پلنگ قائمشهر، قربانی قاچاقچیان شد یا شکارچیان گراز؟

- ماجرای پلنگ نر جوانی که پس از ورود به قائمشهر، به ضرب گلوله از پای درآمد نمونه‌ای دیگر از تعارضات تلخ میان انسان و حیات وحش را به تصویر کشید؛ تعارضاتی که از یک سو به حیات وحش خسارت وارد می‌کنند و از سوی دیگر برای جوامع انسانی خسارات مالی و جانی به همراه می‌آورند.

عطالله کاویان مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران درباره حادثه‌ای که منجر به کشتار پلنگ قائمشهر شد گفت: حوالی ساعت ۵ صبح ۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ یک قلاده پلنگ درخیابان ساری شهر قائم شهر مشاهده شد و بلافاصله به نیروی انتظامی و محیط زیست اطلاع رسانی شده و ماموران به سرعت در محل مستقر شدند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با بیان اینکه پلنگ فراری به یک خانه باغ متروکه وارد شد افزود: متاسفانه علی‌رغم اطلاع رسانی که توسط نیروی انتظامی صورت گرفت، جمعیت زیادی در منطقه حضور پیدا کردند. ازدحام بسیار زیاد جمعیت در منطقه باعث استرس شدید این قلاده پلنگ شده بود و احتمال هرگونه حرکت وحشی از این حیوان انتظار می رفت.

عطاالله کاویان اظهار کرد: نیروهای محیط زیست، انتظامی و هلال احمر وآتش نشانی با تمام تلاش این قلاده پلنگ را ازمرکز شهر به سمت اطراف شهر هدایت کرده تا به دامن طبیعت برگردانند، اما ازدحام جمعیت سبب استرس بیشتر این حیوان و فرار آن شده بود.

وی اضافه کرد: بلافاصله تصمیماتی برای بیهوش کردن حیوان انجام گرفت و با توجه به اینکه فرآیند بیهوشی کار کاملا تخصصی است و باید با دارت و یا تفنگ بیهوشی و زنده گیری، با دوز مناسب و نحوه شلیک توسط افراد متخصص انجام گیرد، هماهنگی لازم جهت حضور و عمل زنده گیری با دامپزشک معتمد این اداره کل صورت گرفت.

کاویان با اشاره به اینکه پلنگ فراری هنگام خروج از خانه باغ به دو نفر ازماموران نیروی انتظامی حمله کرد و به کوچه تنگی وارد شد گفت: جمعیت بسیار زیادی درآنجا حضور داشتند که احتمال آسیب رسیدن به آنها بسیار بالا بود.

در حالی که رضا فرجی، سرپرست دفتر مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با رسانه‌ها نیروی انتظامی را عامل شلیک گلوله به پلنگ نگون‌بخت معرفی کرد، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران بابیان اینکه جان انسان ها بسیار مهم است و ما درقبال جان انسان ها وظایفی برعهده داریم، گفت: وقتی پلنگ درحد فاصله ۱و نیم تا ۲متری نیروهای امدادی بود و با توجه به قانون مجازات اسلامی ماده ۱۵۲ و  ۱۵۶ که جازه حفظ جان را می دهد، یکی از همکاران ما به سمت پلنگ تیراندازی کرده و پلنگ مجدداً به مخفی گاه خود برگشت.

وی ادامه داد: نیروهای محیط زیست با حضور دامپزشک معتمد اقدام به عملیات زنده گیری این قلاده پلنگ با شلیک دارت نموده و حیوان نیز پس از بیهوشی به مرکز پناهگاه حیات وحش سمسکنده انتقال یافت اما به دلیل جراحات ناشی از شلیک گلوله تلف شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران تاکید کرد: حفظ جان مردم در اولویت اول نیروهای حفاظت محیط زیست بوده و خوشبختانه به هیچ یک از شهروندان و جمعیت حاضر آسیبی وارد نشده است.

عطاالله کاویان در پایان افزود: یکی از دلایل ورود پلنگ به سکونتگاه مسکونی تغییرات و تجاوزات اتفاق افتاده توسط انسان ها در محیط زیست است که باعث شده زنجیره غذایی حیوانات آسیب ببیند و به دنبال طعمه که ممکن است یک سگ یا گربه باشد به شهر و سکونتگاه ورود پیدا کنند.

وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل ورود پلنگ به مناطق شهری، ممکن است ابتلا به بیماری هاری باشد و باعث ورود به سکونتگاه‌های انسانی باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در پایان قاچاق حیات وحش را نیز یکی از دلایل وجود این گونه حیات وحش در شهر عنوان کرد و افزود: متاسفانه بعضی از افراد ممکن است این گونه های وحشی را در مناطق محدوده سکونتگاه خودشان به اسارت نگهداری کنند که ممکن است فرار کرده باشد.

احتمالاتی که مدیرکل محیط زیست مازندران به عنوان دلیل حضور پلنگ نگون‌بخت در خیابان‌های قائمشهر مطرح می‌کند هریک به تنهایی قابل بررسی و آسیب‌شناسی است. به همین دلیل انتظار می‌رود این اداره کل پس از انجام بررسی‌های لازم، علت اصلی این اتفاق تلخ را اطلاع‌رسانی کند. به عنوان مثال اگر این ادعا که پلنگ مذکور به صورت غیرقانونی و قاچاق در ملک شخصی نگهداری می‌شده صحت داشته باشد، قاعدتا سازمان محیط زیست باید اخبار پیگیری این تخلف، برخورد قانونی با متخلفان و برنامه‌ریزی برای جلوگیری از تکرار این تخلف را به اطلاع عموم برساند.

یا اگر طبق یکی از احتمالات کاویان، پلنگ قائمشهر در پی کمبود طعمه در زیستگاهش به جوامع انسانی نزدیک شده باشد یکی از پرونده‌هایی که قطعا باز خواهد شد، چرایی صدور پروانه شکار گراز است. جانوری که به ویژه در استان‌های شمالی، یکی از طعمه‌های اصلی گوشتخوارانی چون پلنگ محسوب می‌شود اما سازمان محیط زیست با این توجیه که جمعیت گراز افزایش یافته و به محصولات کشاورزی خسارت وارد می‌کند، برای شکار این جانور مجوز صادر می‌کنند. در حالی که اگر هدف به واقع، جلوگیری از ورود خسارت به محصولات کشاورزی باشد این سازمان می‌تواند محصولات دافع گراز که ارزان‌قیمت هستند و در اکثر کشورها مورد استقبال قرار گرفته‌اند را به بومیان معرفی کرده و حتی آنان را برای تهیه این محصولات راهنمایی کند.

به علاوه توضیحات مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران پرسشی بسیار مهم اما کهنه را طرح می‌کند که شایسته است با پاسخ‌های شفاف مسئولان محیط زیست همراه شود: آیا در شرایطی که ازدحام و هیاهوی افراد ماجراجو و علاقه‌مندان عکاسی، بر استرس و احتمال واکنش‌های خطرناک حیوان وحشی می‌افزاید، شلیک گلوله به جانور وحشی تنها راه چاره است یا مسئولان محیط زیست برای متفرق کردن مردم و جلوگیری از ازدحام، تدابیری در دست اجرا دارند؟