جمهوری خودخوانده قره‌باغ به‌طور رسمی منحل شد

خبرگزاری میزان - جمهوری خودخوانده آرتساخ که بیش از ۳۰ سال پیش در قلمرو منطقه خودمختار قره‌باغ کوهستانی اعلام وجود کرد در نخستین روز از ژانویه ۲۰۲۴ به‌طور رسمی منحل شد.

فرمان در این رابطه از سوی سامول شاخرامانیان، آخرین رئیس این جمهوری خودخوانده در سپتامبر ۲۰۲۳ و پس از آن‎که جمهوری آذربایجان در نتیجه یک عملیات نظامی کنترل تمام منطقه را به‌دست گرفت، امضا شد. 

در این فرمان مشخص شده که تمام نهاد‌ها و سازمان‌های قره‌باغ تا اول ژانویه ۲۰۲۴ منحل شوند و همچنین تصریح شده که جمهوری قره‌باغ کوهستانی (آرتساخ) دیگر وجود نخواهد داشت.

بخش بزرگی از قره‌باغ کوهستانی که از سوی جامعه جهانی به‌عنوان قلمرو جمهوری آذربایجان به‌رسمیت شناخته شده بود، برای بیش از ۳۰ سال تحت کنترل مقامات این جمهوری خودخوانده بود.

باکو در نتیجه جنگ پاییز ۲۰۲۰ کنترل بخشی از خاک این منطقه را به دست گرفت. در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳، جمهوری آذربایجان عملیاتی جدید را آغاز کرد و درست روز بعد تشکیلات ارمنستانی این منطقه تسلیم شدند. 

بیشتر ساکنان ارمنستانی منطقه، یعنی بیش از ۱۰۰ هزار نفر، پس از این عملیات نظامی قره‌باغ را ترک کرده و وارد ارمنستان شدند.

در نتیجه تمام قلمرو قره‌باغ تحت کنترل جمهوری آذربایجان درآمد.

در همین حال، ارتش روسیه همچنان در منطقه مستقر است. سران ارمنستان، جمهوری آذربایجان و روسیه بر سر استقرار نیرو‌های حافظ صلح روس در منطقه در پاییز ۲۰۲۰ توافق کرده بودند. 

پس از آغاز عملیات جمهوری آذربایجان در سپتامبر سال ۲۰۲۳، ارتش روسیه در درگیری‌ها مداخله نکرد، اما خروج ساکنان منطقه به ارمنستان را تسهیل کرد. 

مسکو در واکنش به برخی انتقاد‌ها عنوان کرد که ارمنستان خود قره‌باغ را به‌عنوان قلمرو جمهوری آذربایجان به‌رسمیت می‌شناسد، بنابراین درخواست از روسیه برای مداخله در درگیری نامناسب است.

بیشتر سران و مقام‎های سابق این جمهوری خودخوانده، از جمله سه رئیس سابق منطقه از سوی مقامات جمهوری آذربایجان بازداشت شدند. هنوز محاکمه این افراد آغاز نشده است.

ریشه مناقشه قره‌باغ

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، قره‌باغ یک منطقه خودمختار در داخل جمهوری آذربایجان امروزی بود که هم مردم این کشور و هم ارمنستانی‌ها را در خود جای داده بود، اما نبود مرز‌های داخلی وضعیت آن را تا حد زیادی بی‌اهمیت کرد.

همه چیز زمانی تغییر کرد که مسکو کنترل جمهوری‌های پیرامون خود را از دست داده و قره‌باغ به‌طور رسمی در داخل قلمرو بین‌المللی به رسمیت شناخته شده جمهوری آذربایجان جای گرفت.

از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴، نیرو‌های ارمنستانی و جمهوری آذربایجان در یک سلسله درگیری‌های طاقت‌فرسا بر سر منطقه، ارمنستانی‌ها کنترل بخش‌هایی از قره‌باغ را به دست گرفتند و صد‌ها هزار نفر از مردم جمهوری آذربایجان مجبور به ترک منطقه شدند.

از آن زمان، ارمنستانی‌های قره‌باغ با استناد به همه‌پرسی سال ۱۹۹۱ که جمهوری آذربایجان آن را به رسمیت نمی‌شناسد، به‌طور یک‌جانبه اعلام استقلال کردند.

برای نزدیک به سه دهه، این وضعیت باثبات باقی ماند و ۲ طرف در یک بن‌بست محبوس شدند که از سوی خطی از سنگرها، مین‌های زمینی و دفاع ضد تانک حفظ می‌شد.

با این حال، همه چیز در سال ۲۰۲۰ تغییر کرد؛ زمانی که جمهوری آذربایجان یک جنگ ۴۴ روزه را برای بازپس‌گیری قلمرو خود آغاز و صد‌ها کیلومتر مربع را در قره‌باغ کوهستانی را تحت کنترل خود درآورد.

باکو در ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور) نیرو‌های خود را به قره‌باغ اعزام کرد و تنها پس از یک روز درگیری، نیرو‌های ارمنستانی که به مدت سه دهه منطقه مورد مناقشه را کنترل کرده بودند، موافقت کردند که این منطقه دوباره با جمهوری آذربایجان ادغام شود.

روز‌های بعد، تقریبا کل جمعیت ارمنستانی منطقه قره‌باغ، یعنی بیش از ۱۰۰ هزار نفر، از این منطقه خارج شده و به ارمنستان وارد شدند که جرقه بحران پناهندگان را برانگیخت.

انتهای پیام/