فاجعه در خیابان 204 /در قربانگاه منا چه گذشت؟/ از مجموع 464 جان باخته ایرانی، 76 نفر از اهل تسنن و 31 نفر از بانوان بودند

به گزارش گروه اجتماعی میزان، روز دوم مهر ماه در تقویم سرزمین ایران، برای همیشه با خود فاجعه مصیبت بار و حزن انگیز منا را خواهد داشت، روزی که 464 تن از هموطنانمان در سرزمین وحی، به قربانگاه منا رفتند و قربانی شدند.

 

روزی که تنها دیدن گوشه ای از عکس ها و فیلم های قربانیان فاجعه اش ، دل هر بیننده ای در سراسر جهان را آزرده می‌کند.

 

بنابراین گزارش، روایت‌ها و جزئیات بسیاری از آن روز دلخراش از سوی شاهدان عینی و زائران خانه خداعنوان شده ، که یکی از آن‌ها ، روایت حجت الاسلام قاضی عسکر،نماینده ولی فقیه در امور حج از فاجعه منا است.

 

وی در گفت و گویی با یکی از خبرگزاری‌ها عنوان می‌کند: "خودم 10 تا 15 دقیقه که از حادثه گذشت وارد منطقه شدم و دیدم پلیس عربستان ایستاده بود و همه را به سمت همین خیابانی که حادثه در آن روی داد، هدایت می کرد و معلوم نیست دلیل خاصی داشتند یا بی تدبیری بوده است.

 

با توجه به تجربه چندساله ام در حج، به همراه تعدادی از دوستان از مسیر دیگری که خلوت و امکان عبور راحت‌تر بود، رفتیم که بلافاصله تلفنی به من اطلاع دادند که حادثه ای در آن خیابان اتفاق افتاده بود.

 

در مرحله اول تصور نمی‌کردم که عمق فاجعه تا این اندازه بالا باشد؛ چرا که پیش از این نیز در طول تاریخ برگزاری حج، بویژه در سال‌های اخیر اجازه می دادند اتوبوس ها در این مسیر بیایند؛ که گاهی اوقات افرادی لابه لای اتوبوس‌ها، به علت بوی گازوئیل آسیب می دیدند که تعدادشان از انگشتان دست بیشتر نبود.

 

با اطلاع از این حادثه بلافاصله همکاران ما آماده شدند. لحظات اولیه حادثه هنوز امکان ورود به آن خیابان بود و به همین علت تعدادی از امدادگران ما مجروحان زیادی را از آنجا منتقل کردند، اما پس از اینکه سعودی ها متوجه عمق حادثه شدند، از ورود آنها جلوگیری کردند؛ به گونه ای که آقایان محمدی و مجردی از حج و زیارت را که با دوربین از جنازه ها برای شناسایی، عکس می‌گرفتند؛ دستگیر کردند و گوشی شان را نیز گرفتند و برگرداندند.

 

از همکاران بعثه 15 نفر در آن منطقه از دنیا رفتند و تعدادی نیز مجروح شدند.

 

اینکه برخی مطرح می‌کنند که تعدادی از امرای سعودی از آن مسیر برای رمی رفته اند با واقعیت تطبیق ندارد. زیرا مسیری که آن‌ها می‌رفتند متفاوت است، اما در سال‌های گذشته این ها این کار را می کردند و اگر جلوی جمعیت متراکم می شد، کمی آن را نگه می داشتند و بعد اجازه حرکت می دادند؛ پرسش این است که آیا امسال نیز با این هدف بود یا هدف دیگری در کار بود.

 

حجت الاسلام و المسلمین قاضی عسکر می افزاید: اگر هر دلیلی داشت این کار آن ها بسیار اشتباه بود. چرا که شرایط امسال نسبت به سال های قبل متفاوت بود. به گونه ای که هوا بالای 50 درجه گرم شده بود، پس در چنین شرایطی وقتی جلوی جمعیت بسته می‌شود و آن را به سمت خیابان معروف 204 هدایت می کنند و جلویش را می بندند و آبی هم در کار نبود و خیمه ها هم در اطراف با نرده های آهنی پوشیده شده بود، پس معلوم است که در چنین شرایطی تلفاتی ایجاد می شود.

 

 برخی شاهدان می گفتند، جان باختگان می افتادند و بی هوش می شدند و آبی هم که نبود و اطراف هم بسته بود، طبیعتا به تدریج این اتفاق می افتد، عده ای هم برای نجات جان خود روی سقف چادرها می رفتند و زمانی که دیدند فاجعه زیاد است، درها را باز کردند و یکدفعه همه رفتند.

 

 

وی تصریح می‌کند: کسانی که گرفتار شدند دو دسته بودند، عده ای در لحظات اولیه به علت گرما و زیر جمعیت از فشار آسیب دیدند و از دنیا رفتند و عده ای هم به علت اینکه مجروح بودند و دیر امدادرسانی شد، جان باختند. پس اگر برای چنین جمعیتی این شکل فضا را طراحی کرده اند، باید برای امداد و نجاتش نیز تدبیر می کردند. نمی توان جمعیت را به خیابانی منتقل کرد که امکانات لازم را ندارد و آن ها را به امان خدا رها کرد.

 

پرسش این است که چرا جلو جمعیت را گرفتند؟ بسیاری می‌گویند اگر اجازه می دادند می توانستیم برویم، چرا که با وجود تراکم جمعیت مسیر روان بود، بنابراین می توانستند جمعیت را کنترل کنند تا چنین مشکلی پیش نیاید؛ چرا اطلاعاتی ندادند که این مسیر جایگزین ظرفیت این جمعیت عظیم را ندارد؟چرا این هلیکوپترها به کمک مردم نیامدند و با ماشین‌های آبپاش آنجا آب ریختند و خود این تازه مصیبت بزرگی را درست کرد. این اجسادی که روی هم انباشته شدند، سنگین شد و این ها مصیبت بیشتری را دیدند، به هر حال مسئله بسیار مهمی است.

 

 

قاضی عسکر در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری اظهار می‌کند: همان طور که رهبر عزیز ما اعلام فرمودند و مسئولان نظام ما تأکید داشتند، حتماً باید کمیته حقیقت یاب تشکیل شود.توصیه ام به مسئولان کشور عربستان سعودی این است که در اولین گام همکاری کنند تا این مشکل برطرف شود و اگر پلیس مقصر است باید برخورد شود، دفاع مدنی که آن جا حضور داشته همان نزدیکی ها چه عکس العملی را نشان داد؟ چرا اینها از قبل آمادگی نداشتند که با برانکارد بیایند و سریع مجروحان را به بیمارستانها منتقل کنند.

 

 به ما اطلاع دادند بعضی بیمارستان ها امکانات لازم پزشکی را نداشتند؛ چون اینها فکر نمی کردند این چنین جمعیتی این جا آسیب ببیند، خب چرا از اول فکرش را نکردند، وقتی جمعیت انبوهی از گوشه و کنار دنیا می آید، باید مقدمات کار را برای آن ها ببینیم. بحث امداد یک بحث جدی است، پیگیری را می گذاریم بعد از شناسایی اجساد و بازگشت پیکر مطهرشان به کشور و نتیجه هر چه باشد به مردم اطلاع می دهیم.

 

قاضی عسکر در خصوص شناسایی پیکر حجاج و اعلام شدن مفقودان به عنوان فوتی هم بیان می کند: اینها وقتی اجساد را منتقل کردند، ما در مرحله اول به دنبال مجروحان بودیم، به دلیل اینکه آمار فوتی های ما افزایش پیدا نکند. تلاش کردیم در همه بیمارستان‌ها، گروهی برای شناسایی در آنجا حضور پیدا کنند.

 

یک بیمارستان صحرایی در منا داریم و اجازه دادند تا این بیمارستان مخصوص گرمازده ها و سایر بیماری‌هایی که حجاج در آنجا گرفتارش می شوند باشد، بلافاصله بیمارستان مکه را آماده کردند، این مجروحان و تعداد زیادی به آنجا منتقل شدند و برخی هم به بیمارستان های مختلف انتقال داده شدند.

 

وقتی این حادثه اتفاق افتاد، بلافاصله در منا ستاد بحران تشکیل دادیم، خود من هم از منا حرکت نکردم تا آخرین لحظه تا بعدازظهر روز دوازدهم آنجا ماندم، ستاد بحران تشکیل شد.

 

مسئله امدادرسانی، کمک به آسیب دیدگان و شناسایی اجساد، این‌ها جزو تصمیم گیری‌های اولیه بود که آنجا اتخاذ کردیم و بعد از همان روز به دنبال شناسایی از دست رفتگان بودیم. آماری از کاروان ها گرفتیم که حدود 480 نفر به خیمه های خود برنگشته بودند و از این تعداد چند نفر به عنوان مصدوم شناسایی شدند و نهایتاً جمع فوتی های و مفقودان ما حدود 464 نفر شد.

 

از این تعداد اجساد در روزهای اول شناسایی شد، من هم مصاحبه انجام دادم و به صورت شفاف با مردم صحبت کردم، اسامی‌های فوت شده ها را اعلام کردیم، بعد رسماً اعلام کردیم این تعداد مفقود داریم و واقعاً نمی دانستیم اینها مجروح یا فوتی هستند.

 

وی تصریح می کند: دو روز که از این حادثه گذشت، تمام بیمارستان ها را دوستان سرکشی کردند. حتی در جده و طائف سر زدند چون گفتند برخی مجروحان را به این دو شهر منتقل کرده اند و بیمارستان های آن جا را هم سرکشی کردند.وقتی برای ما تعداد مجروحان و مصدومان مشخص شد و تصویرهایشان هم گرفته شد، اکثراً شناسایی شدند و آماری دست ما آمد، اگر مفقودان را هم اعلام می کنیم، جزو فوتی ها هستند. منتها با این تفاوت که یک سری فوتی جسدهایشان شناسایی شده بود و یک سری فوتی که جسدشان مفقود بود، باید برای شناسایی می رفتیم.

 

 اینجا با مشکلی جدی روبرو بودیم که یک مرتبه اوضاع تغییر کرد، اجازه نمی دادند نیروهای ما داخل سردخانه ها شوند و جنازه‌ها را شناسایی کنند، من نمی خواهم خاطر مردم شریف را آزرده کنم؛ ولی بین خود و خدا شهادت می دهم که نیروهای ما و مجموعه بعثه ساعت های متوالی در سردخانه‌ها، لابلای جنازه ها با آن شرایطی که در مراحل اولیه بود رفتند، با اینکه احساس می شد خود اینها هم آسیب دیده بودند. بعضی از آنها پیش من می آمدند و به خاطر عمق حادثه دیگر حال طبیعی و عادی نداشتیم و الآن هم نداریم، همه ما دو وظیفه داریم که 64 هزار زائر را مدیریت کنیم.

 

کار دوم ما برای شناسایی اجساد بود، آن ها برای اجساد شماره هم می زدند؛ ولی فردای آن روز که سراغ آن شماره می رفتیم مشاهده می کردیم که آن جسد به جای دیگری انتقال داده شده است، این بی تدبیری صورت گرفت و کار ما را بسیار سخت کرد.

 

قاضی عسکر در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این مطلب که  من به سهم خود از مقام معظم رهبری به دلیل مواضع قاطع شان تشکر می کنم، ادامه می دهد: من در روزهای اول از طریق دفترمان، معظم له را در جریان قرار دادم، حقیقتاً من گاهی نمی توانستم بر اعصاب خود مسلط باشم، به خاطر عمق فاجعه. من هیچ وقت جلوی مردم اشک نریختم، اما در خفا بسیار گریستم. چون می‌فهمیدم چه اتفاقی افتاده است، خود شما دیدید که این عزیزان که در بعثه جلوی چشم ما مانند جناب محسن حسنی کارگر از گروه تواشیح، عزیزان مان از وزارت خارجه، 12 نفر روحانیون ما، از مدیران کاروان ما، از صدا و سیما به هر حال در این حادثه جان خود را به پروردگار دادند، برای ما خیلی سنگین بود. فوت جناب آقای رکن آبادی، آقای آقایی پور و عموم مردم و بعضی از این هایی که خدمتشان می رسیدیم اصلاً قابل تحمل نیست.

 

 در این حادثه خانمی سه برادر خود را از دست داد و جانبازی که بعد از سالها به حج آمده بود و پسرش نیز برای کمکش در این سفر او را همراهی می کرد، پیش من آمده و می گوید دار و ندار من همین یک پسر بود و یک دختر؛ ولی پسرم را در این حادثه از دست دادم. این جانباز روحیه مقاومی داشت، ما چگونه می توانیم این ها را تحمل کنیم، قلب انسان ذوب می شود، ما مسلمان هستیم، ما شیعه اهل بیت (ع) هستیم، چگونه می توانیم بشنویم و طاقت بیاوریم. تعدادی از خانم ها با همسران شان به حج آمده بودند و حالا بدون همسر بازگشته اند، اینها چگونه جواب بچه هایشان را بدهند."

 

 

بنا براین گزارش، بعد از گذشت بیش از 3 ماه از فاجعه منا، سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت در نشستی خبری در 12 دیم ماه، آمار مفقودان فاجعه منا را 3 نفر عنوان کرده و می افزاید: از مجموع جان باختگان منا، 76 نفر از اهل تسنن و 31 نفر هم از بانوان بودند. در بازدیدهایی که ما از خانواده‌های شهدای مناء داشتیم، آنها یک خواسته مشترک داشتند و آن هم دیدار با مقام معظم رهبری بود که امیدواریم در آینده نزدیک این امر محقق شود.

 

تصمیم گیری حج عمره طبق مصوبه شورای امنیت ملی

وی با بیان اینکه پیگیری حقوق جان‌باختگان بر عهده معاونت کنسولی وزارت خارجه است، تصریح می کند: تاکنون چند پرونده درباره عربستان سعودی در وزارت امور خارجه باز است که در کنار فاجعه منا به آنها نیز رسیدگی می‌شود؛ از جمله پرونده هواپیمایی که در فرودگاه مدینه فرود اضطراری داشت و پرونده 2 پلیس مجرم فرودگاه جده که هفته پیش از سوی قوه قضائیه سعودی، حکم این دو پلیس خاطی به وزارت کشور ابلاغ شد و ما منتظریم تا این حکم اجرا شود و پس از اجرا می‌توانیم طبق مصوبه شورای امنیت ملی درباره از سر گیری عمره تصمیم بگیریم.

اوحدی با بیان اینکه ما پس از فاجعه منا در بیش از 16 شهر در میان خانواده‌های قربانیان حضور یافتیم و وظیفه دیگری که به عهده سازمان حج و زیارت در باره  فاجعه منا است، می گوید: تلاش برای فراموش نشدن این فاجعه و جلوگیری از به وقوع پیوستن مجدد حوادثی مشابه این بوده و قرار است کتابی با عنوان «شرحی بر فاجعه غم‌بار مناء» از سوی سازمان حج و زیارت منتشر شود که در آن تمام مستندات این فاجعه منتشر شده است و همچنین امیدواریم با تشکیل NGOها بتوانیم یاد این فاجعه را زنده نگه داریم.

 

وی در مورد دفن‌شدگان فاجعه مناء در مکه هم می‌گوید: 42 خانواده جان‌باختگان منا درخواست کردند که پیکر عزیزانشان در همان مکه مدفون بماند و به محض از سر گیری عمره 2 نفر از بستگان آنان را برای زیارت قبور عزیزانشان به مکه اعزام می‌کنیم همچنین این عزیزان در مقبره‌الشهدای مکه دفن شده‌اند و تمام قبرها استاندارد و انفرادی است و عربستان متعهد شده که هیچ پیکر دیگری را در آنجا دفن نکند.

 

 

 

 

 

 

کدام استان بیشترین جان‌باختگان را در میان حجاج منا دارد؟