کارکردهای حبس زدایی در پیشگیری از وقوع جرم

به گزارش ، علی افتخاری مدیرکل پیشگیری‌های قضایی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در یادداشتی کارکردهای حبس زدایی در پیشگیری از وقوع جرم را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه قابل ملاحظه است:

روند افزایش جرائم به عنوان اصلی‌ترین دغدغه اندیشمندان اجتماعی و متولیان امر پیشگیری از وقوع جرم بوده است. در رهیافت‌های نوین جرم شناسی، اندیشه‌هایی با رویکرد حبس زدایی و جایگزین کردن مجازات‌های اجتماعی به جای حبس و زندان مطرح شدند.

برخی بر این باور‌اند که رفتارهای مولد بزه، ساخته و پرداخته کلاس‌های آموزشی غیر رسمی محافل خصوصی در زندانها می‌باشند به عبارت بهتر، هم اندیشی مجرمین بار نخست با مجرمین پایدار و حرفه‌ای در زندانها، شرایط مطلوبی برای دریافت آموزش‌های ارتکاب جرم را برای مجرمین بارنخست پدید آورده است که نتیجه آن بازگشت تعداد قابل ملاحظه‌ای از زندانیان به زندان بوده است.

واضح است که نشست‌ها، تعاملات و معاشرتهای داخل زندان علاوه بر قبح زدایی اعمال مجرمانه برای سایر مجرمین، آنها را برای ارتکاب مجدد جرائم آماده می‌کند. اندیشمندان جرمشناسی معتقدند که خرده فرهنگ‌های بزهکاری، بستر مناسب را برای ارتکاب بزهکاری اعضای خود فراهم می‌سازند و از این رو باید بر تشکیل این چنین اجتماعاتی بویژه در داخل زندانها تمرکز و دقت کرد.

قانونگذار کشورمان در مواد مختلف از قانون مجازات اسلامی و سایر مقررات موضوعه کشور بر حبس زدایی و مجازات‌های جایگزین حبس تاکید داشته است. به طور مثال هر گاه مرتکب به موجب قانون مرتکب جرمی می‌گردد، تا حد امکان و بنابر شرایط قانونی باید از مجازات اجتماعی مانند محدودیت از برخی حقوق اجتماعی بهره‌مند گردد.

پر واضح است که اعطای مجازات‌های اجتماعی که فرد را در ورطه‌ای از محرومیت‌ها، انزوا و آزردگی روحی و روانی و حتی مالی قرار می‌دهد، اثرگذاری بیشتری را دارا خواهد بود. اگر چه شایسته است در این بین به نکات مهمی توجه کرد.

مثلاً باید درنظر گرفت که مجازات اجتماعی منجر به برچسب اجتماعی نامناسب برای افراد بزهکار نباشد تا او را برای همیشه از حقوق دیگر اجتماعی مانند اشتغال محروم سازد. یا اینکه فرد را به سوی گروه‌های مجرمانه و خرده فرهنگ‌های بزهکار خارج از زندان سوق بهد، بلکه هدف غایی این مجازاتها را باید اصلاح وضعیت، حالت و شخصیت مجرمانه شکل گرفته در کیان افراد دانست.

در خصوص مجرمان حرفه‌ای نیز این موضوع کاملاً صادق است. چرا که استفاده به جا و مناسب از مجازاتهای جایگزین حبس در خصوص این افراد نیز فرصت بزه پروری و بزهکار آموزی در زندان را از آنها سلب و بلکه آنها را در شرایط نظارتی و امنیتی ویژه‌ای قرار می‌دهد که از هر حیث آثار مطلوب‌تری را برای جامعه به ارمغان خواهد آورد.

نتیجه اینکه تلاش اندیشمندان، محققان و مفسران جرم شناسی و جامعه شناسی جنایی، مبنی بر بیان اهمیت حبس زدایی، کیفر زدایی و توجه به بایسته‌های نظام عدالت ترمیمی، می‌تواند کمک شایانی به مسئله مهم و خطیر پیشگیری از وقوع جرم کنند.

در پایام باید گفت هرگاه به نکات فوق توجه و در تدابیر قضایی و حاکمیتی بدان‌ها عنایت شود، می‌توان در آینده نزدیک شاهد کاهش چشمگیر جمعیت کیفری، آمار مجرمانه و پرونده‌های محاکم قضایی کشور بوده و این همانا خواسته و مطالبه به حق مقام معظم رهبری دامت برکاته و ریاست عالیه قوه قضاییه می‌باشد.