری (امام علی) گردید و با مدرک لیسانس نقشه برداری (درجه ستوان دومی) در سال 1340 از دانشکده افسری فارغ التحصیل شد.

وی به زبان‌های فرانسه و انگلیسی آشنایی داشت و در زمان پیروزی انقلاب، عضو هیئت علمی دانشکده افسری بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سمت فرماندهی دانشکده منصوب شد و پس از شهادت دکتر چمران به عنوان نماینده امام (قدس سره) در شورای عالی دفاع منصوب گردید و به اندازه‌ای با امام (ره) محشور بود که امام او را سید موسی خطاب می‌کردند؛ پس از آن به عنوان وزیر دفاع به کابینه شهید باهنر راه یافت.

وقتی پیشنهاد پست وزارت دفاع را به او دادند، گفته بود، اجازه دهید در دانشکده افسری بمانم، چون اگر دانشکده افسری درست شود، به منزله «فیضیه» ارتش خواهد شد و ارتش شما را درست خواهد کرد.شهید رجایی ضمن تجلیل از او، پست وزارت دفاع را به دیگری واگذار کرد.

علاقه او به دانشگاه افسری ارتش به حدی بود که هنگام گرفتن رای اعتماد از مجلس برای وزارت دفاع اینگونه خود را معرفی کرد: «سرهنگ سید موسی نامجو فرمانده دانشگاه افسری، مامور در وزارت دفاع.»

نامجو که پس از انتقال سرهنگ جواد فکوری از وزارت دفاع به ستاد فرماندهی ارتش، جایگزین او شده بود، سرانجام به همراه چند تن دیگر از فرماندهان ارتش و سپاه، بعد از پایان موفقیت‌آمیز عملیات ثامن‌الائمه، در راه بازگشت به تهران جهت ارائه گزارش به حضرت امام(ره) بر اثر سقوط هواپیما به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

محمد سلیمی (1364-1360)

امیر سرلشکر محمد سلیمی که در زمان جنگ تحمیلی مسئول دفتر مشاوره حضرت امام خمینی(ره) در امور نظامی و مسئول ستاد جنگ‌های نامنظم را برعهده داشت، در زمان حضور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دفاع مقدس نیز از جمله افرادی بوده که نزدیکترین ارتباط را با ایشان داشته است.

سلیمی در دولت سوم با درجه سرهنگی به وزارت دفاع برگزیده شد و سالها بعد در خرداد 1379، با کناره‌گیری امیر سرلشکر علی شهبازی، به عنوان دومین فرمانده کل ارتش (پس از تغییر ساختار ارتش) منصوب و به درجه سرلشکری نائل آمد.

یک روز پس از این انتصاب، امیر سرلشکر سلیمی نشان درجه یک نصر را نیز از رهبر معظم ایران و فرماندهی کل قوا دریافت کرد.

امیر سرلشکر سلیمی در شهریور 1384 از این مقام استعفا داد و دهم بهمن ماه سال گذشته، پس از تحمل یک دوره بیماری، دعوت حق را لبیک گفت.

محمدحسین جلالی (1368-1364)

با تشکیل کابینه دولت چهارم، محمدحسین جلالی به عنوان وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح انتخاب شد تا این مسئولیت را برای چهار سال برعهده بگیرد.

جلالی که از فرماندهان عالیرتبه نیروی هوایی ارتش بود، به دستور حضرت امام(ره) برای کمک در تشکیل نیروی هوایی سپاه انتخاب گردید و در حدفاصل 28 دی 1370 تا آبان 1376 فرماندهی نیروی هوایی سپاه را بر عهده گرفت.

اکبر ترکان (1372-1368)

اکبر ترکان که وزارت دفاع و پشتیبانی نیروی‌های مسلح را در دولت پنجم برعهده گرفت، تنها فرد غیر نظامی است که در جمهوری اسلامی ایران به مقام وزارت دفاع رسیده ‌است.

وی از 1 تیر 1360 تا 4 مرداد 1361 استاندار ایلام و از 15 تیر 1362 تا 14 بهمن 1363 استاندار هرمزگان نیز بوده‌است.

محمد فروزنده (1376-1372)

محمد فروزنده در دولت ششم به عنوان هشتمین وزیر دفاع تاریخ انقلاب اسلامی انتخاب و از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد گرفت و چهار سال این مسئولیت را برعهده داشت.

وی پس از این دوره  با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان پنجمین رییس بنیاد مستضعفان انتخاب شد.

علی شمخانی (1384-1376)

امیر دریابان علی شمخانی متولد 1334 اهواز، در طول هشت سال دفاع مقدس به عنوان فرمانده سپاه خوزستان، فرمانده نیروی زمینی ،قائم مقام فرمانده کل و وزیر سپاه نقش به سزایی در طراحی، فرماندهی و پشتیبانی از عملیات های مختلف رزمندگان اسلام در میدان نبرد ایفا کرد و به دلیل ابراز شایستگی در رده های مختلف فرماندهی جنگ از سوی فرماندهی معظم کل قوا، مفتخر به دریافت سه مدال فتح شد.

شمخانی یک سال پس از پایان جنگ تحمیلی (سال 1368)، با حکم فرماندهی معظم کل قوا، حضرت آیت الله خامنه‌ای ،ضمن انتقال از سپاه پاسداران به ارتش، با دریافت درجه سرتیپی (دریاداری) فرماندهی نیروی دریایی ارتش را بر عهده گرفت.

او چند ماه پس از تصدی فرماندهی این نیرو، در اجرای راهبرد جدید دریایی جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه و قرارگاه دریایی خاتم الانبیاء(ص) را عهده دار شد و در مدت فرماندهی هشت ساله در قرارگاه دریایی خاتم الانبیاء (ص) ضمن طراحی و اجرای ساختار جدید نیروهای دریایی ارتش و سپاه و تعیین حدود مأموریت های دو نیرو، تشکیلات رزمی نیروهای دریایی ارتش و سپاه را با ایجاد تحول اساسی در سلاح ها، تاکتیک ها و عملیات مشترک دو نیرو، تجدید سازمان کرد.

در سال 76، دریادار شمخانی به عنوان وزرای دفاع معرفی و از مجلس رای اعتماد گرفت و دو سال بعد نیز به دریافت درجه سرلشکری (دریابانی) از سوی فرمانده معظم کل قوا مفتخر شد.

وی هم‌اکنون، دبیر شورایعالی امنیت ملی است.

مصطفی محمدنجار(1388-1384)

سردار مصطفی محمدنجار متولد سال 1335 در تهران، مدرک مهندسی مکانیک با گرایش طراحی جامدات را از دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و مدرک فوق لیسانس در رشته  اجرایی با گرایش مدیریت استراتژیک را از سازمان مدیریت صنعتی اخذ کرد.

او پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با عضویت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سال 1357 در مسئولیت های مختلف دفاعی ازجمله ارزشیابی استان سیستان و بلوچستان، رئیس بنیاد تعاون، معاون خودکفایی صنایع دفاعی و رئیس گروه جنگ افزاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عضو هیأت مدیره سازمان صنایع دفاع، رئیس گروه صنایع تسلیحاتی، رئیس گروه صنایع مهمات سازی و معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان صنایع دفاع مشغول به خدمت شد.

در سال 1384 نجار به عنوان وزیر دفاع از مجلس رای اعتماد گرفت و تا سال 1388 در این سمت باقی ماند.

احمد وحیدی (1388-1392)

سردار احمدی وحیدی متولد سال 1337 در شیراز ازجمله فرماندهان ارشد سپاه در طول دفاع مقدس و سالهای پس از آن است که مسئولیت های مهمی همچون فرماندهی قرارگاه‌های عملیاتی و اطلاعاتی سپاه، فرماندهی نیروی قدس، معاونت طرح و برنامه و امور بین‌المللی وزارت دفاع، جانشینی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ریاست کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاست کارگروه سیاسی، دفاعی و امنیتی دولت نهم در تدوین برنامه پنجم توسعه کشور را برعهده داشت.

در دولت دهم، پس از آنکه سردار وحیدی به عنوان وزیر دفاع به مجلس معرفی شد، رسانه‌های صهیونیستی، به بهانه واهی نقش وی در انفجار آمیا، دست به غوغاسالاری زدند که همین امر موجب شد دهم شهریور 88، نمایندگان مجلس نهم در جریان رای اعتماد به او، حمایت قاطعی را از او انجام دهند و حتی تنها نماینده ای که قرار بود در مخالفت با وزارت سردار وحیدی نطق ایراد کند، از این کار منصرف شود.

حسین دهقان(1392 تاکنون)

حسین دهقان در سال ۱۳۳۵ در شهرضا دیده به جهان گشود. وی دارای مدرک دکترای مدیریت از دانشگاه تهران است.

دهقان در مقام فرماندهی سپاه تهران در سالهای دهه 60 که تحولات بسیار مهمی در حوزه های اجتماعی، سیاسی و امنیتی در مرکز کشور در جریان بود ضمن قرار گرفتن در جایگاه مدیریت شرایط بحرانی ناشی از تحرکات ضد انقلاب، نقش تعیین کننده ای در ایجاد امنیت پایدار در تهران ایفا کرد.

در این راستا وی با فرماندهی سپاه یکم و قرار گاه عملیاتی ثارالله در سالهای دفاع مقدس، فرماندهی عالی مجموعه یگانهای رزمی استان تهران را عهده دار شد.

پیروزی‌های غرور آفرین لشکرها و تیپ‌های این استان در عملیات‌های متعدد نشان روشنی از شایستگی‌های وی در مقام فرماندهی یگان‌های عملیاتی به حساب می‌آید.

فرماندهی نیروی هوایی سپاه که اولین یگان بهره بردار از موشکهای زمین به زمین در مجموعه نیروهای مسلح بود ضمن به محک زدن توانمندی ایشان در توسعه و هدایت یک یگان رزمی نوین که تجربه مشابهی در کشور نداشته است، قدرت فرماندهی و مدیریت وی در هدایت عملیاتی یکی از مؤثرترین یگانهای رزمی نیروهای مسلح را به نمایش گذاشت.

سردار دهقان در طول سالهای پس از پایان دفاع مقدس با پذیرش مسئولیت جانشینی ستاد مشترک سپاه و بنیاد تعاون این نهاد انقلابی در سازماندهی جدید سپاه متناسب با شرایط پس از جنگ و همچنین فعال سازی ظرفیتهای سپاه در حوزه سازندگی و خدمات رسانی به کارکنان آن نیز پایه گذار فعالیتها و اقدامات نوینی در کشور شد.

حضور سردار دهقان در جایگاه جانشینی وزیر دفاع و پشتیبانی مسلح در دولتهای هفتم و هشتم و نقش تاثیر گذار وی در ورود بخش دفاعی کشور به عرصه جدیدی از قدرت سازی در حوزه های سخت و نرم در ردیف ارزشمند‌ترین فعالیتهای وی در طول سالهای حضور وی در نیروهای مسلح است.

سردار دهقان همچنین مدتی به عنوان رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، خدمت کرد.

حسین دهقان مرداد سال 1392 به عنوان گزینه دولت یازدهم برای تصدی وزارتخانه دفاع به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و با کسب اکثریت آرا (اخذ شده 284/ موافق: 269 رای؛؛ مخالف: 10 رأی؛؛ ممتنع: 5 رأی) از مجلس رای اعتماد گرفت و به عنوان وزیر دفاع مشغول به فعالیت شد.