حدادعادل: ترجمه معکوس اصطلاح درستی نیست

به گزارش خبرنگار ، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مراسم رونمایی از طرح حمایت از ترجمه آثار فارسی به سایر زبان‌ها «top» که صبح امروز (سه‌شنبه پنجم آبان ماه) در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد، گفت: چند سال پیش که بحث ترجمه آثار خارجی مطرح شد، شورای عالی انقلاب فرهنگی این وظیفه را به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی سپرد، برای اینکه دیگر مؤسسات در این راستا فعال نباشند و این تصمیم درستی بود.

وی در ادامه یادآور شد: در طی حدود 10 سال هنوز ما شاهد یک موج و جریان ترجمه کتاب نبودیم، شاید یک دلیل آن مشکلات مالی و بودجه بوده است، احتمالاً باید خوشحال بود که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همت کرده و با ابتکاری می‌خواهد تحرکی در این فضا ایجاد کند، این را باید به فال نیک گرفت.

حداد عادل با ابراز امیدواری از اینکه چنین طرحی به ثمر برسد، گفت: این طرح را باید «ترجمه زین سو» نامید نه ترجمه معکوس، چرا که ترجمه معکوس اصطلاح خوبی نیست! کلمه پرشیا نیز در این طرح برای من ابهام دارد، آیا منظور پرشین است یا پرشیا؟

وی ادامه داد: نکته اصلی مورد نظر من تأکید بر ضرورت این کار است، صرف نظر از مسائل استکباری و منافع قدرت‌های غربی برای سرکوب انقلاب‌های مردمی دیگر کشورها یک مطلب دیگر وجود دارد که در اروپا 400 سال است تصوراتی راجع به دین، کارکرد دین و حکومت دینی شکل گرفته و اینها جزو مسلمات افکار عمومی شده است که وقتی در اروپا گفته می‌شود حکومت دینی، آن‌ها بلافاصله تصویری که در این 400 سال از قرون وسطی داشته‌اند، برایشان تجدید می‌شود.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی توضیح داد: زمانی که ما می‌خواهیم گله کنیم که دیگران درباره ما بد داوری می‌کنند، اول باید تفکر کنیم، آیا ما حرف خود را به دیگران درست رسانده‌ایم یا خیر، پس ما باید در این مسابقه و میدان حرف خود را به کسانی که جامعه هدفمان هستند، برسانیم.

وی درباره انتخاب کتاب و ترجمه آثار مناسب گفت: انتخاب آثار خیلی مهم است، باید افرادی که هر دو فرهنگ را می‌شناسند نظر دهند، هر کتابی برای هر ترجمه‌ای مناسب نیست و هر ترجمه‌ای برای هر محیطی مناسب نیست! نکته دیگر این است، ترجمه‌هایی موفق است که مترجم از زبان دوم به زبان مادری ترجمه کند، ما برای اینکه امر ترجمه زین سو را رونق دهیم، باید روی آموزش زبان فارسی به خارجیان تأکید کنیم که هر چه ما فارسی را به دیگران بهتر یاد دهیم، کار ترجمه زین سو رونق بیشتری می‌گیرد و قوام بیشتری پیدا می‌کند.

حداد عادل با اشاره به دو تجربه موفق در عرصه ترجمه «زین سو» گفت: یکی ترجمه دانشنامه جهان اسلام به زبان عربی است، این دانشنامه در بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی تدوین شده که 32 سال است تأسیس شده، ما در سال‌های اخیر هشت جلد این دانشنامه را به زبان عربی در دفتر بیروت ترجمه کردیم، تجربه دیگر نیز 20 جلد کتاب از مقالات بلند دانشنامه جهان اسلام به زبان انگلیسی است، اینها در خارج از کشور به چاپ رسیده و منبع درسی برای دانشگاه‌هایی است که بخواهند اسلام را با قرائت شیعی بفهمند و تدریس کنند، بنابراین دقت در اصطلاحات معادل در ترجمه‌ها و ویرایش نیز خیلی مهم است، بسیاری از مسائل مفاهیم و اصطلاحات در این زمینه وجود ندارد.

وی افزود: نکته دیگر این است که دنیا فقط زبان انگلیسی نیست، باید به دیگر زبان‌ها هم توجه کنیم، همین طور در کنار همه این کارها باید سرمایه‌گذاری مناسب و مدیریت توزیع نیز داشته باشیم تا آنچه تولید کردیم، درست توزیع و به دست خواننده برسد، پس من درخواست می‌کنم که سیستم توزیع‌تان نیز خوب باشد، در نهایت یک برنامه‌ریزی کنید که آثار شما در داخل کشور لااقل به دست اهلش نیز برسد، چرا که بسیاری از سازمان‌ها هستند که پنجره‌ای به روی خارج از کشور دارند و می توانند از این آثار استفاده کنند.