دعوای‌ مجوز و دانشجویان سرگردان

به ، مشکل رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد با وجود وعده‌های مسئولان مبنی بر تعیین تکلیف‌شان هنوز حل نشده‌است و در حالی این مناقشه بین وزارت علوم و دانشگاه آزاد ادامه دارد كه دانشجویانی كه سال گذشته در این رشته‌ها پذیرفته شده‌اند با وجود نامشخص بودن وضعیت مجوز در این رشته‌ها 2ترم ادامه تحصیل داده‌اند و مهر امسال وارد ترم سوم شده و نگرانی این عده از دانشجویان همچنان پا برجاست.

از سوی دیگر با وجود اعلام وزارت علوم مبنی بر حذف رشته‌های فاقد مجوز از دفترچه آزمون پذیرش دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی سال 95-94، دانشگاه آزاد همچنان در این رشته‌ها دانشجو می‌پذیرد و معاون آموزشی دانشگاه آزاد به دانشجویانی كه 2ترم را گذرانده‌ و همچنین آن هایی كه از مهر امسال وارد این دانشگاه می‌شوند، اطمینان خاطر می‌دهد كه مشكلی در این‌باره وجود ندارد.

دانشگاه آزاد رشته بدون مجوز ندارد!؟

دانشگاه آزاد از ابتدای پذیرش دانشجو دراین رشته‌ها تا‌كنون نپذیرفته كه این كار مجوز شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم را ندارد و حتی رئیس این دانشگاه در توجیه این اقدام، آن را امری طبیعی و قانونمند برشمرد و آن را الزام قانون برنامه پنجم توسعه بیان كرد. میرزاده معتقد است اگر متقاضیان ادامه تحصیل را در دانشگاه‌های داخل نپذیریم، به ضرر منافع و مصالح اقتصادی كشور است.

وی همچنین در مورد رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد گفت: بحث این رشته‌ها در کمیسیون مشترک وزارت علوم و دانشگاه آزاد در حال بررسی است و قسمت عمده‌ای از این رشته ها به تصویب این کمیسیون رسیده است.

میرزاده با اشاره به اینکه از مهر 94 تمامی رشته‌ها دارای مجوز قانونی خواهند بود، افزود: دانشگاه آزاد رشته بدون مجوز ندارد و طی توافقاتی که با مسئولان وزارت علوم داشتیم که تمامی این رشته‌ها بر اساس تفاهم بوده است، البته اختلاف نظر کارشناسی در این زمینه وجود داشته که بعد از بررسی در کمیسیون کلیه رشته‌ها دارای مجوز شد.

700کد رشته بدون مجوز در دانشگاه آزاد

اصل اختلاف دانشگاه آزاد و وزارت علوم به برگزاري كنكور سال 93 و پذيرش هزاران دانشجو خارج از برنامه در 2 مقطع دكتری و كارشناسی ارشد بر‌می‌گردد. بخش اصلی اختلاف هم به 700كدرشته مقطع كارشناسی ارشد مربوط است. مديركل دفتر گسترش وزارت علوم، همان موقع در اين‌باره گفت: «براساس نتايج بررسی‌ها درباره رشته‌های ارشد دانشگاه آزاد، اين دانشگاه در بيش از 700كدرشته كارشناسی ارشد، بدون مجوزهای شورای گسترش وزارت علوم، دانشجو پذيرفته است.»

گروهی از كارشناسان می‌گويند كه حتی مجوز داشتن يا نداشتن دانشگاه آزاد برای توسعه رشته‌های مختلف در مقاطع تحصيلات تكميلی، تغييری درصورت مسئله ايجاد نمی‌كند، چرا كه هم‌اكنون برخی كلاس‌های دوره دكتری در دانشگاه آزاد با بيش از 20دانشجو تشكيل می‌شود كه اين تعداد دانشجو در دوره كارشناسی ديده نمی‌شود.

البته معاون آموزشي دانشگاه آزاد سال گذشته با اذعان تلويحی به پذيرش بدون مجوز دانشجو گفت: وزارت علوم می‌گويد دانشگاه آزاد بايد ابتدا اين رشته‌ها را در شوراي گسترش مصوب می‌كرد. از سوی ديگر ما در يك موقعيت انجام‌شده قرار گرفته بوديم و سعی داريم اكنون آن را مديريت كنيم.

تفاهم وزارت و دانشگاه آزاد؟

در همین راستا وزیر علوم تحقیقات‌ و فناوری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی میزان از تشکیل کمیته‌ای به منظور بررسی رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد خبر می‌دهد و معتقد است: در بین دانشگاه آزاد و وزارت علوم تفاهماتی در رابطه با رشته‌های بدون مجوز وجود دارد که درحال حاضر با تشکیل دادن کمیته، مابین وزارت علوم و دانشگاه آزاد در حال بررسی و ایجاد امکانات لازم برای این رشته ها هستیم.

وزیر علوم در رابطه با آخرین وضعیت و تصمیم گیری نهایی در رابطه با رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد در کمیته تشکیل شده، تصریح کرد: در حال حاضر هنوز تصمیم قاطعی در رابطه با رشته‌های بدون مجوزی که در دانشگاه آزاد تدریس می‌شوند، نداریم.

مجلس: لزوم حذف رشته‌محل‌های فاقد شرایط آموزشی

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که نمایندگان کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با اصرار بر نظر شورای گسترش آموزش عالی معتقدند رشته‌هایی که فاقد مجوز لازم از این شورا هستند باید از دفترچه آزمون دانشگاه آزاد حذف شوند.

در این باره قاسم جعفری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی میزان، با اشاره به سرنوشت رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: طبق مهلت قانونی که برای رسیدگی به این رشته‌ها پیش‌بینی شده بود، پایان اردیبهشت‌ماه زمان تعیین تکلیف رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد بود که هنوز این مسئله در ابهام باقی مانده است.

سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ادامه داد: تا این لحظه دانشگاه آزاد تنها براساس یک تفاهم‌نامه کلی که با وزارت علوم منعقد کرده است اقدام به پذیرش دانشجو در بیش از ۷۵۰ کد رشته محل آن هم در مقطع مهم و اثرگذاری هم چون دکتری کرده است که چنین اقدامی غیر قانونی و بی‌سابقه بوده چرا که قانون صراحتا اعلام می‌کند برای هر رشته محل باید مجوز جداگانه‌ای از شورای انقلاب فرهنگی و وزارت علوم اخذ شود.

جعفری با تأکید بر اینکه کمیسیون آموزش مجلس پی‌گیر تعیین تکلیف رشته‌های تحصیلی بدون مجوز دانشگاه آزاد است، گفت: متأسفانه دانشگاه آزاد بدون اینکه زیرساخت‌های این دانشگاه را در مقطع تحصیلات تکمیلی در نظر بگیرد، اقدام به پذیرش دانشجو در دوره دکتری در رشته‌های جدید تحصیلی کرد که این بر خلاف قانون شورای گسترش وزارت علوم است.

وی در خاتمه اقدام دانشگاه آزاد در تاسیس کد رشته‌های مذکور را غیر قانونی عنوان و تصریح کرد: چنانچه مجوز رشته‌ محل‌‌ها اخذ نشود، بنابر قانون با دانشگاه آزاد برخورد می‌‌شود و از پذیرش دانشجو در آن کدرشته جلوگیری خواهد شد.

ابوالقاسم خسروی سهل‌آبادی عضو دیگر کمیسیون آموزش مجلس نیز با تاکید بر لزوم اخد مجوز از سوی دانشگاه آزاد به خبرنگار میزان گفت: متاسفانه برخی اقدامات بدون هماهنگی و اخذ مجوز صورت می‌گیرد، این در حالیست که در اساس‌نامه دانشگاه آزاد صراحت دارد که افزایش و ایجاد رشته‌های دانشگاه آزاد باید با مجوز شورای گسترش باشد.

وی همچنین در مورد تعیین تکلیف رشته‌های بدون مجوز دانشگاه آزاد اظهار کرد: کمیته‌ای متشکل از وزارت علوم و دانشگاه آزاد موضوع رشته‌های بدون مجوز این دانشگاه را پی‌گیری می‌کند.

خسروی افزود: این کمیته بر آن است تا ضمن رسیدگی به وضعیت آموزشی به ویژه حضور هیئت علمی و سایر شرایط آموزشی ، رشته محل‌ها را مورد بررسی قرار داده و اگر دانشگاه شرایط را مهیا کند، طبیعتا آن رشته محل مورد تایید قرار می‌گیرد و اگر شرایط را نداشته باشد، دانشگاه آزاد باید طبق نظر وزارت علوم عمل کند.

تکلیف دانشجویان؟

خسروی با اشاره به احکام احتمالی وزارت علوم برای رشته‌های بدون مجوز اظهار کرد: بعد از اتمام بررسی‌ها، رشته محل‌های فاقد مجوز دانشگاه آزاد به سه دسته تقسیم خواهند شد که دسته اول، مورد تایید قرار خواهند گرفت و به فعالیت خود ادامه خواهند داد. دسته دوم نیز رشته محل‌هایی هستند که از نواقص جزئی برخوردارند و مستندات لازم را ندارند که آنها به دانشگاه آزاد به منظور رفع نواقص باز می‌گردد؛ و نهایتا تعدادی از رشته محل‌ها هم هستند که از اساس، شاخص‌های آموزش عالی را برای فعالیت ندارند که وزارت علوم برای آنها تعیین تکلیف می‌کند.

نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی درباره تکلیف دانشجویانی که احتمالا رشته محل آنها حذف خواهد شد، گفت: در صورت حذف برخی رشته محل‌های دانشگاه آزاد، ترتیبی داده می‌شود تا دانشجویان درحال تحصیل آنها بتوانند یا تغییر رشته بدهند و یا به واحدهای معتبر منتقل شوند و یا با رفع نقص هیئت علمی به تحصیل خود ادامه دهند.

بنا بر آنچه که گفته شد دانشجویان بلاتكلیف در دانشگاه آزاد در حال حاضر 2 دسته‌اند. آن هایی كه سال تحصیلی گذشته در مقاطع كارشناسی ارشد و دكتری مشغول به تحصیل در رشته‌هایی شده‌اند كه هنوز مجوز نگرفته‌اند و آن هایی كه در كنكور امسال رشته‌هایی را به‌عنوان اولویت اول انتخاب كرده‌اند كه همچنان از نظر وزارت علوم بی‌مجوز هستند و در هر دو صورت این دانشجویان با انبوهی از پرسش‌های بی‌پاسخ مواجه و در مورد آینده تحصیلی خود دچار تردید هستند.

با روند کنونی به نظر می‌رسد دانشگاه آزاد بر ادامه پذیرش دانشجو در رشته‌های فاقد مجوز شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم اصرار دارد، در حالی که وزارت علوم نیز با تاکید بر ارتقای سطح آموزشی در دانشگاه‌های پذیرنده دانشجو خواستار رسیدگی هر چه سریعتر دانشگاه آزاد شده و عزم خود به منظور حذف رشته محل‌های فاقد شرایط آموزشی را بطور جدی اعلام کرده است.

در این اثنا همانطور که طی گزارشی به چالش‌های توسعه کمی آموزش عالی « ذبح علم و دانش در سایه رشد کمی آموزش عالی » در کشور پرداختیم در حالی دعوای گسترش بدون برنامه تحصیلات تکمیلی بین دانشگاه آزاد و وزارت علوم در جریان است که توسعه کمی آموزش عالی بدون در نظر گرفتن موازین و معیارهای کیفی آموزشی و پژوهشی بدنه و سامانه علم و دانش در کشور را تهدید می‌کند و از دگر سو همین چالش باعث بی اعتباری و بی کیفیتی مدارک و مدارج دانشجویی و به موازات آن افت شاخصهای تولید ثروت از علم شده است که علی رغم تعمیق معضل بی کاری زنگ خطری جدی برای فرهنگ عمومی درجامعه محسوب می‌شود.

گزارش_سارا حبیب الهی