عوامل موثر بر کیفیت خواب بیماران

به گزارش گروه فضای مجازی،اختلال خواب یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین استرسور‌های بخش مراقبت‌های ویژه است. بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نیز اختلال خواب را به عنوان یکی از استرس آورترین تجربیات خود و نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد ناراحتی در این بخش گزارش کرده‌اند.

خواب برای ذخیره و بازسازی انرژی و بهبود وضعیت جسمی ضروری است و محرومیت از آن دارای نتایج فیزیولوژیک وسیعی برای بیماران بویژه بیماران بدحال است. کمبود و اختلال خواب جزء یکی از مهم‌ترین استرسور‌ها محسوب می‌شود و با افزایش سطح کورتیزول و کاهش لنفوسیت‌ها و منوسیت‌ها منجر به سرکوب سیستم ایمنی می‌شود.»

در پژوهشی که در ارتباط با "تاثیر استفاده همزمان از گوش‌بند و ماسک چشمی در شب بر کیفیت خواب بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه" توسط تیم پژوهشگران متشکل از سیمین شرفی (دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند)، فاطمه حاجی‌آبادی (دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد)، مهدیه راضی (دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند) و مهناز بهرامی (دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد) انجام شده، آمده است: «استفاده همزمان از گوش‌بند وماسک چشمی در بهبود کیفیت خواب بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه موثر بود، بنابراین به عنوان یک روش ساده، کم‌هزینه و موثر می‌تواند در این بیماران مورد استفاده قرار بگیرد و در پیشگیری از عوارض ناشی از اختلال در خواب کمک کننده باشد.»

در این پژوهش که با جامعه آماری ۷۳ بیمار بستری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های قائم (عج) و امام‌رضا (ع) مشهد انجام شده، آمده است: «پاسخ‌های منفی دیگر به کمبود خواب عبارتند از تغییر در تهویه و تنفس، انقباض عروق محیطی، تغییر حرکات معده‌ای_روده‌ای، تغییرات بیوشیمیایی خون و ادرار و افزایش تنش اسکلتی_عضلانی، کمبود خواب در ایجاد اختلال در عملکرد عضلانی راه‌های هوایی فوقانی تاثیرگذار است و به این ترتیب روند جداسازی بیمار از ونتیلاتور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»

محققان می‌گویند: «از آنجا که مراقبت از بیماران بدحال متکی به استفاده از انواع ابزار‌های تکنیکی با آلارم‌های حمایتی متعدد و نیاز به وجود پرسنل رده‌های بالا که منجر به مشاوره‌ها و مکالمه‌های متعدد بر بالین بیمار می‌شود، است در نتیجه سر و صدا به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل مختل کننده خواب در بیماران بدحال معرفی شده است. قرار گرفتن بیماران بخش مراقبت‌های ویژه در معرض سروصدای زیاد باعث افزایش شمار بیدار شدن و کاهش زمان خواب می‌شود.

میانگین سروصدای شبانه در بخش مراقبت‌های ویژه در حدود ۵۶ دسی‌بل با ماکزیمم ۸۶ دسی‌بل است، در صورتی که در سال ۱۳۹۷، EPA توصیه کرد که سروصدای بیمارستان نباید به طور میانگین از ۴۵ دسی‌بل در روز و ۳۵ دسی‌بل در شب تجاوز کند و بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال این توصیه به قوت خود باقی است.»

شرفی و همکارانش می‌گویند: «موضوع مهم دیگر در این زمینه بحث ریتم گردشی است که مهم‌ترین عامل تاثیرگذار خارجی بر این ریتم، نور و تاریکی است. در بخش مراقبت‌های ویژه نور همیشه وجود دارد. نور درخشان جهت بررسی بیمار و مشاهده دقیق و انجام مراقبت‌ها و نیز در هنگام پذیرش و انتقال بیماران لازم است. در معرض نور قرار گرفتن در طول شب باعث سرکوب ترشح ملاتونین و به دنبال آن اختلال در سیکل خواب و بیدار شدن‌های مکرر و عوارض ناشی از بیخوابی می‌شود. گرچه سعی می‌شود درطی شب از شدت روشنایی این بخش کاسته شود، ولی بسته به شدت بدحال بودن بیماران میزان این نور متفاوت است.»

در نتایج این پژوهش آمده است: «استفاده همزمان از ماسک چشمی و گوش‌بند می‌تواند به عنوان مداخله پرستاری موثر و هزینه اثربخش در بخش‌های مراقبت‌های ویژه توسط پرستاران و مسئولین بخش‌های مورد توجه قرار گیرد تا به ارتقاء سطح کیفیت خواب بیماران کمک شود.»

این پژوهش در شماره چهارم مجله پرستاری مراقبت‌های ویژه منتشر شده است.