-گروه سیاسی: لایحه بودجه سال 2016 میلادی آمریکا در بحث ضرورت مبارزه با نظام جمهوری اسلامی و تلاش برای براندازی این نظام و یا به قول آمریکایی‌ها، «برنامه‌های ترویج دموکراسی در ایران» دست‌کمی از سایر بودجه‌های سالیانه این کشور در طول 12 سال گذشته نداشته است. باوجوداینکه آمریکا در توافق‌نامه الجزایر بعد از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی، تعهد داده بود که در امور داخلی ایران دخالت نکند، اما نگاهی به بودجه‌های سالیانه این کشور نشان می‌دهد تاکنون میلیون‌ها دلار برای اقدامات این‌چنینی هزینه شده است. این اقدامات در سال 2004 اما رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفت. در این سال به پیشنهاد دولت جورج دبلیو بوش که سعی داشت اقدامات لازم برای براندازی نظام جمهوری اسلامی از درون را نیز برنامه‌ریزی و هدایت کند، چندین برنامه‌ریزی در این خصوص صورت گرفت که پروژه «ترویج دموکراسی در ایران» یکی از این پروژه‌های چندین میلیون دلاری در وزارت خارجه بود.
باوجوداینکه این برنامه‌ها در طول چند سال گذشته و به‌خصوص در سال 88 و همزمان با شکل‌گیری فتنه بعد از انتخابات در کشورمان، ناکارآمدی کامل خود را در تغییر نظام در ایران نشان دادند، بازهم یکی از اولویت‌های اصلی آمریکا در بودجه‌های سالانه هستند. از سال 2004 تا همین چند سال گذشته، هرسال درخواست‌های زیادی برای افزایش بودجه‌های مربوط به این برنامه در ایران به کنگره ارسال می‌شد اما چند سالی است که نمایندگان مجلس آمریکا نیز به‌خوبی دریافته‌اند که این برنامه‌ها راه به‌جایی نبرده و به همین دلیل میزان بودجه آن‌ها را به‌شدت کاهش داده‌اند.
بودجه سال 2016 آمریکا و منابع میلیون دلاری برای براندازی نظام
در بودجه سال 2016 نیز مانند بودجه سالیان گذشته، در بخش کمک‌های مالی به کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، بخشی به نام ایران وجود دارد که به مسئله کمک‌های مالی برای پیشبرد سیاست‌های آمریکا در ایران می‌پردازد. در بخش اول این بخش از لایحه بودجه ایالات‌متحده درباره ایران آمده است که کمک‌های مالی مناسب اقدامات در نظر گرفته‌شده باید برای حمایت از سیاست‌های ایالات‌متحده در جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی هسته‌ای و یا دست پیدا کردن به بمب هسته‌ای استفاده شود. در بخش دیگری از این قانون همچنین به منابع مالی‌ای اشاره‌شده که باید تنها صرف این مسئله شود که اگر ایران اجرای برجام را متوقف کرد، چگونه و با چه منابع مالی‌ای راهکار سریع و فوری برای برخورد با ایران اندیشیده شود. بخش قابل‌توجهی از این منابع مالی نیز صرف نهادینه و اجرایی کردن تحریم‌های کشورمان به بهانه حمایت از تروریسم، حقوق بشر، موشک‌های بالستیک و گسترش سلاح در ایران خواهد شد.
اما بخش آخر این مسئله به مسئولیتی اشاره دارد که بر اساس این قانون بر عهده وزارت امور خارجه ایالات‌متحده برای ترویج دموکراسی در ایران گذاشته‌شده است. بر این اساس وزارت امور خارجه، با همکاری دستیار وزیر خارجه در امور دموکراسی، حقوق بشر و کار و همچنین دستیار رییس‌جمهور آمریکا در امور خاور نزدیک، منابع مالی‌ای برای ترویج دموکراسی در ایران اختصاص خواهد داد. در متن قانون از اینکه میزان این منابع مالی چقدر خواهد بود، صحبتی به میان آورده نشده است. بااین‌حال نگاهی به تاریخ و روند شکل‌گیری این بخش در بودجه سالیانه آمریکا به‌طور تقریبی مشخص خواهد کرد که منابع مالی در نظر گرفته‌شده به چه میزان بوده و در اختیار چه گروه‌ها و افرادی قرار می‌گیرد.
تاریخچه تلاش برای ترویج دموکراسی در ایران!
کنت کاتزمن کارشناس امور خاورمیانه در مرکز خدمات پژوهشی کنگره در مقاله‌ای در تاریخ 24 می سال 2010 به تاریخچه شکل‌گیری این تلاش‌ها در کنگره و دولت آمریکا اشاره‌کرده است.
وی در این مقاله آورده است: «حساسیت کنگره در راستای حمایت از ترویج دموکراسی در ایران (که ممکن است بازتاب‌دهنده حمایت کنگره از تغییر رژیم در ایران نیز باشد) به کنگره صد و نهم آمریکا و قانون حمایت از آزادی ایران برمی‌گردد که در تاریخ 30 سپتامبر سال 2006 به تصویب رسید. در آن زمان همان میزان کمک‌های مالی‌ای که کنگره باید برای ترویج دموکراسی و یا به بیان بهتر، تغییر نظام در ایران می‌کرد، اشاره‌ای نشده است اما این قانون از همان ابتدا مورد مخالفت نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت و ایران تصریح کرد که این قانون نقض آشکار پیمان الجزایر است که آمریکا تعهد داده بود در امور داخلی ایران دخالت نخواهد کرد.
به نوشته این کارشناس آمریکایی، از همان ابتدا نیز بسیاری از کارشناسان درباره تأثیرگذاری و موفقیت چنین برنامه‌ای تردید داشتند و معتقد بودند این اقدام برای بسیاری از کسانی که در ایران برای این هدف فعالیت می‌کنند ایجاد مشکل و دردسر می‌کند. این تنها در دوران بعد از انتخابات سال 88 ایران نبود که فعالان مدنی با اتهام گرفتن منابع مالی هنگفت از آمریکا بازداشت شدند و قبل از آن نیز هاله اسفندیاری شهروند ایرانی – آمریکایی از مرکز وودرو ویلسون به دلیل اینکه این مرکز در همین راستا فعالیت می‌کرد و جزئی از برنامه گسترش دموکراسی در ایران بود، در این کشور بازداشت شد.
بر اساس این گزارش، دولت اوباما باوجوداینکه بی‌اثر بودن چنین برنامه‌هایی را مشاهده کرده بود اما جلوی ادامه فعالیت مراکز همکار با دولت آمریکا در این زمینه را نگرفت. او بااین‌حال ابتکار دیگری به خرج داد و تمرکز فعالیت‌ها را از بستر تشکل‌ها و فعالان سیاسی خارج کرده و به سمت تشکل‌ها و فعالان اجتماعی، محیط‌زیست، تشکل‌های علمی و بهداشتی برد. گرچه در فاز اول تأکید اصلی بر دیدار و سفر شهروندان ایرانی – آمریکایی بین دو کشور بود اما در فاز اجرایی شده توسط اوباما این تأکید از افراد فعال گرفته شد و کمک‌ها به سمت فعالان در داخل ایران رفت. زمانی که دانشگاه ییل آمریکا همکاری خود با مرکز اسناد حقوق بشر ایران را قطع کرد، بسیاری بر این عقیده بودند که این خطایی استراتژیک در این مسئله بود. درگیری‌های بعد از انتخابات ریاست جمهوری نیز نشان داد که برنامه‌های ترویج دموکراسی در ایران با همان بازیگران محدود خود، تا حدی اثرگذار بوده‌اند و باید ادامه یابند.
منابع مالی ترویج دموکراسی در بودجه‌های سالانه آمریکا
وزارت امور خارجه ایالات‌متحده درواقع نهاد اجرایی برنامه ترویج دموکراسی در سراسر جهان است. وزارت امور خارجه با کمک 26 سازمانی که به دولت آمریکا برای ترویج دموکراسی در جهان کمک می‌کنند و خدمات ارائه می‌کنند، در ارتباط است اما هیچ‌گاه در بودجه‌های سالانه مشخص نمی‌شود که این 26 سازمان و موسسه غیردولتی چه سازمان‌هایی هستند چراکه بسیاری در دولت آمریکا بر این باورند باید این 26 موسسه که در اروپا، آمریکا و مناطق مختلف جهان ازجمله خاورمیانه شعبه دارند، هویتشان مخفی باقی بماند تا با مشکلات امنیتی روبه‌رو نشوند. از سال‌ها پیش مبلغی در حدود 60 میلیون دلار برای این اقدامات در بودجه آمریکا برای این سازمان‌ها در نظر گرفته‌شده بود اما اثرگذاری ناچیز این سازمان‌ها به‌خصوص در مورد ایران و نظام جمهوری اسلامی باعث شده که بودجه آن‌ها تا مرز 30 میلیون دلار کاهش پیدا کند. برخی از این منابع آن‌طور که در این مقاله مرکز تحقیقات کنگره آمریکا آمده است، برای تغییرات اجتماعی، دیپلماسی عمومی و ایجاد رسانه برای ایرانیان هزینه شده است.
دولت اوباما هرسال برای برنامه ترویج دموکراسی در خاورمیانه درخواست منابع مالی می‌کند اما دقیقاً مشخص نمی‌کند که چه میزان از این منابع مالی تنها برای ایران سرمایه‌گذاری می‌شود.
تنها خبری که در این مورد منتشرشده، مربوط به سال‌های ابتدایی اجرای این برنامه است که به‌صراحت گفته شد 30 میلیون دلار برای ترویج دموکراسی در ایران و سوریه هزینه خواهد شد و از این مبلغ تنها 10 میلیون دلار برای سوریه هزینه می‌شود و باقی برای ایران خواهد بود.
|
منابع مالی تخصیص داده‌شده برای عملیات خارجی: 1.5 میلیون دلار برای «سازمان‌های
آموزشی، انسانی و سازمان‌های غیردولتی و افراد داخل در ایران برای حمایت از
پیشرفت دموکراسی و حقوق بشر در ایران.
دفتر دموکراسی و کار وزارت امور خارجه ایالات‌متحده نیز 1 میلیون دلار
به واحدی در دانشگاه ییل و همچنین 500 هزار دلار به موقوفه ملی برای دموکراسی
اختصاص داد.
|
سال 2004
|
|
3 میلیون دلار از تخصیص‌های بودجه‌ای کمک‌های خارجی برای ترویج
دموکراسی در ایران اختصاص یافت. بخش‌های دارای اولویت در این زمینه شامل توسعه
احزاب سیاسی، رسانه، حقوق کار، ارتقاء جامعه مدنی و حقوق بشر است.
|
سال 2005
|
|
11.15 میلیون دلار برای ترویج دموکراسی در ایران اختصاص یافت که
در این میان 4.15 میلیون دلار به وزارت امور خارجه و برنامه حمایت از مبارزان
حقوق اجتماعی تعلق گرفت و 7 میلیون دلار نیز به دفتر امور خاور نزدیک اختصاص
یافت.
|
سال 2006
|
|
درمجموع 66.1 میلیون دلار از 75 میلیون دلار درخواستی توسط وزارت امور
خارجه به برنامه ترویج دموکراسی تعلق گرفت. 20 میلیون به‌صورت مستقیم به برنامه
ترویج دموکراسی تعلق گرفت، 5 میلیون دلار برای دیپلماسی عمومی بر روی جمعیت
ایران تعلق گرفت و 5 میلیون دلار نیز برای تبادل فرهنگی اختصاص یافت. همچنین
36.1 میلیون دلار به تلویزیون صدای آمریکا و رادیو فردا اختصاص یافت.
|
سال 2006 و برنامه حمایتی
|
|
در بودجه سال 2007 میلادی نیز 6.55 میلیون دلار برای ایران و سوریه
اختصاص یافت که 3.04 میلیون دلار تنها برای ایران استفاده شد. البته منابع مالی
بیشتری نیز مورد درخواست نبود.
|
سال 2007
|
|
در سال 2008 60 میلیون دلار از 75 میلیون دلار درخواستی به این برنامه
اختصاص یافت که 21.6 میلیون دلار آن به برنامه ترویج دموکراسی در ایران اختصاص
یافت. 7.9 میلیون دلار نیز برای حمایت از مبارزان حقوق اجتماعی اختصاص یافت.
همچنین از طریق این بودجه 33.6 میلیون دلار دیگر نیز برای رسانه‌های مرتبط با
ایران درخواست شده بود که بودجه تلویزیون صدای آمریکا دراین‌باره 20 میلیون دلار
و رادیو فردا 8.1 میلیون دلار بود. 5. میلیون دلار دیگر نیز برای مبادلات با
ایران اختصاص یافت.
|
سال 2008
|
|
میان مبلغ مورد درخواستی وزارت امور خارجه برای برنامه سال 2009، 65
میلیون دلار بود. این برنامه با این هدف شکل گرفت که «به حمایت از خواسته‌های
مردم ایران برای جامعه‌ای دموکراتیک و باز با ترویج جامعه مدنی، مشارکت مدنی
آزادی رسانه‌ها و آزادی اطلاعات بپردازد» از این میزان 25 میلیون دلار تنها به
پروژه ایران تعلق گرفت.
|
سال 2009
|
|
40 میلیون دلار برای پیشبرد برنامه دموکراسی در خاور نزدیک از
کنگره درخواست شد. طرح اصلی این برنامه ترویج حقوق بشر، جامعه مدنی، و دیپلماسی عمومی
در ایران با استفاده از این بودجه بود که قرار بود برای کل منطقه مورداستفاده
قرار بگیرد اما بیشتر آن در امور ایران مورداستفاده قرار گرفت.
|
سال 2010
|
|
40 میلیون دلار برای پیشبرد دموکراسی در کشورهای منطقه درخواست
شد که میزان مورداستفاده از این بودجه برای ایران مشابه سال 2010 بود.
|
سال 2011
|
|
این بودجه بازهم در سال 2012 کاهش یافت و به 35 میلیون دلار برای کل
منطقه رسید
|
سال 2012
|
|
در سال 2013 بودجه درخواستی به 30 میلیون دلار رسید و در مورد طریقه هزینه
کرد آن در کشورهای منطقه اطلاع خاصی در دست نیست
|
سال 2013
|
|
30 میلیون دلار مانند سال قبل
|
سال 2014
|
|
30 میلیون دلار مانند سال قبل و البته در سال 2015 بیشتر این
بودجه صرف مبارزه با سانسور و فیلتر اینترنت در ایران شد.
|
سال 2015
|
|
30 میلیون دلار از کنگره درخواست شده است که سهم ایران مانند سال‌های
قبل خواهد بود.
|
سال 2016
|
*هفته نامه نماینده