ضرورت انقلاب مبتنی بر دانش در بخش های کشاورزی، دامداری و مدیریت منابع آب

به گزارش گروه اجتماعی میزان،  معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نشست مشترک با روسا و معاونان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با اشاره به ماموریت ها و تکالیف گسترده سازمان حفاظت محیط زیست به لحاظ قانونی و جایگاه حاکمیتی، گفت: به دلیل تحولات حوزه محیط زیست، این ماموریت ها و تکالیف روز به روز پیچیده تر هم می شود.

ابتکار ادامه داد: امروزه موضوع محیط زیست از جهات مختلف نگرشی، پژوهشی، علمی و جایگاهی با تحولات متعددی روبه رو شده است و حتی اهمیت مسئله به دلیل مواجه با پدیده های نوظهوری همچون تغییرات اقلیم و تاثیری که در تمام ابعاد زندگی انسان دارد، هر روز بیش از پیش با افزایش حیطه های کاری، پیچیدگی و چالش های متعدد روبه رو می شود.

معاون رئیس جمهور ضمن یادآوری نقش حاکمیتی، پایش و نظارت، سیاست گذاری، ایجاد هماهنگی و وفاق بین بخشی سازمان حفاظت محیط زیست، اظهار کرد: در مباحثی همچون مدیریت مناطق حفاظت شده، حفظ تنوع زیستی، آموزش و ترویج سازمان از نقش اجرایی نیز برخوردار می شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر نگاه کلان و فرابخشی به موضوع محیط زیست و چالش های آن، تصریح کرد: خوشبختانه دولت یازدهم موضوع محیط زیست در عالی ترین سطوح مورد پیگیری و برنامه ریزی و سیاست گذاری قرار داده است.

وی افزود: اهمیت محیط زیست در دولت یازدهم به حدی است که شخص رئیس جمهور بارها نسبت به موضوعات و چالش ها و مسائل محیط زیست به اظهار نظر و تعیین خط مشی پرداخته اند و حتی در سخنرانی چندی پیش خود در سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کردند که دولت یازدهم، دولت محیط زیست است.

ابتکار این توجه را ناشی از شناخت و تسلط رئیس جمهور نسبت به موضوع محیط زیست و اهمیت آن، همچنین اولویت و اقتضای شرایط برای قرار گرفتن محیط زیست در راس تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها دانست و اظهار کرد: اقلیم، طبیعت و محیط زیست ایران در شرایطی قرار دارد که زمانی برای از دست دادن نمانده است.

معاون رئیس جمهور یکی از مهم ترین نقش های موسسات و نهادهای تحقیقاتی را حل چالش ها از طریق بهره گیری از دانش سنتی که در بسیاری از بخش ها با دانش روز سازگاری دارد و در بسیاری بخش ها نیز به صورت ترکیبی با دانش روز، نتایج بسیار مثبتی به دنبال خواهد داشت و همچنین ارائه ساز و کارهای علمی و پژوهشی برای حل مسائل دانست.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گرد و غبار را یکی از مهم ترین چالش های کنونی محیط زیست برشمرد و افزود: این موضوع دارای ابعاد فراملی و حتی فرامنطقه ای است به گونه ای که غرب آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا را تحت تاثیر قرار داده و هر روز بر وسعت و شدت آن افزوده می شود در حالیکه تاثیر منفی بسیاری بر بهداشت و سلامت، کشاورزی و منابع ملی دارد.

وی مقابله و رفع چالش های محیط زیستی را منوط به فعالیت و اقدام فرابخشی دانست و گفت: شدت روند فرسایش خاک و از بین رفتن مراتع و بیابانی شدن ایران منجر به تولید کانون های گرد و غبار داخلی و خسارات عظیم مالی ناشی از فرسایش خاک شده است.

ابتکار از تحقیق و پژوهش به عنوان ابزاری برای ارزیابی خسارات و تغییر و اصلاح سیاست ها نام برد و افزود: این تغییر و اصلاح به ویژه در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا به زعم محیط زیستی ها، زمانی برای تغییر و اصلاح و بازنگری باقی نمانده است و ضرورت انقلاب مبتنی بر دانش به ویژه در بخش های کشاورزی، دامداری و نحوه مدیریت منابع آب کاملا محسوس است.

معاون رئیس جمهور ضمن اشاره به موضوع تغییر اقلیم، گفت: تغییر اقلیم به عنوان چالشی جدی با تاثیر منفی گسترده در کنار غفلت های گذشته از محیط زیست و حفظ منابع، تاثیرگذاری و بهره گیری از نگاه علمی و پژوهشی در سیاست گذاری ها، برنامه ریزی ها و پروزه های اجرایی را ضروری می کند.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از پشتوانه علمی و پژوهشی به عنوان ابزاری برای تاثیرگذاری بیشتر در امور اجرایی و اقدامی نام برد و اظهار کرد: زمانی برای گذار تدریجی از چالش ها باقی نمانده است.

وی اشاره ای به سفر اخیر خود به کرمان، مشکلات آبی و فرسایش خاک این استان داشت و افزود: زمانی عده ای از تالاب جازموریان به عنوان یک اکوسیستم بی اهمیت نام می بردند اما امروز به همگان ثابت شد که خشک شدن جازموریان منجر به ایجاد یک کانون پر قدرت داخلی برای گرد و غبار شد.

ابتکار ادامه داد: البته جای خرسندی است که استاندار کرمان با ایجاد هماهنگی بین بخشی و جذب مشارکت مردم، اقدام به اجرای طرح همیاران آب کرده که مباحث متعددی همچون اصلاح الگوی کشاورزی و آبیاری و جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز را در بر می گیرد و از طریق همین اقدامات موفق به صرفه جویی در مصرف آب استان و حفظ ذخایر سفره های زیرزمینی خود شده اند، اگرچه با توجه به شرایط اقلیمی کنونی ایران، همچنان تا شرایط ایده آل فاصله هست.

معاون رئیس جمهور افزود: بیانات مقام معظم رهبری در 17 اسفندماه سال گذشته نشان دهنده اهمیت مسائل محیط زیست و خط مشی اصولی حرکت در این حوزه است و یک فرصت برای جبران غفلت های صورت گرفته که در کنار همگرایی ایجاد شده بین نهادها و نگاه رئیس جمهور و بدنه دولت به محیط زیست می تواند منجر به رفع برخی چالش های محیط زیست شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اهمیت شناخت تهدیدها و فرصت ها در حوزه محیط زیست، تصریح کرد: جریان مثبت جهانی در حرکت به سمت توسعه پایدار که منجر به تدوین و تصویب نهایی اهداف جدید توسعه پایدار در مجمع جهانی سازمان ملل شد و سخنرانی رئیس جمهور ایران در مجمع جهان در این زمینه فرصتی مهم در حوزه محیط زیست است.

وی تحقیق و پژوهش و علم را از مهم ترین پشتوانه های حرکت در مسیر توسعه پایدار دانست و گفت: تقریبا 10 محور از 17 محور توسعه پایدار همچون کشاورزی پایدار و تامین غذای سالم، حفاظت از دریاها و مسائل مربوط به تغییر اقلیم مرتبط با سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است و شما می توانید در این زمینه نقش و حضوری جدی داشته باشید.

ابتکار ضمن یادآوری اهمیت بررسی علمی و پژوهشی موضوع تغییر اقلیم و سند تغییر اقلیم ایران که به زودی به هیات دولت ارائه خواهد شد، گفت: تغییر اقلیم در بحث سند  INDCS نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا این سند در دو بخش سازگاری و تعهد برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای (پدیده موثر بر گرمایش زمین و تغییر اقلیم) تنظیم می شود.

معاون رئیس جمهور افزود: تا کنون 160 کشور جهان سند INDCS خود را به جامعه جهانی ارائه و برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای اعلام آمادگی کرده اند که ایران نیز تا پیش از اجلاس کاپ 21 (نشست تغییرات آب و هوایی در پاریس) سند INDCS خود را ارائه خواهد کرد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ترسیب کربن، حفظ منابع طبیعی و جنگل ها و پوشش خاک را از جمله مهم ترین راهکارهای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای برشمرد و گفت: کشاورزی و منابع طبیعی از جمله بخش هایی هستند که بیشترین تاثیر منفی را از بحث های تغییر اقلیم خواهند داشت.

وی اقتصاد مقاومتی را رکن مهم کشاورزی و امنیت غذایی دانست و افزود: ضروری است برای دستیابی به نتایج مثبت اقتصاد مقاومتی، برنامه ریزی علمی برای سیاست های تغییر اقلیم داشته باشیم.

ابتکار تنوع زیستی را یکی دیگر از محورهای مشترک همکاری میان دو نهاد اعلام کرد و گفت: تنوع زیستی جهان و ایران با تهدیدهای مختلفی مواجه است، به گونه ای که دنیا طی 70 سال گذشته 50 درصد گونه های خود را از دست داده و مشابه همین روند تهدید آمیز در خصوص گونه های گیاهی و حشرات نیز وجود دارد.

معاون رئیس جمهور افزود: مدت هاست زنگ خطر کنوانسیون ها مرتبط با حشرات به دلیل تهدید این گونه ها به دلیل استفاده بی رویه از سم و کود شیمیایی در کشاورزی به صدا درآمده است و زنبورعسل در خط مقدم این تهدید قرار دارد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن یادآوری اهمیت ایمنی زیستی با توجه به تحولات بحث بیوتکنولوژی، این موضوع را از دیگر زمینه های مشترک همکاری برشمرد.

بنابراین گزارش، اسکندر زند معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در این دیدار با اشاره به اینکه ایران در شرایط انتقالی قرار دارد و از کشوری منبع، مبنا که منابع خود را مورد استفاده قرار داده در حال تغییر گرایش ها به سمت دانش بنیانی است، گفت: در نتیجه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بنا به درخواست غذایی کشور و مسئولیت وزارت جهاد کشاورزی برای تامین این درخواست و غذای کشور، دانش بنیان کردن کشاورزی را یکی از مهم ترین راهکارها برای تامین غذای کافی و سالم کشور می داند.

زند ادامه داد: بنابراین در تعریف جدید کشاورزی یا به عبارت بهتر در کشاورزی مدرن، چند مشخصه تعریف می شود که مهم ترین این شاخص ها پایداری، توان رقابتی و صادرات، ارزش افزوده مبتنی بر فناوری، تامین کننده امنیت غذایی و سلامت، تولید و افزایش ثروت برای فعالان این عرصه و حفاظت از محیط زیست و ذخایر ژنتیکی است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به مراحلی که برای دستیابی به کشاورزی دانش بنیان تا پیش از 1980 طی شده است، اظهار کرد: یکی از مراحل مهم شکل گیری نظام تحقیقات برای کشاورزی است که خوشبختانه بخش تحقیقات کشاورزی در ایران قدمتی بیش از یک قرن دارد.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با تاکید بر این مزیت که بخش تحقیات کشاورزی کاملا در بدنه کشاورزی قرار گرفته است، تصریح کرد: در کشاورزی دانش بنیان پس از تحقیقات، نظام دانش و اطلاعات از ارکان اصلی محسوب می شود که به دلیل برخی غفلت های صورت گرفته در گذشته، ایران در بخش تا حدودی عقب تر از جامعه جهانی است و از این رو در دولت یازدهم تلاش می کنیم تا ساماندهی مناسبی در این بخش داشته باشیم.

وی نظام نوآوری کشاورزی و استفاده خلاقانه از دانش را از دیگر ارکان مهم در کشاورزی دانش بنیان برشمرد و گفت: تعریف کلی بدین گونه است که تحقیقات، ثروت را به دانش و نوآوری، دانش را به ثروت تبدیل می کند.

زند با بیان اینکه بخش عمده مسئولیت تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در ایران بر عهده دولت است، اظهار کرد: یکی دیگر از تلاش های صورت گرفته در دوره جدید وزارت جهاد کشاورزی، تلاش برای بهره گیری از ظرفیت و پتانسیل بخش خصوصی، دانشگاه ها و مراکز بین المللی در زمینه تحقیقات کشاورزی است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی ضمن اشاره به برخی از توانمندی های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و زیرمجموعه های آن، گفت: تعداد شرکت های دانش بنیان زیرمجموعه به دلیل اهمیت این حوزه در حال افزایش است و موسسه تحقیقات علوم شیلاتی مربوط به سال1297قدیمی ترین موسسه زیر مجموعه سازمان و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر نهال که در سال 1382 بر اساس قانون مجلس شکل گرفت، نوپاترین موسسه زیر مجموعه سازمان است.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با تاکید بر توانمندی های علمی، تولیدی حاکمیتی، نظارتی و پایشی حاکمیتی، حفاظت و مدیریت ذخایر ژنتیکی این مجموعه، تصریح کرد: زیرمجموعه های سازمان در 557 گرایش علمی در حال فعالیت هستند که البته هنوز هم با توجه به مسئولیت های گسترده وزارت جهاد کشاورزی، گرایش های علمی بسیاری برای فعالیت وجود دارد.

وی ادامه داد: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به لحاظ معرفی ارقام جدید، مهم ترین موسسه تحقیقاتی کشور است و به طور مثال از حدود 620 رقم زراعی کشور، 65 درصد آن توسط سازمان معرفی شده است.

زند افزود: همچنین سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قویترین نهاد کشور به لحاظ شناسایی گیاهان، حشرات، بیماری و قارچ ها است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی از تغییر رویکرد کشاورزی برای استفاده از آفت کش های کم خطر و مبارزه غیرشیمایی با آفات کشاورزی خبر داد و گفت: جهت پایش محصولات، میزان مجاز باقی مانده سموم به وزارت بهداشت اعلام شده است.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اشاره ای هم به خدمات موسسه واکسن و سرم سازی رازی داشت و اظهار کرد: بیش از 60 فرآورده مورد نیاز کشور توسط این موسسه تولید و تامین می شود. به گونه ای که 100 درصد واکسن دامی، 90 درصد واکسن طیور و 80 درصد واکسن انسانی در این موسسه تولید می شود.

وی افزود: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی موثرترین نهاد در زمینه خاک شناسی است و تولید اطلاعات مربوط منابع خاک در زیرمجموعه های سازمان صورت می پذیرد و نقشه های تناسب اراضی کشور که مبنای بسیاری از تصمیم گیری های این حوزه است بر اساس همین اطلاعات تهیه می شود.

زند اشاره ای هم به پروژه های تحقیقاتی مختلف زیر مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و گفت: این ها علاوه بر وظایف سازمان در بخش نظارت و پایش است که قرابت بسیاری هم با وظایف سازمان حفاظت محیط زیست دارد.

وی با اشاره به خواست و تاکید سال گذشته وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر نظارت و پایش جدی و دقیق کود و سم محصولات کشاورزی، اظهار کرد: در همین راستا موسسه تحقیقات خاک و آب مسئولیت بررسی کود و سم های موجود در بازار را عهده دار شده است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: حفاظت و مدیریت ذخایر که از جمله موارد بسیار مهم برای محیط زیست نیز هست از دیگر برنامه ها و اقدامات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است که به طور نمونه می توان به بانک ژن ملی گیاهی ایران با بیش از 75 هزار نمونه اشاره کرد.

رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تاکید کرد: یکی از مهم ترین کاربردهای ذخایر، استفاده از آن ها در راستای تامین امنیت غذایی است.

وی اشاره ای هم به مجموعه باغ های گیاه شناسی داشت و باغ گیاه شناسی نوشهر را به عنوان یکی از زیباترین و ارزشمندترین این مجموعه باغ ها دانست.

فرهاد دبیری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اهداف و وظایف مشترک دو سازمان، گفت: همکاری و هماهنگی دو مجموعه، پشتوانه ای مهم در دستیابی به هدف توسعه پایدار است و در میان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ظرفیتی مهم برای دستیابی به این هدف است.

دبیری با اشاره به برخی مباحث مطروحه در شورای عالی آب، اظهار کرد: صرف نظر از نقش تغییرات اقلیم و تاثیرات آن بر بحران آب کشور، عدم مدیریت صحیح منابع آبی نیز بر این تشدید این مشکل بی تاثیر نبوده و همین موضوع ما را ناگزیر به سمت نگاهی نو برای همسوسازی مصرف آب با منابع آب می سازد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این نگاه به ویژه در بخش کشاورزی با توجه به آمار و ارقام موجود از میزان مصرف و اتلاف آب در این بخش بسیار مهم است.

وی تقلیل میزان مصرف آب در بخش کشاورزی با توجه به تعهدات وزارت جهاد کشاورزی را منوط به بهره گیری از ظرفیت بخش های تحقیقاتی این حوزه به منظور ایجاد زمینه و زیرساخت ها لازم برای کشاورزان از طرق مختلف همچون کشت گیاهان با نیاز آبی کمتر یا اصلاح شیوه های آبیاری دانست و ابراز امیدواری کرد: این همراهی منجر به انجام تعهد وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر کاهش میزان مصرف آب در این حوزه از 90 درصد به 60 درصد شود.

دبیری موضوع تاثیرگذاری سموم و آفت کش ها بر محیط زیست را یکی دیگر از زمینه های مهم همکاری میان دو نهاد برشمرد.

محمدجواد سروش مدیرکل دفتر آب و خاک، علی اصغر محمدی فاضل رئیس دانشکده محیط زیست، ضیاء الدین شعاعی مدیر ملی ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار، صدرالدین علیپور مدیرکل دفتر پژوهش و فناوری، مرتضی فرید مدیرکل دفتر بازرسی، ارزیابی و رسیدگی به شکایات، از جمله اعضای حاضر سازمان حفاظت محیط زیست در این جلسه بودند.

لازم به ذکر است، در ادامه جلسه روسا و معاونان سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی حاضر در جلسه به معرفی مجموعه خود و شرحی از خدمات و اقدامات، همچنین برنامه ریزی های آینده پرداختند.

همچنین حاضرین به طور مشخص پیشنهادهایی برای همکاری با محیط زیست برای حل بحران ها و چالش های کنونی محیط زیست کشور ارائه کردند.