شعر پارسی؛ زبان دیپلماسی فرهنگی ایران

یاسر موحدفرد دبیرکل بنیاد فردوسی در گفت‌وگو با میزان درباره جایگاه شعر و ادبیات گفت: در فلسفه هنر یونان و ایران باستان شعر در دسته‌بندی هنر دیده می‌شود، اما به اشتباه در دانشگاه‌های کشور، شعر و ادب را از هنر جدا کرده‌اند؛ با این وجود جایگاه شعر و ادب در ایران بسیار ویژه است به گونه‌ای که ایران در جهان با زبان شعر حماسی و عرفانی شناخته می‌شود.

وی ادامه داد: در ایران باستان شعر جایگاه ویژه‌ای داشته اگرچه برخی در این زمینه آگاهی ندارند، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در همان زمان شعر‌های سه مصرعی وجود داشته که برخی امروز به دنبال زنده ساختن این گونه از شعر ایرانی هستند.

یاسر موحدفرد، مدیرعامل موسسه فردوسی توسی تصریح کرد: شعر در زبان فارسی چه به گونه حماسی و چه به گونه عرفانی رشد و گسترش ویژه‌ای داشته است؛ این مهم را در اثر‌های ادبی برخی از شاعران بزرگ هم‌چون سعدی، مولوی، حافظ، نظامی و از همه مهمتر فردوسی به خوبی می‌توان دید؛ شعر‌هایی که به پختگی لازم رسیده و در عین حال انتقال‌دهنده آموزه‌های اخلاقی، آیینی و تاریخی ارزشمند است.

شعر پارسی زبان دیپلماسی فرهنگی ایران

یاسر موحدفرد، مدیرمسئول پایگاه خبری شاهنامه‌نیوز به زبان دیپلماتیک شعر و ادب پارسی اشاره و تأکید کرد: زبان شعر، می‌توانند زمینه دوستی، صلح و آشتی جهانی را برقرار و ارتباط میان ملت‌ها را فراهم نماید. این مهم تجربه‌ای است که ثابت شده است؛ زمانی که شعر «بیا تا جهان را به بد نسپریم / به کوشش همه دست نیکی بریم» در صحن اصلی سازمان ملل متحد از سوی یکی از رئیس جمهور‌های ایران مطرح شد، نه تنها تأیید عمومی را در برداشت بلکه سبب شد تا نگاهی ویژه نسبت به کشور ایران شکل بگیرد و اجماع جهانی بر ضد جنگ و خشونت با دیپلماسی شعر فردوسی رخ دهد. این امر نشان می‌دهد که شعر پارسی تا چه اندازه می‌تواند در تغییر نگرش جامعه بشری اثرگذار باشد؛ به دیگر سخن شعر پارسی یک زبان دیپلماتیک به شمار بیاید.

موحدفرد، پژوهشگر فلسفه هنر به شعر‌های حماسی و اثرگذار بر جامعه ایرانی و جهانی اشاره و تصریح کرد: هنگامی که صحبت از شعر حماسی به میان می‌آید، باید توجه ویژه نسبت به حکیم فردوسی داشت. او به واسطه سرایش دانشنامه شاهنامه توانست، ابعادی گسترده از گستره بی‌پایان فرهنگ هنر، تمدن و تاریخ ایرانی اسلامی را مطرح کند. در دیباچه شاهنامه فردوسی می‌توان ابعاد برجسته‌ای از اندیشه بلند جامعه ایرانی را به زبان شعر، ادب و حکمت غنی ایرانی اسلامی مورد پژوهش قرار داد.

موحدفرد، نویسنده کتاب‌های ادبی و تاریخی بیان کرد: همان گونه که در شاهنامه دیده می‌شود، شعر می‌تواند انتقال‌دهنده دانش‌ها، آیین‌ها و هنر‌ها باشد و از همه مهمتر همان‌گونه که در دیباچه شاهنامه فردوسی آمده بیان‌کننده خداشناسی، خردشناسی، جهان‌شناسی، مردم‌شناسی و حتی دین‌شناسی باشد. در این اثر جاودانه خداشناسی در کنار اشاره به جایگاه پیامبر گرانقدر اسلام (ص) و امامان شیعی (ع) به خوبی مطرح شده است.

وی ضعف زیرساختی را عاملی درعدم معرفی شعر و ادب پارسی دانست و اظهار کرد: فراهم کردن زیرساخت‌ها و به دست آوردن قالب‌های درستی که بتواند شخصیت‌های ادبی، فرهنگی، هنری و علمی ایران زمین را با زبان روز دنیا به جهانیان بازشناسی کند، قطعاً می‌تواند جلوی ثبت‌های جعلی ادیبان، قهرمانان و دانشمندان ایرانی که توسط برخی از کشور‌ها در حال ربوده شدن است را بگیرد.

شناخت درستی از قالب رسانه وجود ندارد

یاسر موحدفرد، کارشناس رسانه‌ای اظهار کرد: شوربختانه آن گونه که باید و شاید جایگاه رسانه در نهاد‌های کشوری شناخته شده نیست؛ بنابراین نمی‌توانند به واسطه فناوری‌های نوین در دنیا شخصیت‌ها و قهرمانان برگرفته از ادب کهن ایرانی را بازشناسی کنیم و همین غفلت زمینه را برای برخی از کشور‌ها فراهم می‌کند تا شخصیت‌های نام‌آور ایرانی را با نام خود در یونسکو ثبت کنند؛ در حالی در ثبت‌های جهانی ادیبان و دانشمندان ایرانی که بنیاد فردوسی امکان پشتیبانی داشت مفاخر و رویداد‌های ارزشمندی به نام ایران ثبت جهانی شد.

وی افزود: هویت‌سازی در جامعه امروز جهانی با تکیه به شعر، ادب و اندیشه‌های کهن ایرانی اسلامی نباید توسط برخی از خودخواهی‌ها از میان برود، عملکرد رسانه ملی ایران و برخی نهاد‌ها در بازشناسی شاهکار‌های ادبی و هنری و شخصیت‌های ادیبان و دانشمندان موفق نبوده، چون شناخت درستی از رسانه نداشته‌اند. نباید بر پایه چهارچوب‌های قدیمی حرکت کرد؛ در حالی که این چهارچوب‌ها با معیار‌های فناوری روز و زبان شناخته شده کودکان، نوجوانان و جوانان که با فرهنگ رسانه‌ای جهانی آشنایی دارند، هماهنگی ندارد.

عرضه نادرست دستاورد‌های ادبی و تاریخی تمدن ایرانی اسلامی از سوی دیگر کشور‌های جهان

دبیر پیشین ستاد ترویج فرهنگ پهلوانی کشور درباره ثبت جهانی آیین‌های پهلوانی و پس گرفتن ثبت جهانی آیین چوگان به نام ایران با همکاری بنیاد فردوسی و فدراسیون‌های پهلوانی و چوگان ایران گزارشی داد.

موحدفرد که دبیر پیشین شورای فرهنگی وزارت میراث فرهنگی هم بوده است؛ از ثبت جهانی هنر نقالی با همکاری بنیاد فردوسی، خانه تئاتر، پژوهشگاه میراث فرهنگی و مرکز هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان هنری در معرض خطر گزارشی داد و گفت: هنر نقالی و شاهنامه‌خوانی در معرض خطر نابودی به نام ایران ثبت جهانی شد که خوشبختانه با برگزاری دوره‌های دانشگاهی هنر‌های شاهنامه‌ای و با همکاری دانشگاه پیام نور، دانشگاه جامع علمی کاربردی و آماده‌سازی کتاب‌های شاهنامک و هفت‌خوان رستم دستان ویژه کودکان و نوجوانان و پژوهش و نگارش کتاب‌های فردوسی‌نامه، تاریخ تمدن گمشده ایران و سیصد و شصت و پنج روز با شاهنامه فردوسی از سوی بنیاد فردوسی با همکاری نشر‌های پازینه و پادینا و سه گزارش بنیاد فردوسی در سال‌های گوناگون که از سوی وزارت میراث فرهنگی کشور به سازمان جهانی یونسکو اعلام شد؛ ایران برای زنده ساختن هنر نقالی در شهر‌های گوناگون ایران مورد ستایش جامعه جهانی قرار گرفت.

وی تصریح کرد: با ثبت جهانی خواجه نصیر و هزاره شاهنامه فردوسی جایگاه ایران به ۴ ثبت مفاخر و رویداد رسیده است، اما برخی ادیبان و اندیشمندان برجسته ایرانی به نام دیگر کشور‌ها ثبت شده، نمونه‌های آن مولوی است که ترکیه او را به نام خود ثبت جهانی کرده و دیگری رودکی است که تاجیکستان او را به نام ثبت جهانی کرده در حالی که هر دو شعر‌های فارسی سروده‌اند و در خراسان بزرگ رشد کرده‌اند.

وی ادامه داد: آذربایجان برای ثبت شخصیت نظامی برنامه‌هایی را تدارک دیده بود که به واسطه برخی از مقاله‌ها با کمک رسانه‌های پرشمار داخلی و خارجی و همکاری رایزنی‌های فرهنگی ایران در دیگر کشور‌های جهان این امر را خنثی کردیم، اما شوربختانه فرهنگ پهلوانی را آذربایجان به تازگی به نام خود ثبت جهانی کرده در حالی که به پیشنهاد بنیاد فردوسی، سال‌ها ستاد ترویج فرهنگ پهلوانی کشور را راه‌اندازی کردیم و افتخار دبیری آن را هم بر عهده داشتم، اما چند سالی هست این ستاد برنامه ویژه‌ای به مدیریت وزارت ورزش کشور در دو دوره گذشته نداشته است.

مرتضی صالح‌پور مدیر نشر پادینا و استاد دانشگاه، ضمن اشاره به ابعاد گسترده شعر و ادب فارسی، بهره‌گیری از ظرفیت شعر به عنوان ابزار اثرگذار بر دل جامعه را مهم خواند و گفت: خوشبختانه شعر و ادب ایرانی بسیار غنی است و در عین حال ابرقهرمانانی که توسط شاعران حماسی و نویسندگان ایرانی مطرح شده، ظرفیت‌های قابل توجه در عرصه فرهنگ به شمار می‌روند، اما شوربختانه از این ابزار بر پایه فناوری روز و زبان تکنولوژی جهانی به درستی بهره‌برداری نشده است.

وی آسیب‌های موجود در عرصه ادب و شعر فارسی را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: اگرچه ما در تحریم هستیم، اما زبان شعر و ادب فارسی می‌تواند، در‌های فرهنگی بسیاری از کشور‌ها را به روی ما بگشاید، اما این مهم نیازمند ابزاری ویژه دارد. چنان‌چه شعر و ادب فاخر ایرانی و یا شعر حماسی فردوسی با کمک تکنولوژی روز، توانمندی رسانه‌ها و هنر سینما یا کمیک، پویانمایی و بازی رایانه‌ای پیاده‌سازی شود قطعاً می‌توانیم اندیشه‌های کهن ایرانی اسلامی و مفاهیم بلندی که در آن نهفته است را به آسانی در عرصه جهانی گسترش دهیم و معرف فرهنگ ایرانی اسلامی باشیم.

کوتاهی در ثبت شخصیت‌ها و آثار فرهنگی

صالح‌پور، کوتاهی برای ثبت برخی از ادیبان، شخصیت‌ها و قهرمانان ایرانی را آسیب جدی دانست و تصریح کرد: در حالی که بسیاری از ادیبان و دانشمندان کشور ما حتی برای کودکان خودمان ناشناس هستند، کشور‌های همسایه مانند ترکیه و یا آذربایجان و حتی ترکمنستان با ثبت این شخصیت‌ها به نام خود و ساخت برخی فیلم‌های جعلی تلاش دارند تا این سرمایه‌ها را به ملیت‌های خود نسبت دهند.

وی در پایان اظهار کرد: مصر با ساخت یک سریال درباره حسن صباح با نام «حشاشین» نشان داد می‌تواند به راحتی شخصیت‌ها ایرانی را به نام خود کند نکته جالب اینکه بعد از این سریال بازی‌های رایانه‌ای از سوی شرکت‌های گوناگون منتشر شد که جذاب بوده و  با اقبال عمومی در سطح جامعه بین‌الملل روبرو شد و با قیمت‌های بالایی به فروش می‌رسد. مصر حسن صباح را با روایت نادرست و برخواسته از دیدگاه‌های خود معرفی کرد. وظیفه ما این است که جامعه جوان و نوجوان را با توجه به علم روز دنیا با دانشمندان و شاعران ایرانی آشنا کنیم و از غفلت‌هایی که در عرصه ثبت و معرفی قهرمانان کشور وجود دارد، بکاهیم.

انتهای پیام /