ضرورت نگاه دینی به محیط زیست/اگر سفر برای شکار غیر رزق و برای تفریح باشد حرام است/ برخی قوانین در حوزه محیط زیست باید بازنگری شود

به گزارش خبرنگار حقوقی و قضایی ، آیت الله آملی لاریجانی در همایش حقوق محیط زیست که امروز در سالن همایش‌های سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، اظهار داشت: بحث محیط زیست بسیار مهم است و در همه دنیا اهمیت خاصی دارد و یک بحث میان رشته‌ای است، از جهات مختلفی از جمله جهات اخلاقی، دینی، فرهنگی، سیاسی و قضایی می‌توان در رابطه با محیط زیست  بحث کرد و نمی‌توان این بحث را روی یک نگرش خاص محدود کرد.


وی ادامه داد: دستگاه‌های غیرقضایی، مردمی، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه همگی به نحوی می‌توانند در پیشبرد این مباحث کمک کنند از طرفی بحث‌های فلسفی، اخلاقی و دینی در کیفیت تقنین ما مؤثر هستند.

رئیس قوه قضائیه در ارتباط با گفتمان فلسفی و فلسفه محیط زیست، گفت: ما در اکثر رشته‌های علمی با نگاه درجه دو مباحثی را مطرح می‌کنیم که به پالایش آن بحث کمک می‌کند، منظور از فلسفه متافیزیک نیست و در مورد محیط زیست ما بحث‌های زیست محیطی متعددی داریم ولی یک نگاه درجه دو نیاز است که ببینیم چه چیزهای در محیط زیست و در تحلیل آن مورد نیاز است؛ مثلا وقتی می‌خواهیم از طبیعت در محیط زیست حمایت کنیم مفاهیمی همچون طبیعت و محیط بکر و دست نخورده نیاز به بحث دارد که در کشورهای غربی از دهه‌های گذشته راجع به محیط‌های دست نخورده و بکر قانون و جود داشته است.

وی با طرح این سوال که نگاه ما به محیط زیست باید چگونه باشد؟ گفت: وقتی ما می‌خواهیم راجع به محیط زیست بحث کنیم می‌گوییم اضرار به محیط زیست و تخریب آن به ضرر خود آنها است، بنابر این این نگاه‌ها انسان محور است؛ اما آیا واقعاَ ارزش‌های محیط زیست ابزاری است یا ارزش ذاتی دارد؟ که این بحث مهم و جالبی است و من فکر می‌کنم بحث دوم اگر مطلقا درست نباشد بخشی از آن درست است.


رئیس دستگاه قضا با بیان اینکه ما باید نسبت به محیط زیست چه رفتاری داشته باشیم و به چه قیمتی از آن حمایت کنیم؟ گفت: حرکت معروفی در دهه هفتاد و هشتاد در مغرب زمین راه افتاد تحت عنوان اکولوژی عمیق که طرفداران آن اعتقاد داشتند نفس تکثر حیات حیوانی و انسانی ارزشمند است و انسان‌ها حق ندارند تکثر را از بین ببرند مگر اینکه چاره‌ای نداشته باشند و آن‌ها به کیفیت حیات اهمیت می‌دادند.

وی گفت: اضرار به خود انسان و دیگری اجمالاَ حرام است اما خیلی فراتر از این می‌توان بحث کرد و می‌توان به ارزشمند بودن محیط زیست توجه کرد و در هر قانونی که می‌خواهیم تقنین کنیم به بحث دینی آن توجه کنیم.

آیت الله آملی لاریجانی افزود: در اقوال مختلف فقهی در زمینه احترام به حیوانات و رعایت حقوق آن‌ها مطالبی بیان شده است و در اینجا اضرار به شخص انسانی نیست، بلکه خود حیوان مدنظر است شکار حیوانات به عقیده من حرام است مگر اینکه برای استفاده غذایی خاص باشد و اگر سفر برای شکار غیر رزق و برای تفریح باشد حرام است و اگر حرام نباشد کراهت آن قطعی است و در این زمینه منع صریح داریم.

رئیس دستگاه قضا گفت: اگر به رستوران‌ها و مراسم‌ها نگاه کنیم مشاهده می‌کنیم بشقاب بشقاب برنج را دور می‌ریزند؛ اما باید بدانیم که آب و نیرو برای آن مصرف شده است و مقوله اسراف و منع اسراف ارتباط روشنی با محیط زیست دارد و دین اسلام نگاه مهمی به بحث محیط زیست نشان داده است.

وی گفت: بسیاری از تخریب‌ها ناشی از فسق افراد و ناشی از عمل ناصالح انسان‌ها است و نگاه قرآنی بر مبنای حفظ محیط زیست است، اگر می‌خواهیم در بحث محیط زیست به جلو برویم، همه نهادها و دستگاه‌ها باید کارهای خود را به درستی انجام دهند؛ اما باید در این زمینه فرهنگ را عمومی کنیم، ما برای هر شخص نمی‌توانیم محافظ و محیط بان قرار دهیم.

آیت الله آملی لاریجانی تصریح کرد: سازمان محیط زیست باید در این زمینه ابتکار به خرج دهد تا فرهنگی عمومی در کشور در زمینه حفظ فرهنگ محیط زیست عملیاتی شود، باید فرزندان ما از سنین کوچکی  احترام گذاشتن به محیط زیست را یاد بگیرند.


رئیس دستگاه قضا افزود: در سفرهای مختلفی که داشتم یکی از گلایه‌های مردم بحث محیط زیست و تخریب بود که می‌گفتند می آیند تخریب می‌کنند بدون اینکه به ما اطلاع دهند. ما بر اساس قانون در برخی موارد موظف هستیم که تخریب کنیم ما باید به چند نکته توجه کنیم و نمی‌توانیم قانونی در مجلس تصویب کنیم که همه را شاکی کنیم؛ مثلا  آقایی که در کنار دریا شهرک می‌سازد با آن برخورد نمی‌کنیم اما منزل کسی دیگری را تخریب می‌کنیم بنابراین باید در نظر داشته باشیم و با مجلس و قوه قضائیه بررسی کنیم که اضراری بر بافت فرهنگی و اجتماعی روستاها وارد نشود.

وی ادامه داد: برخورد با مجرمین را قبول داریم و باید آن را جدی بگیریم؛ اما اقناع عمومی را نیز باید در نظر بگیریم. در بحث برخورد با مجرمین عملکردمان قوی بوده و در جاهایی مثل گلستان و گیلان و مازندران جلوی ساخت‌و سازهای جدید غیرقانونی را گرفته‌اند و ما هم از این‌ها حمایت تمام‌قد می‌کنیم. باید برخورد با مجرمین محیط زیست را جدی بگیریم برای تشکیل شعب ویژه حاضریم با محیط زیست همکاری داشته باشیم و پژوهشگاه قوه قضائیه هم حلقه وصلی برای ارتباط باشد.

رئیس دستگاه قضا در ارتباط با نیروهای حفاظتی محیط زیست گفت: از دولت می‌خواهیم که بودجه این سازمان برای جذب نیروهای محیط بان و محیط زیست زیاد باشد؛ محیط بانها گاهی در اثر سهل انگاری مشکلاتی برای خود و سازمان محیط زیست و قوه قضائیه بوجود می‌آورند؛ اما باید در نظر داشته باشند که استفاده از سلاح در چارچوب صحیح خود باشد متاسفانه افراد زیادی مرتکب قتل غیر عمدی می‌شوند و چند مورد پیش آمده که قوه قضائیه و محیط زیست را گرفتار کرده است و قاعدتاَ قصاص باید انجام می‌شد که در حال حاضر خبر خوشی رسید و در یک مورد اولیاء دم راضی شدند.

وی گفت: به نظر من برخی موارد غیر عمد است و در مورد محیط بانانی که مسئول نگهداری هستند، اگر معلوم شود طرف مقابل هم اسلحه داشته است قتل غیر عمد بوده و دفاع از خود محسوب می‌شود.

آیت الله آملی لاریجانی در پایان خاطر نشان کرد: ما در حل این معضلات آماده‌ایم و پیشنهاد می‌دهیم، کلاس‌های آموزشی برای محیط بانها گذاشته شود و عواقب استفاده غیر صحیح از سلاح به آ‌ن‌ها آموزش داده شود.