فاجعه منا از لحظه وقوع تا ورود پیکرهای زائران جان‌باخته

پنج شنبه 2 مهر

صبح پنج شنبه دوم مهرماه دقایقی پیش از وقوع فاجعه منا، سعید اوحدی رئیس سازمان حج و زیارت گفت: زائران ایرانی که غروب دیروز عرفات را به مقصد مزدلفه ترک کرده بودند، امروز برای انجام رمی جمره عقبه در روز دهم ذیحجه، قربانی، بیتوته در منا و رمی جمرات راهی سرزمین منا شدند.

تنها دقایقی پس از این اظهار نظر بود که شرایط در منا دگرگون شد. همه شواهد و قراین از وقوع یک حادثه ناگوار خبر می‌داد. چند روز پیش از این نیز سقوط یک جرثقیل در مسجدالحرام جان دهها زائر خانه خدا و 11 زائر ایرانی را گرفت.

رئیس سازمان حج و زیارت در گفت‌وگویی حال و هوای منا را خارج از کنترل توصیف کرد و گفت: منا شلوغ شده است و نیروهای سعودی توان کنترل اوضاع را ندارند. وی از احتمال مصدومیت زائران ایرانی در هرج و مرج منا هم خبر داد.

.

در حالی که رسانه های عربی جسته و گریخته اخبار متفاوتی را از وقوع یک حادثه در منا گزارش می کردند، مدیر روابط عمومی سازمان حج و زیارت که در منا به سر می‌برد گفت: در حال حاضر هنوز رائران ایرانی به کاروان‌های خود برنگشته‌اند که ببینیم چه تعداد غایب هستند اما به محض ورود زائران به کاروان‌ها، آمارگیری در این مورد انجام می‌شود تا ببینیم چند نفر احتمالا کشته یا مصدوم شده‌اند.

مقارن ظهر روز پنج شنبه، رئیس سازمان حج و زیارت از احتمال وجود زائران ایرانی در میان کشته شدگان منا خبر داد و گفت: تا ساعتی دیگر آمار کشته های ایرانی مشخص می شود. یک ساعتی که بیش از یک هفته به طول انجامید تا آمار دقیق زائران جان باخته ایرانی مشخص شود.

دیگر بر همگام مسلم شده بود که فاجعه ای رخ داده است، خانواده‌های زائران ایرانی و رسانه های خبری لحظه لحظه اخبار مربوط به حادثه منا را پیگیری میکردند تا اینکه نخستین آمار از فوت شدگان ایرانی را سازمان هلال احمر اعلام کرد و گفت: 12 زائر ایرانی تاکنون در منا جان خود را از دست داده اند.

تنها دقایقی بعد سخنگوی وزارت ارشاد تعداد جان باختگان ایرانی در منا را 20 نفر اعلام کرد.

افزایش سریع تعداد فوت شدگان ایرانی گویای احتمال تعداد بالای جان باختگان ایرانی بود اما در آن لحظات کسی گمان نمی کرد تعداد نهایی زائران جان باخته ایرانی 464 نفر باشد.

معاون وزیر خارجه کشورمان از تشکیل ستاد ویژه ای در این وزارتخانه و رسیدگی فوری به وضعیت حجاج ایرانی حادثه منا خبر داد و مقامات سعودی را مسئول این حادثه خواند.

با وجود این واکنش سریع وزارت امور خارجه و فراخواندن چندین مرتبه ای سفیر عربستان، کم کاری سعودی ها در امدادرسانی به حادثه دیدگان و ساماندهی به وضعیت کشته شدگان بر هیچ کس پوشیده نبود. حتی اعلام خبر اعزام 4 هزار نیرو برای امدارسانی در منا هم مکی به رفع این ذهنیت عمومی شکل گرفته در ملل اسلامی نداشت.

.

تا ساعت 15 بعدازظهر پنج شنبه فوت 310 حاجی از ملیت های مختلف به تایید رسید اما آمار زائران جان باخته ایرانی همان 20 نفر اعلام شده بود.

وقتی آمار فوتی های منا به بیش از هزار نفر رسید، رئیس سازمان حج و زیارت ایران هم از جان باختن 43 نفر در این حادثه خبر داد و همزمان سایت سازمان حج و زیارت نام 43 نفر جان باخته را منتشر کرد. همچنین نام 40 زائر ایرانی به عنوان مصدومان حادثه اعلام شد.

خبرهای اولیه علت وقوع حادثه در منا را بستن راه ورودی جمرات از سوی نیروهای سعودی اعلام می‌کرد، اما از سوی عربستان شاهد واکنشی حتی در حد عذرخواهی نبودیم. اطلاع رسانی ضعیف در خصوص حادثه منا از دیگر سوالهایی بود که ذهن مخاطبان را درگیر خود میکرد. نیروهای سعودی با وجود ثبت مرگ بیش از هزار زائر خاه خدا در حادثه منا، تعداد کل کشته ها را چیزی حدود 700 نفر عنوان میکردند.

ساعت 16 بعداز ظهر پنج شنبه رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت از افزایش تعداد مجروحان ایرانی حادثه منا به 70 نفر خبر داد و اعلام کرد: حال هیچ یک از مصدومان وخیم نیست. همزمان نیروهای سعودی از ورود نیروهای امدادی ایران به محل وقوع حادثه و امدادرسانی جلوگیری می‌کردند.

با سرعت رشدی بالا، ساعت 17 بعداز ظهر پنج شنبه تعداد جان باختگان ایرانی به 90 نفر رسید و این در حالی بود که با گذشت ساعتها از وقوع فاجعه هنوز پیکرهای بسیاری از حجاج روی زمین منا مانده بود و از امدادرسانی به موقع خبری نبود.

قاضی عسکر نماینده رهبر معظم انقلاب در حج و زیارت این واقعه را در تاریخ حج بی سابقه خواند و گفت: از صبح تا بحال برخی جنازه‌ها از جمله جنازه حجاج ایرانی روی زمین باقی مانده است.

هنوز آفتاب پنج شنبه و عید قربان در منا غروب نکرده بود که آمار کشته های ایرانی به 95 نفر رسید و در نخستین ساعات شب پنج شنبه سعید اوحدی از افزایش تعداد کشته‌های ایرانی حادثه منا به 125خبر داد و گفت: به نظر می‌رسد تعداد کل کشته‌ها به بیش از ۱۵۰۰ نفر خواهد رسید. آماری که تنها ساعتی بعد به 131 نفر ایرانی رسید.

رئیس جمهور که برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده بود، دستور داد هیئت ویژه دولت برای پیگیری فاجعه منا و انتقال اجساد ومصدومان تشکیل شود. وزیر کشور هم در نامه ای به وزیر کشور عربستان تاکید کرد: دستور دهید با امدادگران ایرانی همکاری شود. اتفاقی که مورد بی توجهی نیروهیا سعودی قرار گرفت و تا پیش از سخنان شدیداللحن رهبر معظم انقلاب عملی نشد.

جمعه سوم مهرماه

با روشن شدن تنها گوشه ای از فاجعه رخ داده در منا، سه روز عزای عمومی در کشور اعلام شد و همزمان انتشار تصاویر حادثه منا موجب همدردی ملتهای اسلامی و حتی برخی کشورهای غیر مسلمان با خانواده های جان باختگان منا شد.

در حالی که اخبار ضد و نقیض از پیدا شدن برخی زائران مفقود ایرانی منتشر می شد، شایعاتی نیز در فضای مجازی شکل گرفت مبنی بر بازداشت تعدادی از زائران ایرانی که این خبر از سوی معاون عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه تکذیب شد.

تا غروب روز جمعه تعداد زائران جان باخته ایرانی تغییری نکرد اما اسامی 366 نفر به عنوان زائران مفقود ایرانی اعلام شد. در دومین روز حادثه هنوز امیدواری برای پیدا شدن این افراد وجود داشت اما با گذشت یک هفته و ناامیدی از پیدا شدن مفقودان، بیشتر این افراد در لیست جان باختگان قرار گرفتند.

شنبه چهارم مهرماه

نخستین ساعات از سومین روز از وقوع فاجعه منا، تعداد زائران جان باخته ایرانی به 136 نفر افزایش یافت. وقتی تعداد جان باختگان ایرانی از قول رئیس سازمان حج و زیارت به 169 نفر رسیده، تعداد مفقودان هم به 307 نفر کاهش یافت. هرچند جسته گریخته اخباری از پیدا شدن انگشت شماری از زائران مفقود هم به گوش می رسید.

وقتی آمار کشته های منا از تمام ملیتها به بیش از دو هزار نفر رسید، در همین حال سرپرست عملیات حج شرکت فرودگاه‌های کشور گفت: با توجه به انجام فرایند اداری و حقوقی شناسایی پیکر مرحومان، احتمالا پیکر حجاج با نخستین پرواز بازگشت از سرزمین وحی که روز دوشنبه ۶ مهرماه خواهد بود به کشورمان منتقل می‌شوند. انتفاقی که هنوز با گذشته 8 روز از حادثه عملی نشده است.

در حالی که کلاسهای درس حوزه های علمیه در اعتراض به کشته شدنصدها زائر خانه خدا تعطیل شده، مدارس و دانشگاه‌های کشور نخستین روز رسمی فعالیت خود را آغاز کردند.

جدیدترین لیست مجروحین حادثه منا با 160 نفر در این روز منتشر شد.

شماره تلفن مدیران و معاونان کاروان‌های حج از سوی سازمان حج و زیارت اعلام شد اما به دلیل فوت یا مفقودی برخی از این مدیران، این مساله کمک چندانی به خانواده‌ها برای کم کردن نگرانی‌هایشان نداشت.

یک شنبه پنجم مهرماه

ساعت 8 صبح چهارمین روز از وقوع حادثه منا تعداد جان باختگان ایرانی به 140 کشته رسید.

در همین روز معاون سازمان حج و زیارت از ۱۴۴کشته، ۸۵ مجروح و ۳۲۳ مفقود ایرانی در حادثه منا خبر داد و گفت: قرار است عکس‌های بدست آمده از سردخانه‌ها در 4 منطقه از مکه به نمایش درآید.

جدیدترین لیست اسامی جان‌باختگان حادثه منا (155) نفر اعلام شد‎.

دوشنبه ششم مهرماه

معاون سازمان حج و زیارت از افزایش تعداد جان باختگان ایرانی منا به 226 نفر خر داد و گفت: اسامی 226 کشته شده فاجعه منا تا دقایقی دیگر روی سایت حج زیارت قرار می‌گیرد.

نخستین گروه حجاج ایرانی در این روز وارد کشور شدند و روایات خود را از فاجعهمنا بازگو کردند.

وزیر بهداشت و رئیس جمعی هلال احمر که از روز گذشته خواهان سفر به مکه برای رسیدگی به امور مصدومان و جانبازان بودند در این روز ویزای خود را ردیافت کردند.

.

تصاویر 6 نفر از مجروحین ایرانی مجهول الهویه برای شناسایی منتشر شد.

رئیس سازمان حج و زیارت از پیدا شدن 8 زائر ایرانی خبر داد و گفت: آمار مفقودین به 298 نفر کاهش یافت.

در این روز همچنین اسامی 5 زائر ایرانی پیدا شده منتشر شد.

اسامی چند تن از چهره های سیاسی و شناخته شده کشور که در حادثه منا مفقود شده اند اعلا شد که «رکن آبادی» سفیر سابق کشورمان در لبنان شاخص ترین این چهره ها بود.

انتشار خبر دفن دسته جمعی جان باختگان منا موجی از اعتراض و نگرانی را میان هموطنان و به ویژه خانواده قربانیان ایجاد کرد. خبری که موجب پیگیری موضوع از سوی مسئولان کشورمان در وزارت بهداشت و وزارت خارجه شد و اطمینان حاصل شد که این اتفاق برای زائران ایرانی رخ نخواهد داد.

منابع غیر رسمی خبر از افزایش چشمگیر قربانیان ایرانی می دهند.

رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت در این روز اعلام کرد: همه بیمارستان‌ها را چند بار گشتیم و تنها چند پیکر مجهول‌الهویه یافتیم اما هنوز امیدواریم.

.

معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه ایران در این روز تصریح کرد که هیچ مجوزی برای دفن جان باختگان ایرانی به عربستان داده نشده است.

سه شنبه هفتم مهرماه

در حالی که نخستین گروه از زائران مجروح حادثه منا وارد کشور شدند، زمان ورود پیکرهای جان باختگان در هاله ای از ابهام قرار دارد. از سویی استانداری به عنوان مسئول مدیریت ورود جان باختگان، میدان امام حسین و مصلی تهران را به عنوان محل تشییع حجاج اعلام کرد اما در نهایت روبروی دانشگاه تهران به عنوان محل برگزاری مزاسم تشییع انتخاب شد.

مدیر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی بنیاد شهید و امور ایثارگران هم از خاک‌سپاری جان‌باختگان منا در گلزار شهدای شهرستان محل زندگی حجاج خبر داد.

مقامات آل سعود پس از 6روز بالاخره اعتراف کردند حداقل 4173 نفر در منا کشته شده‌اند.

لیست جدید (239 نفر) جان‌باخته ایرانی حادثه منا در این روز اعلام شد.

وزیر بهداشت کشورمان که به مکه سفر کرده است، گفت: به من اطمینان دادند هیچ جسد ایرانی درمکه دفن نشده و نخواهد شد.

رئیس سازمان حج و زیارت کشورمان گفت: آمار قربانیان به مراتب بیشتر از چیزی است که عربستان اعلام کرده است.

در این روز اعلام شد که 21 کانتینر حاوی اجساد زائران از ملیتهای مختلف هنوز برای شناسایی باز نشده است که با باز شدن آنها تعداد قربانیان به مراتب افزایش خواهد یافت.

چهارشنبه هشتم مهرماه

در حالی که شهروندان ایرانی و خانواده های جان باختگان چشم انتظار ورود پیکرهای این افراد هستند، سازمان هلال احمر کشورمان اعلام کرد: تاکنون مجوز انتقال پیکر جانباختگان به ایران صادر نشده است.

رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر: 6 تن از مصدومان منا با پرواز صبح امروز عازم کشور می‌شوند.

وزیر بهداشت کشورمان بار دیگر تاکید کرد که پیکر هیچ یک از حجاج ایرانی در عربستان دفن نشده است. اما یک روز پس از این اظهار نظر مشخص شد که خانواده چهار نفر از جان باختگان خواهان دفن بستگان خودر در مکه شده اند.

رئیس جمعیت هلال احمر از ادامه کارشکنی سعودی ها در تحویل پیکر جانباختگان ایرانی خبر داد.

معاون امور بین الملل و حقوق بشردوستانه جمعیت هلال احمر کشور که در مکه به سر می برد گفت: امیدی به زنده بودن مفقودان در منا نداریم.

هشدار طوفانی رهبرانقلاب به عربستان در این روز رخ داد.

رئیس اورژانس تهران گفت: هفت مصدوم حادثه منا وارد کشور شدند و بین آنان موردی از کرونا مشاهده نشده است.

در این روز همچنان چشم انتظاری برای بازگشت پیکرهای حجاج ادامه یافت.

پنج شنبه نهم مهرماه

در نخستین ساعات از هشتمین روز از وقوع حادثه بالاخره آمار نهایی جان باختگان ایرانی اعلام شد که براساس ان 464 نفر زائر ایرانی در این حادثه جان خود را از دست دادند.

وزیر کشور در منزل تقیانی و رکن آبادی گفت: از شب گذشته و پس از سخنان رهبری به ناگاه رفتار سعودی ها تغییر کرد.

رئیس سازمان حج و زیارت اعلام کرداز انجام سه توافق با وزارت بهداشت عربستان در پی سخنان قاطع رهبر معظم انقلاب خبر داد.

جان باختن 3 عضو مفقود کاروان قرآنی حج 94 تائید شد.

شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی اعلام کرد: ایران اسلامی در غم از دست دادن 464 زائر بیت الله الحرام سوگوار است.

جمعه دهم مهرماه

مدیر روابط عمومی اورژانس تهران گفت: امروز تعدادی از مجروحان حادثه منا به تهران وارد می‌شوند.

.

رئیس سازمان حج و زیارت از دفن دو زائر ایرانی در مکه خبر داد و گفت: پیکر 104 نفر آماده انتقال به ایران است ولی زمان بر است.

در حالی که خبرهای تایید نشده از ورود نخستین گروه از پیکرهای جان باختگان ایرانی منا در شامگاه جمعه یا بامداد شنبه خبر می دهد، سعید اوحدی هنوز این خبر را تایید نکرده است و معتقد است احتمالا فردا نخستین دسته از پیکرها به کشور وارد می‌شود    .

گزارش از: ناصر جعفرزاده

انتهای پیام/