قوه قضاییه و تلاش برای کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها/ موافقت رهبر انقلاب با سه درخواست عفو رئیس عدلیه در یک سال گذشته

خبرگزاری میزان - اول تا هفتم تیرماه هر سال، به‌مناسبت سالروز شهادت مظلومانه آیت‌الله سید محمد بهشتی؛ رئیس قوه قضاییه ایران (و ۷۲ نفر از یارانش)، در حین سخنرانی در تالار حزب جمهوری اسلامی بر اثر انفجار ساختمان حزب توسط منافقین در هفتم تیرماه سال ۱۳۶۰، جهت ارج نهادن به مقام والای قضاء و قضاوت «هفته قوه قضاییه» نامیده شده است.

برگزاری هفته قوه قضاییه، هر ساله فرصت خوبی جهت تکریم جایگاه قضا و قضاوت و ارائه دستاور‌دها و اقدامات دستگاه قضایی در حوزه‌های مختلف ایجاد کرده است.

قوه قضاییه طی یک سال گذشته دستاوردهای مهمی در حوزه‌های مختلف از جمله: تلاش برای کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها، روزآمدسازی سند تحول و تعالی قوه قضاییه، مبارزه با فساد، ایجاد اشتغال و بازاجتماعی کردن زندانیان، امور ثبتی و حدنگاری، ساماندهی اموال تملیکی، برپایی میز خدمت در مساجد و مراسمات عمومی، مقابله با متعدیان به اراضی ملی و ساخت‌وساز‌های غیرمجاز، حمایت از تولید و اشتغال، هوشمندسازی قوه قضاییه و ارائه خدمات الکترونیک، و سایر حوزه‌های مربوطه داشته است.

به موجب بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، یکی از وظایف و اختیارات رهبری؛ عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضاییه، است.

بر همین اساس رئیس قوه قضاییه به مناسبت‌های مختلف و پس از بررسی شرایط محکومان، پیشنهاد عفو، تخفیف و تبدیل مجازات برخی محکومان را به رهبر انقلاب تقدیم می‌کند تا در صورت صلاح‌دید مورد موافقت قرار گیرد.

در همین راستا طی یک سال گذشته (از تیرماه ۱۴۰۲ تا تیرماه ۱۴۰۳)، علاوه بر استفاده از ارفاقات قانونی در مورد زندانیان، سه درخواست عفو از سوی رئیس قوه قضاییه مطرح و مورد موافقت رهبر انقلاب قرار گرفت.

پیشنهادهای رئیس قوه قضاییه برای عفو، تخفیف یا تبدیل مجازات محکومان طی یک سال گذشته

طبق گفته، معاون قضایی قوه قضاییه، از ابتدای ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای بر قوه قضاییه، ۱۲ مناسبت عفو موردی و یک مورد عفو معیاری در سال ۱۴۰۱ متعاقب اغتشاشات انجام شد که مجموعا در عفو‌های موردی ۲۶ هزار و ۱۷۰ نفر و در عفو معیاری ۸۹ هزار و ۱۵۲ نفر و در مجموع ۱۱۵ هزار و ۳۲۲ نفر با پیشنهاد رئیس قوه و موافقت مقام معظم رهبری مشمول عفو قرار گرفتند. از این تعداد مجازات ۷۰۰ نفر از محکومان عفو اعدام بود که با یک درجه تخفیف تبدیل به حبس شد و عفو شدگان امنیّتی نیز ۳۷۸ نفر بودند.

۱) موافقت رهبر انقلاب با عفو، تخفیف یا تبدیل مجازات ۲۸۲۷ نفر از محکومان (بهمن ۱۴۰۲)

رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۸ بهمن‌ماه ۱۴۰۲، به مناسبت عید مبعث پیامبر گرامی اسلام (ص)، سال‌روز پیروزی انقلاب اسلامی و اعیاد شعبانیه با درخواست رئیس قوه قضاییه برای عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات جمعی از محکومان موافقت کردند.

- جزئیات عفو مقام معظم رهبری به مناسبت سال‌روز پیروزی انقلاب اسلامی و عید مبعث

در نامه رئیس قوه قضاییه، عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات ۲ هزار و ۸۲۷ نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیرو‌های مسلح و تعزیرات حکومتی درخواست شده بود.

در این عفو، اسامی که پرونده آن‌ها در کمیسیون عفو و بخشودگی، بررسی شده بود و شرایط استحقاق عفو را داشتند، پس از تأیید و ارسال توسط رئیس قوه قضاییه به محضر مقام معظم رهبری، مورد موافقت ایشان قرار گرفت.

از مجموع ۲ هزار و ۸۲۷ نفر مشمول عفو و تخفیف مجازات، ۹۹۶ نفر مشمول عفو منتهی به آزادی و مختومه شدن پرونده و هزار و ۸۳۱ نفر باقیمانده مشمول تخفیف مجازات شدند.
مجازات قطعی ۵۳ نفر از این افراد، «اعدام» بود که با تخفیف، مجازات آن‌ها به حبس تغییر پیدا کرد.

تعداد ۲۱ نفر از این افراد، محکومان ماده ۲۰ (افرادی که شرایط اولیه عفو را نداشتند و رئیس قوه قضاییه رأسا عفو آن‌ها را درخواست کرد) بودند. مجازات این محکومان غالبا اعدام بود و ۲ هزار و ۳۸۰ مورد دیگر، از سایر محکومان دادگستری‌ها بودند.

تعداد ۶ نفر از افراد مشمول عفو از محکومان سازمان قضایی نیرو‌های مسلح و ۳۶۷ نیز از محکومان سازمان تعزیرات حکومتی بودند.

در این عفو، ۱۹۶ نفر از محکومان مشمول عفو از محکومان زن، ۳۵ نفر اتباع بیگانه، ۳۴ نفر محکومان امنیتی و ۳ نفر زیر ۱۸ سال بودند.

۲) موافقت رهبر انقلاب با عفو، تخفیف و تبدیل مجازات بیش از ۲ هزار نفر از محکومان (فروردین ۱۴۰۳)

به مناسبت سال نو (۱۴۰۳) و عید سعید فطر، رهبر معظم انقلاب اسلامی با درخواست رئیس قوه قضاییه برای عفو، تخفیف و تبدیل مجازات بیش از دو هزار نفر از محکومان محاکم موافقت کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه در نامه‌ای به رهبر انقلاب اسلامی خواستار عفو، تخفیف و تبدیل مجازات دو هزار و یکصدوبیست‌وهفت (۲۱۲۷) نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان تعزیرات حکومتی و سازمان قضایی نیرو‌های مسلح شده بود.

- جزئیات عفو مقام معظم رهبری به مناسبت سال جدید و عید سعید فطر

در این مرحله اسامی ۲ هزار و ۱۲۷ نفر که شرایط استحقاق عفو را داشتند و پرونده آن‌ها در کمیسیون عفو و بخشودگی بررسی شده بود با تایید ریاست قوه قضاییه به محضر مقام معظم رهبری اعلام و در نهایت عفو آن‌ها مورد موافقت ایشان قرار گرفت.

از مجموع محکومان مشمول عفو و تخفیف مجازات در این مرحله ۸۵۸ نفر مشمول عفو منتهی به آزادی و مختومه شدن پرونده و هزار و ۲۶۹ نفر باقیمانده مشمول تخفیف مجازات شدند.

تعداد ۲۹ نفر از افرادی که در این دوره مشمول عفو شدند، مجازات قطعی آن‌ها اعدام بود که با تخفیف، مجازات آن‌ها به حبس تغییر کرده است.

تعداد ۵ نفر از افراد مشمول عفو نیز محکومان ماده ۲۰ بودند. محکومان ماده ۲۰ افرادی هستند که شرایط اولیه عفو را نداشتند و رئیس قوه قضاییه راسا عفو آن‌ها را درخواست کرده است. هزار و ۹۹۱ مورد نیز سایر محکومان دادگستری‌ها بودند.

۲ نفر از افراد مشمول عفو از محکومان سازمان قضایی نیرو‌های مسلح و ۱۰۰ نیز از محکومان سازمان تعزیرات حکومتی بودند.

در این مرحله ۱۵۶ نفر از محکومان مشمول عفو از محکومان زن، ۵ نفر اتباع بیگانه، ۱۱ نفر محکومان امنیتی و ۵ نفر زیر ۱۸ سال بودند.

۳) موافقت رهبر انقلاب با عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات تعدادی از محکومان (خرداد ۱۴۰۳)

به‌مناسبت فرا رسیدن اعیاد سعید قربان و غدیر خم، رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات ۲۶۵۴ نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، سازمان قضایی نیرو‌های مسلح و تعزیرات حکومتی موافقت کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه در نامه‌ای به رهبر انقلاب اسلامی پیشنهاد عفو یا تخفیف و تبدیل مجازات این محکومان را که پرونده‌های عفو آنان در کمیسیون عفو و بخشودگی بررسی شده و واجد شرایط لازم تشخیص داده شده‌اند، ارائه کرد که این پیشنهاد مورد قبول حضرت آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفت.

- جزئیات عفو مقام معظم رهبری به مناسبت اعیاد قربان و غدیر

در این مرحله اسامی ۲ هزار و ۶۵۴ نفر از افرد واجد شرایط عفو و تخفیف مجازات که پرونده آن‌ها در کمیسیون عفو و بخشودگی بررسی شده بود با تایید ریاست قوه قضاییه به محضر مقام معظم رهبری اعلام و در نهایت عفو آن‌ها مورد موافقت ایشان قرار گرفت.

از مجموع ۲ هزار و ۶۵۴ نفر مشمول عفو و تخفیف مجازات در این مرحله ۲ هزار و ۵۴۷ نفر از محکومان محاکم عمومی و انقلاب، ۵۵ نفر از محکومان سازمان قضایی نیرو‌های مسلح و ۵۲ نفر مربوط به محکومان سازمان تعزیرات حکومتی بودند.

از ۲ هزار و ۵۴۷ نفر محکومان محاکم عمومی و انقلاب که مشمول عفو و تخفیف مجازات شدند، هزار و ۳۸ نفر مشمول عفو منتهی به آزادی و مختومه شدن پرونده و هزار و ۶۱۶ نفر باقیمانده مشمول تخفیف مجازات شدند.

تعداد ۲۹ نفر از افرادی که در این دوره مشمول عفو شدند، مجازات قطعی آن‌ها اعدام بود که با تخفیف، مجازات آن‌ها به حبس تغییر کرده است. ۱۷ نفر از افراد مشمول عفو نیز محکومان ماده ۲۰ بودند.

در این مرحله ۱۸۲ نفر از محکومان مشمول عفو از محکومان زن، ۳۰ نفر اتباع بیگانه، ۵۳ نفر محکومان امنیتی و ۶ نفر زیر ۱۸ سال بودند.

لازم به ذکر است که این موارد از عفو، تخفیف و تبدیل مجازات که با پیشنهاد رئیس قوه قضاییه انجام می‌شود، غیر از مواردی است که از سوی دستگاه قضا، به صورت موردی و با استفاده از ارفاقات قانونی نسبت به محکومان واجد شرایط اعمال می‌شود.

اعمال ارفاقات قانونی نسبت به محکومان از سوی دستگاه قضایی در یک سال گذشته

قوه قضاییه علاوه بر انجام وظایف قانونی خود که بحث پیشگیری، و مقابله با مجرمان و سختگیری در موارد لزوم است به موضوع اعمال ارفاقات قانونی در مورد محکومان واجد شرایط نیز توجه ویژه‌ای داشته و دارد.

در همین راستا، مسئولان قضایی با در نظر داشتن توصیه‌های رئیس قوه قضاییه در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ مبنی بر اینکه: مسئول قضایی ذی‌ربط باید جمیع شرایط و اقتضائات را لحاظ کند و ضمن اهتمام کامل به موازین و اصول قانونی، بداند که کجا و در قبال چه محکوم و جرمی باید از تأسیسات ارفاقی بهره بگیرد؟ کدام دسته از محکومان می‌توانند مشمول عفو قرار گیرند و کدام دسته نمی‌توانند؟ به اعمال عفو، تخفیف و تبدیل مجازات نسبت به بررسی درخواست‌های عفو و تخفیف از سوی محکومان واجد شرایط و موافقت با آن اقدام کردند.

تحت نظارت قرار داشتن بیش از ۳۰ هزار زندانی، با پابند الکترونیکی

سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری ۳۰ خردادماه ۱۴۰۳ در پاسخ به سوالی با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها و انتقال زندان‌ها به خارج شهر، گفت: استفاده از روش‌های هوشمند مانند نظارت‌های الکترونیک، پابند الکترونیک در دستورکار قرار گرفته و بیش از ۳۰ هزار زندانی، با پابند الکترونیکی تحت نظارت خارج زندان هستند.

جهانگیر با اشاره به ارفاقات قانونی برای کاهش جمعیت کیفری ادامه داد: استفاده از تاسیسات قانونی جایگزین حبس در دستور کار قرار گرفته است و معاونت راهبردی با برگزاری جشنواره‌های نقد آرا از مسئولان قضایی که از مجازات جایگزین حبس استفاده می‌کنند تقدیر می‌کند. با این اقدام رشد خوبی را در پیشبرد اقدامات جایگزین حبس خواهیم داشت.

وی افزود: آزادی‌های مشروع مورد توجه جدی قضات قرار دارد و با بازرسی‌های مستمری که از زندان‌ها صورت می‌گیرد امروزه به‌صورت مرتب تیم‌هایی از دادسرا در زندان‌ها حضور پیدا می‌کنند. از طرف کمیسیون عفو و بخشودگی نیز شرایط زندانیان برای استفاده از آزادی مشروط و شرایط عفو بررسی می‌شود و این مسائل زمینه کاهش جمعیت زندان‌ها را فراهم می‌کند.

برخی دیگر از مصادیق عفو و تحفیف مجازات محکومان واجد شرایط با استفاده از ارفاقات قانونی در یک سال گذشته، شامل این موارد می‌شود:

• آزادی هزار و ۱۶۸ مددجو از ابتدای سال ۱۴۰۲ با عفو از زندان‌های استان تهران
• عفو ۱۰۱ نفر از محکومان واجد شرایط طی یازد ماه ابتدایی سال، در استان یزد
• آزادی ۴۵ مددجوی زندان‌های استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از ارفاقاتی همچون مرخصی پایان حبس، عفو مشروط، تعلیق و تخفیف مجازات
• در لیست عفو قرار گرفتن یک اعدامی با وساطت رئیس سازمان زندان‌ها و موافقت رئیس قوه قضاییه
• موافقت اعضای کمیسیون عفو و بخشودگی دادگستری کل استان آذربایجان غربی، با ۱۷ درخواست از ۲۵ درخواست عفو
• موافقت کمیسیون عفو و بخشودگی استان مرکزی با ۱۰ درخواست
• رسیدگی به درخواست ۱۶۰۰ نفر از زندانیان با برگزاری جلسه ویژه کمیسیون عفو قوه قضاییه در استان هرمزگان
• مشمول آزادی یا تخفیف مجازات قرار گرفتن بیش از ۶۰۰ نفر از زندانیان واجد شرایط در استان مازندران و آزادی نود و یک نفر در بابل

این موارد تنها بخشی از اقدامات قوه قضاییه در سراسر کشور در راستای عفو، تخفیف و تبدیل مجازات محکومان واجد شرایط بوده است که طی یک سال گذشته انجام شده است.

انتهای پیام/